| |
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre
Ethnic Groups Research Database |
|
Record |
 |
 |
| Subject |
ม้ง, เมี่ยน, ลีซู, ลาหู่,ปกาเกอะญอ จกอ คานยอ (กะเหรี่ยง),โพล่ง โผล่ง โพล่ว ซู (กะเหรี่ยง), ชาวเขา,สุขภาพจิต,ภาคเหนือ |
| Author |
มนตรี นามมงคล, อุบล หมุดธรรม, เพชรา ปาสรานันท์ |
| Title |
การสำรวจภาวะสุขภาพจิตชาวไทยภูเขา |
| Document Type |
รายงานการวิจัย |
Original Language of Text |
ภาษาไทย |
| Ethnic Identity |
อ่าข่า, ลีซู, ลาหู่ ลาหู่ ละหู่ ลาฮู, อิ้วเมี่ยน เมี่ยน, ม้ง, โพล่ง โผล่ง โผล่ว ซู กะเหรี่ยง, ปกาเกอะญอ,
|
Language and Linguistic Affiliations |
ไม่ระบุ |
Location of
Documents |
ศูนย์มานุษยวิทยาสินรินธร
|
Total Pages |
110 |
Year |
2542 |
| Source |
ศูนย์สุขภาพจิตเขต 10 จังหวัดเชียงใหม่ |
| Abstract |
รายงานวิจัยฉบับนี้เป็นการสำรวจกลุ่มชาติพันธุ์ 6 กลุ่มได้แก่ กะเหรี่ยง แม้ว เย้า อีก้อ มูเซอ และลีซอ ในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย ลำปาง ลำพูน พะเยา และแม่ฮ่องสอน เพื่อนำผลการวิจัยที่ได้มาพัฒนางานด้านสุขภาพจิตชาวไทยภูเขา ในการศึกษาภาวะสุขภาพจิตได้ศึกษาผ่านปัจจัยอย่างอย่าง เช่น เผ่าหรือชาติพันธุ์ จังหวัดหรือพื้นที่ เพศอายุ การแต่งงาน จำนวนสมาชิกครอบครัว ศาสนา การศึกษา อาชีพรายได้ การมีที่ทำกิน การย้ายถิ่น การมีบัตรประชาชน โดยทำแบบสอบถามแล้วนำมาประเมินผลการวิจัย ซึ่งได้ข้อสรุปว่า ชาวไทยภูเขามีภาวะสุขภาพจิตในบริบทรวมไม่ดี คือสุขภาพจิตไม่ดีในบริบทตนเองกับครอบครัว ส่วนภาวะสุขภาพจิตชุมชนมีสุขภาพจิตดี
|
|
| Focus |
ศึกษาภาวะสุขภาพจิตและปัจจัยที่มีผลต่อสุขภาพจิตของชาวไทยภูเขาในจังหวัดเชียงราย ลำปาง ลำพูน พะเยาและแม่ฮ่องสอน เพื่อนำไปวางแผนการดำเนินงานสุขภาพจิตชาวไทยภูเขาในพื้นที่เขตการสาธารณสุขเขต 10 (หน้าบทคัดย่อ)
|
|
| Theoretical Issues |
แนวความคิดเกี่ยวกับสุขภาพจิตในการวิจัย หมายถึง สภาพของจิตใจที่มีความเข้มแข็ง สามารถแก้ปัญหาปรับตัวและจิตใจเพื่อดำเนินชีวิตอยู่อย่างเป็นสุข ปราศจากความเจ็บป่วยทางร่างกายและจิตใจ สามารถสร้างและคงไว้ซึ่งความสัมพันธ์กับผู้อื่นอย่างราบรื่น และวางตัวในสังคมได้อย่างเหมาะสม สามารถปรับตัวหรือทำตนให้มีประโยชน์ได้ในสภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงของสังคมและสิ่งแวดล้อม สามารถปรับจิตใจให้ยอมรับความเป็นจริงได้อย่างเหมาะสม (หน้า 19)
|
|
| Ethnic Group in the Focus |
ศึกษา กะเหรี่ยง แม้ว เย้า อีก้อ มูเซอ และลีซอในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย ลำปาง ลำพูน พะเยา และแม่ฮ่องสอน (หน้า 50-51)
|
|
| Language and Linguistic Affiliations |
กะเหรี่ยง (ปกากะยอ) อยู่ในกลุ่มภาษาพม่า-ธิเบต (หน้า 39,109) แม้ว (ม้ง) ภาษาอยู่ในกลุ่มภาษาจีน) (หน้า 109,110) เย้า (เมี่ยน) มีภาษาอยู่ในกลุ่มภาษาจีน (หน้า 110) อีก้อ (อาข่า) ภาษาอยู่ในกลุ่มภาษา พม่า-ธิเบต (หน้า 40,109) มูเซอ (ลาหู่) อยู่ในกลุ่มภาษาพม่า – ธิเบต (หน้า 109,110) ลีซอ (ลีซู) มีภาษาอยู่ในกลุ่มภาษาพม่า – ธิเบต (หน้า 109,110)
|
|
| Study Period (Data Collection) |
เก็บข้อมูล 6 มิถุนายน พ.ศ.2543- 21 กรกฎาคม พ.ศ.2543 (หน้าภาคผนวก)
|
|
| History of the Group and Community |
|
| Economy |
อาชีพ กลุ่มชาติพันธุ์ตัวอย่าง 6 กลุ่มได้แก่ กะเหรี่ยง แม้ว เย้า อีก้อ มูเซอ ลีซอ ส่วนใหญ่จะทำอาชีพเพาะปลูกโดยคิดเป็นจำนวนดังนี้ กะเหรี่ยง 70.5% แม้ว 75.5 % เย้า 77.4 % มูเซอ 75.6 % ลีซอ 78.5 % ส่วนใหญ่ลีซอจะทำอาชีพค้าขายและสนิทชิดเชื้อกับจีน ลีซอมีสมญาว่า”พ่อค้าแห่งขุนเขา” (หน้า 41) ส่วนอีก้อส่วนใหญ่ทำอาชีพรับจ้าง คิดเป็น 50.9 % (ตารางหน้า 66,39-41) รายได้ กลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง แม้ว เย้า อีก้อ ลีซอ โดยมากมีรายได้เฉลี่ย 10,001-50,000 บาทต่อปี ส่วนมูเซอมีรายได้เฉลี่ยต่อปี 5,001-10,000 บาทต่อปี (หน้า 68) การมีที่ดินทำกิน เมื่อเปรียบเทียบจำนวนการมีที่ดิน กะเหรี่ยงจะมีที่ดิน จำนวน 65.1% เย้า คนมีที่ดินจำนวน 62.4 % ลีซอ ผู้ที่มีที่ดินมีจำนวน 55.1 % แม้ว 54.2 % และมูเซอคนที่มีที่ดินมีจำนวน 46.6 % ในกลุ่มอีก้อมีที่ดินเป็นของตนเอง 35.8 % สำหรับคนที่ไม่มีที่ดินมีจำนวน 44.9 % (หน้า 70)
|
|
| Social Organization |
กะเหรี่ยง มีความเป็นอยู่แบบครอบครัวเดี่ยว เป็นแบบผัวเดียงเมียเดียว การสืบเชื้อสายตระกูลจะสืบเชื้อสายทางฝ่ายหญิง (หน้า 39) แม้ว สังคมเป็นแบบครอบครัวขยาย ผู้ชายมีเมียได้หลายคน ผู้ชายทำหน้าที่เป็นผู้นำครอบครัว ส่วนการแต่งงานจะห้ามคนในตระกูลหรือแซ่เดียวกันแต่งงานกัน (หน้า 40) เย้า ลักษณะครัวครัวเป็นแบบครอบครัวขยาย ผู้ชายสามารถมีเมียได้มากกว่าหนึ่งคน (หน้า 40) อีก้อ สังคมเป็นแบบครอบครัวขยาย ผู้ชายอาจจะมีเมียหลายคนในครอบครัวผู้ชายจะทำหน้าที่เป็นผู้นำครอบครัว (หน้า 40) มูเซอ ครอบครัวจะเป็นแบบครอบครัวเดี่ยว การแต่งงานจะเป็นแบบผัวเดียวเมียเดียว การย้ายที่อยู่จะมีการอพยพอยู่ตลอดเวลา (หน้า 41) ลีซอ ลักษณะครอบครัวเป็นแบบครอบครัวขยาย สืบตระกูลทางฝ่ายพ่อ ผู้ชายเป็นผู้นำครอบครัว (หน้า 41)
|
|
| Belief System |
กลุ่มชาติพันธุ์ทั้ง 6 กลุ่ม มีทั้งที่นับถือศาสนาพุทธและศษสนาคริสต์ แต่ส่วนมากหากนับถือศาสนาพุทธก็จะนับถือผีไปด้วยพร้อมกัน ในจำนวนนี้มูเซอนับถือศาสนาคริสต์มากที่สุด 70.8 % ส่วนเย้านับถือศาสนาพุทธมากที่สุด 91.6 % และกะเหรี่ยงนับถือศาสนาพุทธรองลงมา 88.9 % (หน้า 64,39-41)
|
|
| Education and Socialization |
กลุ่มประชากรที่ศึกษาส่วนใหญ่จะไม่ได้เรียนหนังสือในจำนวนนี้ อีก้อไม่ได้เรียนมากที่สุดคิดเป็น 79.5 % ลีซอ 60% มูเซอ 55.2 % เย้า 46.8 % กะเหรี่ยง 46.5 % แม้ว 45.8 % หากเมื่อเทียบในระดับการศึกษาแล้ว ทุกกลุ่มชาติพันธุ์ส่วนมากจะได้เรียนจบระดับประถมศึกษามากที่สุด รองลงมาจะเป็นระดับมัธยมศึกษา (หน้า 65)
|
|
| Health and Medicine |
ภาวะสุขภาพจิตของชาวไทยภูเขาแบ่งเป็น 3 บริบทดังนี้ 1.ภาวะสุขภาพจิตในบริบทตนเอง 2.ภาวะสุขภาพจิตในบริบทครอบครัว 3.ภาวะสุขภาพจิตในบริบทชุมชน (หน้า 72) งานเขียนได้ตั้งแบบสอบถามเป็นคำถามเรื่องสุขภาพแล้วให้กลุ่มกรณีศึกษาเป็นคนตอบเกี่ยวกับคำถามเรื่องสุขภาพ เช่น เคยเจ็บป่วยร้ายแรงหรือไม่ ถามเรื่องปัญหายาเสพติด เรื่องความเครียดว่ามีอาการเครียดหรือไม่ นอกจากนี้ก็ถามเรื่องปัญหาครอบครัวและสุขภาพอนามัย (หน้า 72-73) จากการศึกษาพบว่าชาวไทยภูเขามีสุขภาพจิตไม่ดีในบริบทตนเองกับครอบครัวส่วนบริบทชุมชนมีสุขภาพจิตดี เช่น บริบทตนเองการที่ชาวเขามีสุขภาพจิตแตกต่างกันมาจากสาเหตุดังนี้ พื้นที่จังหวัด การแต่งงาน การศึกษา รายได้ การย้ายถิ่น การมีบัตรประชาชน ส่วนบริบทครอบครัวและบริบทชุมชน เช่น พื้นที่จังหวัด เพศ อายุ การแต่งงาน จำนวนสมาชิกครอบครัว การศึกษาและอื่นๆ สิ่งเหล่านี้ทำให้ชาวเขามีสุขภาพจิตที่แตกต่างกัน (หน้า 104-107)
|
|
| Art and Crafts (including Clothing Costume) |
|
| Ethnicity (Ethnic Identity, Boundaries and Ethnic Relation) |
กะเหรี่ยง เมื่อเรียกตนเองจะเรียกว่า ”ปกากะยอ” หรือ”โพล่ง” (หน้า 109,110) แม้ว เรียกตนเองว่า “ม้ง” (หน้า 109,110) เย้า (เมี่ยน) เรียกตนเองว่า “เมี่ยน” (หน้า 110) อีก้อ (อาข่า) เรียกตนเองว่า “อาข่า” (หน้า 40,109) มูเซอ (ลาหู่) เรียกตนเองว่า “ลาหู่” (หน้า 109,110) แบ่งกลุ่มและมีความเชื่อดังนี้ มูเซอแดงและมูเซอดำนับถือผี สำหรับมูเซอเหลืองนับถือศาสนาคริสต์ (หน้า 41) ลีซอ (ลีซู) เรียกตนเองว่า “ลีซู” สำหรับการเรียกชื่อชาวเขาด้วยคำเรียกแบบทางการนั้น ชาวเขาจะมีความรู้สึกว่าถูกเหยียดหยาม ทำให้ไม่พึงพอใจ (หน้า 109,110)
|
|
| Social Cultural and Identity Change |
|
| Map/Illustration |
ตาราง กลุ่มตัวอย่างในการวิจัย (หน้า 52) การเก็บข้อมูลชาวไทยภูเขาจังหวัดเชียงใหม่, เชียงราย, ลำปาง, ลำพูน, พะเยา, แม่ฮ่องสอน (หน้า 53-57) ร้อยละของชาติพันธุ์แยกตามจังหวัดในเขต 10 จำแนกตามเพศ (หน้า 59,60) จำแนกตามอายุ (หน้า 61) สถานภาพสมรส (หน้า 62) สมาชิกในครัวเรือน (หน้า 63) ศาสนา (หน้า 64) การศึกษา (หน้า 65) อาชีพ (หน้า 66) รายได้ต่อปี (หน้า 67) ความพอกิน (หน้า 67) การตั้งถิ่นฐาน (หน้า 69) การถือครองที่ดินและการมีบัตรประชาชน จำแนกตามเผ่าพันธุ์ (หน้า 70,71) แสดงผลการวิเคราะห์รายข้อคำถามในบริบทตนเอง (หน้า 72- 73) บริบทครอบครัว (หน้า 77) บริบทชุมชน (หน้า 81) สุขภาพจิตในบริบทต่างๆ (หน้า 83) จำแนกตามเพศ (หน้า 84) อายุ (หน้า 85) การสมรส (หน้า 86) สมาชิกในครอบครัว (หน้า 87) ผ่าพันธุ์ (หน้า 88) ศาสนา (หน้า 89) การศึกษา (หน้า 90) อาชีพ (หน้า 91) รายได้ (หน้า 92) ที่ทำกิน (หน้า 93) บัตรประชาชน (หน้า 94) แสดงปัจจัยที่มีผลต่อภาวะสุขภาพจิตของชาวเขาในบริบทตนเอง หน้า 95) ครอบครัว (หน้า 97) ชุมชน (หน้า 99) ภาวะสุขภาพจิตชาวไทยภูเขา (หน้า 100) ชาวเขาเผ่าต่างๆ, ข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพจิต (ภาคผนวก)
|
|
|
ค้นหาแบบละเอียด
