| |
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre
Ethnic Groups Research Database |
|
Record |
 |
 |
| Subject |
ลื้อ,หัตถกรรม,ผ้าทอ,พะเยา |
| Author |
จารุวรรณ วนาลัยเจริญจิต |
| Title |
แบบแผนการผลิตงานหัตถกรรมผ้าทอไทลื้อ กรณีศึกษาอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา |
| Document Type |
อื่นๆ |
Original Language of Text |
ภาษาไทย |
| Ethnic Identity |
ไทลื้อ ลื้อ ไตลื้อ,
|
Language and Linguistic Affiliations |
ไท(Tai) |
Location of
Documents |
ห้องสมุดศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร |
Total Pages |
68 |
Year |
2543 |
| Source |
รายงานประกอบวิชา 751409 คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ |
| Abstract |
ปัจจัยที่ส่งผลให้การรวมกลุ่มทอผ้าไทลื้อประสบความสำเร็จ และเกิดความเป็นชุมชนได้คือ ลักษณะการเอื้ออาทรต่อกันในสังคมชนบท ความผูกพันเป็นพลังทางสังคม รวมทั้งเกิดกระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน ในการจัดการ การบริหาร เพราะทุกคนมีส่วนร่วมในการเป็นเจ้าของธุรกิจร่วมกัน งานทอผ้าไทลื้อ ซึ่งมีลักษณะความชำนาญและวัฒนธรรมท้องถิ่นสามารถเป็นอาชีพทางเลือกทางหนึ่งที่เหมาะสม และสอดคล้องกับชุมชนหมู่บ้าน ซึ่งสามารถสร้างรายได้ ในขณะเดียวกันก็เป็นการส่งเสริมทักษะความชำนาญดั้งเดิมของชุมชนให้เข้มแข็งขึ้น ทำให้ผู้ผลิตมีส่วนร่วมในการผลิต มีอำนาจต่อรองมากขึ้น สามารถพัฒนาและส่งเสริมให้เป็นอาชีพที่สร้างรายได้ที่ถาวรในอนาคตต่อไป |
|
| Focus |
ศึกษาแบบแผนการผลิตและความสัมพันธ์ระหว่างการผลิตงานหัตถกรรมผ้าทอไทลื้อ ตลอดจนการบริหาร การจัดการด้านการผลิต การขายและการจัดการภายในกลุ่มของสตรีที่ทอผ้าไทลื้อ ในเขตอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา |
|
| Ethnic Group in the Focus |
|
| Language and Linguistic Affiliations |
|
| Study Period (Data Collection) |
|
| History of the Group and Community |
หมู่บ้านทุ่งมอก เป็นหมู่บ้านเล็กของไทลื้อที่อพยพมาจากสิบสองปันนา มาอยู่ที่อำเภอเชียงม่วน จากนั้นจึงอพยพมาอยู่ที่ ต.หย่วน อ.เชียงคำ จ.เชียงราย ปัจจุบันเป็นบ้านทุ่งมอก หมู่ที่ 2 อ.เชียงคำ จ.พะเยา แม่บ้านชาวทุ่งมอกนิยมทอผ้าพื้นเมืองที่เรียกว่า "ผ้าทอไทลื้อ" เพื่อใช้ในครัวเรือน และด้วยลักษณะนิสัยของชาวบ้านที่มีความสามัคคี มีความพร้อมและกระตือรือร้นในการหารายได้เสริมในการทอผ้าจึงได้จัดตั้งกลุ่มทอผ้าขึ้นโดยได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ เช่น กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กลุ่มทอผ้าบ้านธาตุ เริ่มมีโครงการที่จะจัดตั้งเมื่อ ปี พ.ศ. 2536 โดยการแนะนำและสนับสนุนโดย คุณลดาวัลย์ วงศ์ศรีวงศ์ ส.ส. จังหวัดพะเยา (หน้า 23-24) |
|
| Demography |
กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ศึกษาครั้งนี้ เป็นกลุ่มสตรีที่ทอผ้าไทลื้อ จำนวน 55 คนจาก 3 กลุ่มคือ หมู่ที่ 1 บ้านธาตุ หมู่ 7 บ้านแดนเมือง ตำบลหย่วน และหมู่ที่ 2 บ้านทุ่งหมอก ตำบลเชียงบาน (หน้า 3) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีอายุ 35-50 ปี ร้อยละ 60 รองลงมาอยู่ในช่วงอายุมากกว่า 50 ปี ร้อยละ 23.6 และกลุ่มอายุ 20-30 ปี ร้อยละ 16.4 สมาชิกกลุ่มทอผ้าไทลื้อ ส่วนใหญ่สมรสแล้ว ร้อยละ 63.6 เป็นหม้าย ร้อยละ 20 โสด ร้อยละ 12.7และหย่าร้าง ร้อยละ 3.6 ตามลำดับ (หน้า 26) |
|
| Economy |
บ้านทุ่งมอก มีอาชีพหลักคือ การทำนา ทำไร่ เมื่อหมดฤดูกาลเก็บเกี่ยวก็จะทอผ้าพื้นเมือง ต่อมาจึงเกิดการรวมกลุ่มทอผ้าบ้านทุ่งมอกขึ้น ซึ่งสามารถสร้างรายได้ให้แก่สมาชิก ประมาณ 880 บาท/เดือน จากการช่วยเหลือจากกรมส่งเสริมอุตสาหกรรมทำให้ชาวบ้านมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นโดยมีรายได้เพิ่มขึ้นเป็น 1,500-1,600 บาท/เดือน(หน้า 23) สมาชิกส่วนใหญ่จำหน่ายผ้าด้วยตนเอง ร้อยละ 63.7 กลุ่มเป็นผู้หาตัวแทนจำหน่าย ร้อยละ 24.7 และพ่อค้าคนกลางมารับ ร้อยละ 11.6 รายได้ต่อครัวเรือนมีรายได้น้อยกว่า 3,000 บาท ร้อยละ 58.2 รองลงมาคือมีรายได้ 3,000-6,000 บาท ร้อยละ 32.7 รายได้ 6,000-9,000 บาทร้อยละ 5.5 และรายได้มากกว่า 9,000 บาทมีร้อยละ 3.6 สมาชิกตอบว่ารายได้ส่วนใหญ่มาจากการทอผ้า ร้อยละ 35.6 ซึ่งมีรายได้จากการทอผ้าไทลื้อเฉลี่ย 10,001-20,000 บาท/ปี รองลงมาคือ จากการเกษตรกรรม ร้อยละ 27.4 รับจ้างทั่วไป ร้อยละ 23.3 รายได้จากการค้าขายร้อยละ 12.3 รายได้จากการประกอบอาชีพข้าราชการ ร้อยละ 1.4 ตามลำดับ (หน้า 33-35) ฐานะทางเศรษฐกิจของสมาชิกกลุ่มทอผ้าไทลื้อส่วนใหญ่ยังไม่ดี มีภาระหนี้สิน คิดเป็นร้อยละ 81.8 และที่ไม่มีภาระหนี้สินมีเพียงร้อยละ 18.2 การกู้ยืมในระบบส่วนใหญ่กู้ยืมจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร คิดเป็นร้อยละ 82.4 ส่วนการกู้ยืมนอกระบบพบว่า ส่วนใหญ่ใช้สิทธิ์ในการเป็นสมาชิกกลุ่มทอผ้าไทลื้อ โดยทำการกู้ยืมเงินของกลุ่ม (หน้า 39-42) |
|
| Social Organization |
สมาชิกกลุ่มทอผ้าไทลื้อ ส่วนใหญ่มีสมาชิก 3-4 คนต่อครัวเรือน ร้อยละ 45.5 รองลงมาคือ 5-6 คน ร้อยละ 30.9 สมาชิก 1-2 คน ร้อยละ 20 และสมาชิกมากกว่า 6 คน ร้อยละ 3.6 (หน้า 26) |
|
| Political Organization |
อำเภอเชียงคำ แบ่งการปกครองออกเป็น 14 ตำบล 152 หมู่บ้าน (หน้า 21) |
|
| Education and Socialization |
สมาชิกกลุ่มทอผ้าไทลื้อ ส่วนใหญ่มีการศึกษาระดับประถมศึกษา ร้อยละ 81.1 รองลงมาคือระดับมัธยมศึกษาและไม่ได้ศึกษา ร้อยละ 5.5 ส่วนที่เหลือคือศึกษาผู้ใหญ่ อนุปริญญาและปริญญาตรี ร้อยละ 3.6 เหตุที่มีการศึกษาค่อนข้างต่ำอาจเป็นเพราะในอดีตผู้หญิงไทลื้อไม่ค่อยได้รับการสนับสนุนทางการศึกษาเท่าที่ควร แต่ได้รับการอบรมให้เป็นแม่ศรีเรือนและสอนในเรื่องงานฝีมือเป็นหลัก (หน้า 26-27) แม่มีบทบาทสำคัญสูงสุดในการสืบทอดการทอผ้าไทลื้อของสมาชิกในอำเภอเชียงคำ(หน้า 32) |
|
| Art and Crafts (including Clothing Costume) |
สมาชิกส่วนใหญ่จะผลิตผ้าซิ่นเป็นส่วนใหญ่ ร้อยละ 38.3 ไทลื้อในเขตอำเภอเชียงคำ นอกจากมีผ้าซิ่นตามแบบมาตรฐานแล้ว ยังมีผ้าซิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นคือ ซิ่นที่มีลายเกาะ 1 แถวตรงกลางตัวซิ่น ลักษณะลายน้ำ เรียกว่า "ลายผักแว่น" แต่เดิมเป็นเส้นพุ่งทอสลับสีสีที่นิยมใช้คือวีเขียวและสีชมพูสด ปัจจุบันใช้ใยสังเคราะห์สีสดทอแทน ลำดับรองลงมาที่สมาชิกนิยมทอคือ ตุง ผ้าเช็ด ผ้าสไบ ผ้าเช็ดน้อย/ผ้าเช็ดหลวง ผ้าหลบ/ผ้าแหลบ ถุงย่าม ผ้าขาวม้า ผ้าห่ม ผ้าฮำ ลายหน้าหมอนสำหรับทำสะลี ลายหน้าหมอนสำหรับทำหมอน ผ้าพันคอและอื่นๆ ตามลำดับ (หน้า 33) |
|
| Ethnicity (Ethnic Identity, Boundaries and Ethnic Relation) |
|
| Social Cultural and Identity Change |
หมู่บ้านไทลื้อในอำเภอเชียงคำได้ขยายออกไปเรื่อยๆ จนบางส่วนถูกอิทธิพลของสังคมภายนอกผสมกลมกลืนจนแยกไม่ออกว่าเป็นหมู่บ้านไทลื้อ (หน้า 21) ปัจจุบันมีการแข่งขันสูงและอยู่ในสภาวะเร่งรีบ อีกทั้งวัตถุดิบมีจำหน่ายทั่วไป ทำให้ไม่มีใครปลูกฝ้าย แต่จะหาซื้อตามตลาดและร้านค้ามากกว่า (หน้า 29) ปัจจัยสนับสนุนที่ส่งผลกระทบต่อการทอผ้าของไทลื้อ เช่น ความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี การแพร่กระจายค่านิยมใหม่ๆ จากสังคมเมืองเข้าสู่ชุมชนไทลื้อ ทำให้คนรุ่นใหม่ละเลยวัฒนธรรมการแต่งกายประจำเผ่าของตน ยังผลให้ความต้องการผลิตภัณฑ์การทอผ้าของไทลื้อลดความสำคัญลง การส่งเสริมสนับสนุนวิชาชีพให้แก่ชาวบ้าน ด้วยการสร้างสรรค์ลวดลายตามความต้องการและความนิยมของตลาด ทำให้รูปลักษณ์ศิลปะสิ่งทอของไทลื้อเปลี่ยนไป (หน้า 49) |
|
| Map/Illustration |
ตาราง - ลักษณะของกลุ่มตัวอย่างผู้ทอผ้าไทลื้อ ในอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา (หน้า27) - วัตถุประสงค์ในการทอผ้าไทลื้อ(หน้า28) - หน่วยงานที่สนับสนุนในการทอผ้าไทลื้อ(หน้า29) - เวลาที่ใช้ในการทอผ้าไทลื้อใน 1 วัน(หน้า30) - ลวดลายผ้าทอไทลื้อที่ชาวบ้านสามารถทอได้(หน้า31) - ลักษณะการสืบทอด(หน้า31) - ประเภทของผ้าที่สมาชิกทอ(หน้า32) - ช่องทางการจัดจำหน่ายผ้าทอไทลื้อ(หน้า33) - รายได้ของครอบครัว(หน้า34) - ที่มาของรายได้(หน้า35) - รายได้ของสมาชิก(หน้า35) - ความสัมพันธ์ระหว่างรายได้จากการทอผ้าไทลื้อของสมาชิกกับอายุสมาชิก(หน้า36) - ความสัมพันธ์ระหว่างรายได้ของครัวเรือนกับอายุสมาชิก(หน้า37) - ที่มาของเงินทุนที่ใช้ในการทอผ้าไทลื้อ(หน้า38) - เงินลงทุนในการทอผ้าไทลื้อในระยะ 1 ปี(หน้า38) - ลักษณะการทอผ้าไทลื้อ(หน้า39) - การมีภาระหนี้สิน(หน้า39) - แหล่งกู้ยืมเงิน(หน้า41) - ปัญหาของสมาชิกกลุ่มทอผ้าไทลื้อ(หน้า42) - ความสามารถในการแก้ปัญหาของสมาชิก(หน้า43) - ความคิดเห็นต่อการประกอบอาชีพการทอผ้าไทลื้อ(หน้า44) ภาพ - กระบวนการผลิตซ้ำทางวัฒนธรรมผ่านการดำเนินธุรกิจชุมชน(หน้า8) - แสดงหมู่บ้านไทลื้อในเขต อ.เชียงคำ จ.พะเยา(หน้า22) |
|
| Text Analyst |
สุวิทย์ เลิศวิมลศักดิ์ |
Date of Report |
31 ต.ค. 2555 |
| TAG |
ลื้อ, หัตถกรรม, ผ้าทอ, พะเยา, |
Translator |
- |
|
ค้นหาแบบละเอียด
