| |
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre
Ethnic Groups Research Database |
|
Record |
 |
 |
| Subject |
มอญ,ค่านิยม,ประชากร,กรุงเทพมหานคร |
| Author |
ปิยชาติ หอวัฒนกุล |
| Title |
ค่านิยมทางประชากรของชนกลุ่มน้อย : ศึกษาเฉพาะกรณีชาวมอญเขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร |
| Document Type |
วิทยานิพนธ์ |
Original Language of Text |
ภาษาไทย |
| Ethnic Identity |
มอญ รมัน รามัญ,
|
Language and Linguistic Affiliations |
ออสโตรเอเชียติก(Austroasiatic) |
Location of
Documents |
ห้องสมุดศูนย์มนุษยวิทยาสิรินธร |
Total Pages |
140 |
Year |
2532 |
| Source |
หลักสูตรปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาประชากรศึกษา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล |
| Abstract |
งานวิจัยชิ้นนี้ศึกษาค่านิยมทางประชากรของมอญในเขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร ในด้านการเกิด การสมรส การย้ายถิ่น และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมทางประชากรทั้ง 3 ด้านกับตัวแปรเพศ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา อาชีพ อายุ และรายได้ในครัวเรือน ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างเป็นชายและหญิงในจำนวนที่ใกล้เคียงกัน เกือบทั้งหมดนับถือศาสนาพุทธ ใช้ภาษามอญติดต่อสื่อสาร มีสมาชิกครัวเรือนโดยเฉลี่ย 6 คน ในจำนวนนี้มีรายได้ประมาณ 3 คน มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน 5 คน อายุแรกสมรสเฉลี่ยชาย 24 ปี หญิง 21 ปี ส่วนใหญ่สมรสแล้วมากกว่าร้อยละ 50 การศึกษาระดับประถมศึกษาตอนต้นมากกว่าครึ่ง ประกอบอาชีพรับจ้าง มีอายุเฉลี่ย 40.34 ปี ครัวเรือนมีรายได้เฉลี่ย 3,402.18 บาทต่อเดือน โดยกลุ่มตัวอย่างมีค่านิยมไม่แน่ใจเรื่องคุณค่าของบุตร เพศของบุตรและจำนวนบุตรที่ต้องการ กลุ่มตัวอย่างเห็นด้วยที่อายุแรกสมรสควรสูงขึ้น ไม่เห็นด้วยกับการที่สตรีมีเพศสัมพันธ์ก่อนการสมรส กลุ่มตัวอย่างเห็นด้วยกับการอาศัยอยู่ในถิ่นเดิม ไม่แน่ใจกับการย้ายถิ่นที่อยู่ กลุ่มตัวอย่างที่อายุมากมีแนวโน้มต้องการมีจำนวนบุตรมากหรือมีครอบครัวขนาดใหญ่ และไม่เห็นด้วยกับความสัมพันธ์ทางเพศก่อนการสมรส กลุ่มตัวอย่างที่มีรายได้สูงขึ้นมีค่านิยมสมรสช้า และเห็นว่าสามีภรรยาควรได้ตัดสินใจเรื่องราวต่างๆร่วมกัน กลุ่มตัวอย่างเพศหญิงผูกพันกับท้องถิ่นของตนและคิดว่าการย้ายถิ่นไม่ช่วยยกระดับฐานะทางเศรษฐกิจและความเป็นอยู่ให้ดีขึ้น กลุ่มตัวอย่างที่มีระดับการศึกษาสูงและมีรายได้สูงมีแนวโน้มต้องการย้ายถิ่นฐานเพราะคิดว่าจะช่วยให้ชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้น (ดูหน้าบทคัดย่อและหน้า 128-140) |
|
| Focus |
ศึกษาค่านิยมทางประชากรในด้านการเกิด การสมรส การย้ายถิ่นของมอญในเขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร โดยศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมทางประชากรทั้ง 3 ด้านกับตัวแปรเพศ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา อาชีพ อายุ และรายได้ในครัวเรือน (บทคัดย่อ, หน้า 7, 128) |
|
| Ethnic Group in the Focus |
งานชินนี้ศึกษามอญ โดยประชากรเป็นหัวหน้าครัวเรือนมอญหรือผู้แทนหัวหน้าครัวเรือนมอญในหมู่ที่ 2, 8 และ 9 แขวงแสมดำ เขตบางขุนเทียน กรุงเทพฯ รวม 505 ครัวเรือน กลุ่มตัวอย่าง 222 คน (บทคัดย่อ, หน้า 6, 74-75, 81, 128) |
|
| Language and Linguistic Affiliations |
มอญมีภาษาเป็นของตนเอง ลักษณะเป็นคำโดด (หน้า 3) จัดอยู่ในกลุ่มภาษามอญ-เขมร หรือตระกูลออสโตร-เอเชียติค (หน้า 62) ข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างพบว่าใช้ภาษามอญเป็นภาษาพูดภายในบ้าน (ร้อยละ 75.2) รองลงมาคือภาษาไทยกลาง (ร้อยละ 12.2) ภาษาไทยกลางและมอญ (ร้อยละ 12.6) (หน้า 83, 130) |
|
| Study Period (Data Collection) |
การเก็บรวบรวมข้อมูลดำเนินการระหว่างวันที่ 23-26 เมษายน 2531 (หน้า 128) |
|
| History of the Group and Community |
มอญสืบเชื้อสายมาจากมองโกลอยด์ อยู่ในตระกูลมอญ - เขมร มีถิ่นอาศัยเดิมอยู่ที่แคว้นมณีปุระ ประเทศอินเดีย (หน้า 2-3) อพยพมาตั้งถิ่นฐานที่ประเทศพม่าตอนล่าง ก่อนจะถูกพม่ารุกรานและเสียอิสรภาพเมื่อปี พ.ศ.1600 มอญจึงอพยพมาตั้งหลักแหล่งในประเทศไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2108 ตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณจังหวัดนนทบุรี สมุทรปราการ สมุทรสาคร ลพบุรี อยุธยา นครนายก กาญจนบุรี ราชบุรี นครสวรรค์ ปทุมธานีกรุงเทพฯ อุทัยธานี ลำปาง ลำพูน เชียงใหม่ สมุทรสงคราม นครปฐม ฉะเชิงเทรา สุพรรณบุรี นครราชสีมา ปราจีนบุรี (หน้า 62-63) |
|
| Demography |
กลุ่มตัวอย่างในงานวิจัยชิ้นนี้มีทั้งหมด 222 คน เป็นชาย 109 คน หญิง 113 คน (หน้า 91,130) มีอายุโดยเฉลี่ย 40.34 ปี (หน้า 95,130) มีจำนวนสมาชิกในครัวเรือนเฉลี่ย 6.03 คน จำนวนสมาชิกในครัวเรือนที่มีรายได้เฉลี่ย 2.68 คน มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกันเฉลี่ย 5.35 คน มีบุตรที่มีชีวิตโดยเฉลี่ย 2.87 คน เพศชายโดยเฉลี่ย 1.48 คน เพศหญิงโดยเฉลี่ย 1.63 คน (หน้า 84 - 87, 130) |
|
| Economy |
มอญส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม (หน้า 3) แต่มอญกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับจ้าง (ร้อยละ 52.2) อาชีพอื่นๆ (ร้อยละ 14.9) รับราชการ (ร้อยละ 10.8) เกษตรกรรม (ร้อยละ 9.9) (หน้า 94, 130) มีรายได้ในครัวเรือนโดยเฉลี่ย 3,402.18 บาท (หน้า 96-130) |
|
| Social Organization |
กลุ่มตัวอย่างมีอายุแรกสมรสของฝ่ายชายเฉลี่ย 24.91 ปี อายุแรกสมรสของฝ่ายหญิงเฉลี่ย 21.26 ปี (หน้า 88-90, 130) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่สมรสแล้ว (ร้อยละ 74.3) รองลงมาเป็นโสด (ร้อยละ 18.5) เป็นหม้าย หย่า แยกกันอยู่ (ร้อยละ 7.2) (หน้า 92, 130) |
|
| Belief System |
มอญนับถือศาสนาพุทธ นับถือผีบรรพบุรุษและผีอื่นๆ ที่มีอิทธิฤทธิ์ วัฒนธรรมของมอญเป็นแม่แบบให้กับชนชาติอื่นๆ ใกล้เคียง เช่น ภาษา หนังสือ ศิลปกรรม ดนตรี กฎหมาย ศาสนา (หน้า 3,64) ประเพณีที่สำคัญของมอญ ได้แก่ ออกพรรษา เข้าพรรษา สงกรานต์ ตักบาตรน้ำผึ้ง ไหว้ผี (หน้า 125) ประเพณีการเกิด ถ้าบ้านไหนมีคนตั้งครรภ์จะห้ามญาติพี่น้องทำพิธีมงคล เพราะหากมีพิธีในระยะนี้จะทำให้เกิดความวุ่นวาย ขณะตั้งครรภ์ห้ามนั่งกลางระเบียงบ้าน ห้ามพิงเสาบ้าน ห้ามนั่งห้อยเท้าหัวบันไดบ้าน ห้ามเดินทางข้ามน้ำข้ามคลอง ห้ามอาบน้ำเวลากลางคืน ข้อห้ามเหล่านี้เพื่อเป็นการปกป้องอันตรายจากผี เวลาอยู่ไฟ สามีต้องขุดดินนอกบ้านมาทำก้นเตา ถ้าเป็นลูกชายขุดมา 9 ก้อน ลูกสาว 7 ก้อน สายสะดือจะฝังที่เตาหรือนอกบ้านก็ได้ แต่มอญชอบฝังรกใต้บันไดเพราะไม่ต้องการให้ลูกห่างไปจากบ้าน โตขึ้นจะได้อยู่ใกล้พ่อแม่ ประเพณีการสมรส เริ่มต้นด้วยการทำความรู้จักกัน การสู่ขอ การแต่งงาน การกั้นเชือก จะไม่มีพระเข้ามาเกี่ยวข้องในพิธีแต่งงานเพราะเกรงว่าเจ้าบ่าวจะเกิดเลื่อมใสในผ้าสีเหลืองแล้วไปบวช เจ้าสาวจะเป็นหม้าย เมื่อแต่งงานเสร็จเรียบร้อยแล้วถือเป็นธรรมเนียมว่าต้องนำสิ่งของข้าวปลาอาหารไปถวายวัด ไหว้ญาติผู้ใหญ่ ผีปู่ ย่า ตา ยาย ประเพณีการทำศพ มอญแบ่งการตายเป็น 2 อย่างคือ ตายดี (โรคชราหรือป่วยมานาน) กับตายไม่ดี (อหิวาตกโรค ถูกฟ้าผ่า แขวนคอตาย รวมไปถึงศพเด็กที่อายุต่ำกว่า 12 ปี) ศพที่ตายไม่ดีจะไม่เผา ต้องฝังอย่างเดียว ให้รีบเอาออกจากบ้านอย่างรีบด่วน ไม่มีการทำบุญเลี้ยงพระที่บ้าน หากต้องการทำบุญต้องทำหลังจากตายเกิน 7 วันหรือในเดือนปีที่ถัดไปจากนั้น ส่วนศพที่ตายดีสามารถนำเก็บไว้ที่บ้านได้ ระหว่างที่ตั้งศพไว้ที่บ้านจะไม่มีการสวดอภิธรรมเหมือนอย่างไทย แต่จะเชิญผู้มีความรู้หรือผู้สูงอายุมาอ่านหนังสือต่างๆ เช่น พุทธประวัติ ธรรมประวัติ การฝังศพต้องเอาหัวไปทางทิศเหนือเพราะถือว่ามอญอพยพมาจากถิ่นฐานทางเหนือ ประเพณีการบวช ผู้ที่บวชไม่ต้องท่องบทขานนาคในบ้านแต่ให้ไปท่องที่วัดแทน การบวชต้องบอกผีบอกเจ้าให้ทราบด้วย มอญไม่นิยมทำขวัญนาค เมื่อบวชเสร็จแล้ววันรุ่งขึ้นจะมีการทำขวัญพระพร้อมกับการเชิญผีด้วย และต้องนำแหวนผีประจำตระกูลมาเข้าพิธีด้วย ประเพณีถือผี มอญแต่ละกลุ่มจะนับถือผีไม่เหมือนกันตามถิ่นที่อยู่อาศัย การนับถือผีจะรับกันเป็นทอดจากบรรพบุรุษ ผู้มีหน้าที่รับคือบุตรชายคนหัวปีของตระกูล บุตรหญิงจะรับไม่ได้ ทุกบ้านจะมีแหวนผีประจำบ้านต้องคอยบูชาเซ่นไหว้อยู่อย่างสม่ำเสมอ จะมีพิธีรำผีในโอกาสแก้บน ขอขมา (หน้า 63-68,125-126,134) ข้อมูลกลุ่มตัวอย่าง กลุ่มตัวอย่างในงานวิจัยชิ้นนี้เกือบทั้งหมดนับถือศาสนาพุทธ (ร้อยละ 99.5) มีกลุ่มตัวอย่างนับถือศาสนาคริสต์ 1 คน (หน้า 83, 130) ค่านิยมด้านการเกิด 1) คุณค่าของบุตร กลุ่มตัวอย่างให้คุณค่าของบุตรโดยรวมในทิศทางที่ไม่แน่ใจ ให้คุณค่าด้านบวกในด้านการสืบสกุล การพึ่งพิงในยามชรา ให้คุณค่าด้านลบในด้านภาระในการเลี้ยงดู (หน้า 97-99,130) 2) เพศของบุตร กลุ่มตัวอย่างไม่มีค่านิยมพึงพอใจบุตรเพศใดมากเป็นพิเศษ (หน้า 99-101,130-131) 3) จำนวนบุตรที่ต้องการ กลุ่มตัวอย่างไม่แน่ใจในจำนวนบุตรที่ต้องการว่าจะมีมาก (3 คนขึ้นไป) หรือจะมีน้อย (ไม่เกิน 3 คน) (หน้า 101-102,131) ค่านิยมด้านการสมรส 1) การเลือกคู่สมรส กลุ่มตัวอย่างไม่แน่ใจในการเลือกคู่สมรสคือยังลังเลว่าจะเลือกคู่สมรสด้วยตนเองหรือให้พ่อแม่เลือกให้ (หน้า 103,131) 2) คุณลักษณะคู่สมรส กลุ่มตัวอย่างมีทิศทางไม่แน่ใจในด้านคุณลักษณะคู่สมรส เพราะไม่เพียงคำนึงถึงคุณสมบัติ เช่น เป็นผู้มีการศึกษาดี มีความรับผิดชอบ แต่ยังคำนึงถึงความรักอีกด้วย (หน้า 104,131) 3) อายุแรกสมรส กลุ่มตัวอย่างเห็นด้วยว่าอายุแรกสมรสควรจะสูงขึ้น (หน้า 105,131) 4) ความสัมพันธ์ทางเพศก่อนสมรส กลุ่มตัวอย่างไม่เห็นด้วยที่สตรีมีความสัมพันธ์ทางเพศก่อนการสมรส (หน้า 106,131) 5) พิธีสมรส กลุ่มตัวอย่างไม่แน่ใจเกี่ยวกับพิธีสมรส คือบางเรื่องไม่ได้คำนึงถึงพิธีกรรมเช่น การมีสินสอด แต่บางเรื่องก็ยังคำนึงถึงพิธีกรรม เช่น ต้องจัดงานเลี้ยงพิธีสมรสให้ใหญ่โต (หน้า 107,131) 6) บทบาทของสามีและภรรยา กลุ่มตัวอย่างมีค่านิยมไม่แน่ใจเกี่ยวกับบทบาทของสามีและภรรยา ยังเห็นก้ำกึ่งกันระหว่างการที่สามีเป็นผู้นำครอบครัว ส่วนภรรยาเป็นผู้ตาม กับสามีและภรรยาตัดสินใจเรื่องต่างๆ ร่วมกัน (หน้า 108,132) ค่านิยมด้านการย้ายถิ่น 1) คุณค่าทางจิตใจของการย้ายถิ่น กลุ่มตัวอย่างเห็นด้วยกับการอาศัยอยู่ในถิ่นเดิม จะย้ายถิ่นในกรณีจำเป็น (หน้า 109,132) 2) คุณค่าทางเศรษฐกิจของการย้ายถิ่น กลุ่มตัวอย่างไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลทางเศรษฐกิจของการย้ายถิ่นว่าหากไปอยู่ที่อื่นแล้วจะทำให้มีรายได้หรือเศรษฐกิจดีขึ้นกว่าการอยู่ถิ่นเดิม (หน้า 110,132) 3) คุณค่าทางสังคมของการย้ายถิ่น กลุ่มตัวอย่างไม่แน่ใจว่าการย้ายถิ่นที่อยู่ใหม่จะทำให้ได้อยู่ในสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้นกว่าเดิมหรือไม่ (หน้า 111,132) ตัวแปรที่มีความสัมพันธ์กับค่านิยมทางประชากร 1) ค่านิยมด้านการเกิด กลุ่มตัวอย่างที่อายุมากมีแนวโน้มต้องการมีจำนวนบุตรมากหรือมีครอบครัวขนาดใหญ่ (หน้า 116, 132) 2) ค่านิยมด้านการสมรส กลุ่มตัวอย่างที่มีอายุมากขึ้นมีค่านิยมไม่เห็นด้วยกับความสัมพันธ์ทางเพศก่อนการสมรส กลุ่มตัวอย่างที่มีรายได้สูงขึ้นมีค่านิยมสมรสช้า และเห็นว่าสามีภรรยาควรได้ตัดสินใจเรื่องราวต่างๆร่วมกัน (หน้า 117-119, 132-133) 3) ค่านิยมด้านการย้ายถิ่น กลุ่มตัวอย่างเพศหญิงผูกพันกับท้องถิ่นของตนและคิดว่าการย้ายถิ่นไม่ช่วยยกระดับฐานะทางเศรษฐกิจและความเป็นอยู่ให้ดีขึ้น กลุ่มตัวอย่างที่มีระดับการศึกษาสูงและมีรายได้สูงมีแนวโน้มต้องการย้ายถิ่นฐานเพราะคิดว่าจะช่วยให้ชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้น (หน้า 120-124, 133-134) |
|
| Education and Socialization |
มอญเห็นความสำคัญกับการศึกษาของบุตร สมัยก่อนเมื่อเด็กชายอายุ 7-8 ขวบจะส่งไปเรียนหนังสือกับพระที่วัด คติความเชื่อในการเลี้ยงดูบุตร ถ้าเป็นชายก็ให้เป็นเจ้าคนนายคน เน้นสอนให้เชื่อฟังพ่อแม่ ให้เคารพนับถือผู้ใหญ่ (หน้า 68,126,134) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่จบการศึกษาระดับประถมศึกษาต้น (ร้อยละ 68.9) รองลงมาประถมศึกษาตอนปลาย (ร้อยละ 9) ไม่ได้เรียนหนังสือ (ร้อยละ 8.1) มัธยมศึกษาตอนปลาย (ร้อยละ 5.8) มัธยมศึกษาตอนต้นและอนุปริญญา (ร้อยละ 3.2) และปริญญาตรี (ร้อยละ 1.8) (หน้า 93,130) |
|
| Health and Medicine |
มอญกลุ่มตัวอย่างนิยมคุมกำเนิดโดยรับบริการจากศูนย์บริการสาธารณสุขสาขาแสมดำ ชาวบ้านสามารถคุยเรื่องนี้ได้อย่างเปิดเผยและผู้นำชุมชนเห็นด้วยกับการคุมกำเนิดของคู่สมรส (หน้า 127,134) |
|
| Art and Crafts (including Clothing Costume) |
|
| Ethnicity (Ethnic Identity, Boundaries and Ethnic Relation) |
ไทยเรียกมอญว่า "รามัญ" ส่วนพม่าเรียกว่า "ตะเลง" (หน้า 62) |
|
| Social Cultural and Identity Change |
สมัยก่อนเวลาต้องการคลอดบุตรจะมีหมอตำแยทำคลอด ผูกข้อมือรับขวัญบุตร แต่ปัจจุบันพาบุตรไปคลอดที่โรงพยาบาล ไม่มีพิธีกรรมใดๆ (หน้า 125, 134) |
|
| Map/Illustration |
งานวิจัยชิ้นนี้มีตารางเพื่อนำเสนอข้อมูลค่าต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัยให้เข้าใจง่ายยิ่งขึ้น เช่น ตารางแสดงจำนวนและร้อยละของกลุ่มตัวอย่างจำแนกตามเพศ (ตารางที่ 6 หน้า 91) ตารางแสดงจำนวนร้อยละ ค่าเฉลี่ยและค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานของกลุ่มตัวอย่างจำแนกจามค่านิยมการเกิด ด้านคุณค่าของบุตร (ตารางที่ 12 หน้า 98) ตารางแสดงจำนวนร้อยละ ค่าเฉลี่ยและค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานของกลุ่มตัวอย่าง จำแนกตามค่านิยมด้านการสมรส ในด้านความสัมพันธ์ของเพศก่อนสมรส (ตารางที่ 18 หน้า 106) เป็นต้น |
|
|
ค้นหาแบบละเอียด
