งานวิจัยเล่มนี้ ผู้ศึกษาต้องการทราบถึงอัตลักษณ์ความเป็นยองในจังหวัดลำพูน ภายในสังคมชุมชนท้องถิ่น และความเป็นยองจากมุมมองของกลุ่มเยาวชนในท้องที่ ผู้ศึกษาได้ลงพื้นที่เพื่อทำการศึกษาเชิงทดลอง ตามแนวมานุษยวิทยาทัศนา โดยศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง และเข้าไปสังเกตการณ์ ตามกระบวนการที่วางไว้ โดยเริ่มจากการให้กลุ่มเยาวชนระดมสมองเพื่อเลือกหัวข้อนำเสนอความเป็นยองในรูปแบบสารคดี ตลอดจนการให้ความรู้เกี่ยวกับทักษะการทำสารคดี การวางแผนงานต่าง ๆ แก่กลุ่มเยาวชน โดยผู้ศึกษาจะคอยสังเกตการณ์สิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นตลอดการทำงานของกลุ่มเยาวชนจนพบว่า (1)สารคดีที่กลุ่มเยาวชนนำเสนออัตลักษณ์ความเป็นยองนั้นเป็นการสะท้อนเรื่องราวในอดีต ผ่านการสอบถาม สัมภาษณ์จากผู้สูงอายุที่เคยผ่านประสบการณ์เหล่านั้นมาก่อน (2) กลุ่มเยาวชนสะท้อนความเป็นยอง และความเป็นท้องถิ่น (การอู้กำเมือง) ว่าเป็นสิ่งที่ทดแทนกันได้ ซึ่งแตกต่างจากมุมมมองของกลุ่มผู้สูงอายุในชุมชน และ (3) การนำเสนอสารคดีของกลุ่มเยาวชนเป็นการผลิตซ้ำและสร้างความหมายใหม่ โดยมองว่าหัวข้อที่นำเสนอในสารคดีเป็นเรื่องลึกลับมากกว่าการเป็นเรื่องราวที่เคยเกิดขึ้นจริงในอดีต 

งานวิจัยเล่มนี้เป็นการศึกษาเชิงทดลองตามแนวมานุษยวิทยาทัศนา ที่ตั้งคำถามเกี่ยวกับ(1) ความเป็นยองในจังหวัดลำพูนภายในชุมชนท้องถิ่น ที่มีชุดความรู้ของการเป็นส่วนหนึ่งของล้านนา และรัฐไทยภายใต้โครงการวิจัยท้องถิ่น และ(2)ความเป็นยองตามสำนึกของกลุ่มเยาวชน ที่เป็นกลุ่มคนภายใต้กระแสโลก พร้อมกับการดำรงซึ่งความเป็นคนยองในท้องที่ ตลอดจนเป็นกลุ่มที่ได้รับข้อมูลความเป็นยองจากการศึกษาหลักสูตรท้องถิ่นภายใต้โครงการวิจัยท้องถิ่น

ผู้วิจัยนำการศึกษาเชิงทดลองตามแนวมานุษยวิทยาทัศนามาใช้เพื่อหาคำตอบเกี่ยวกับความเป็นยองในจังหวัดลำพูน จากชุมชนวัดประตูป่า และความเป็นยองจากกลุ่มเยาวชนในชุมชน ในรูปแบบสารคดี เพื่อสะท้อนแนวคิดในการเลือกรับ/ต่อรอง/ช่วงชิงอัตลักษณ์ความเป็นยองที่เกิดขึ้น โดยผู้วิจัยได้ศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง และลงพื้นที่เพื่อเข้าไปสังเกตการณ์สิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นตลอดกระบวนการทำงานของกลุ่มเยาวชน ตลอดจนเข้าไปช่วยให้ทักษะการทำสารคดีแก่กลุ่มเยาวชนเพื่อให้เกิดการนำเสนอจากมุมมองประสบการณ์ของเยาวชนอย่างแท้จริง

คนยองในจังหวัดลำพูน มีกลุ่มชาติพันธุ์เดียวกับกลุ่มไทลื้อที่อาศัยในเมืองยอง ในจังหวัดเชียงตุง ประเทศพม่า 

ภาษายอง ภาษาไทยเหนือ ภาษาไทยกลาง

พ.ศ. 2553

คนยองเป็นกลุ่มชาติพันธุ์เดียวกันกับไทลื้อ ที่เคยอาศัยอยู่บริเวณปลายสุดของรัฐฉานด้านตะวันออก ห่างจากชายแดนแม่สายไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือราว 157 กิโลเมตร โดยปัจจุบันเมืองยองเป็นชื่ออำเภอหนึ่งของจังหวัดเชียงตุง ประเทศพม่า และเมื่อพ.ศ. 2348 หรือราว 200 ปีก่อน ในสมัยพระเจ้ากาวิละเข้าตีเมืองเชียงตุงและกวาดต้อนผู้คนที่อาศัยในเมืองยอง ประเทศพม่า ในรูปแบบเทครัว หรือเป็นการอพยพที่นำระบบสังคมทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นเจ้าเมือง บุตร ภรรยา ขุนนาง พระ และไพร่ จำนวนมากกว่า 10,000 คน เข้ามาตั้งรกรากในจังหวัดลำพูน-เชียงใหม่ และกระจายตัวไปยังหัวเมืองต่าง ๆ ในล้านนา ซึ่งนับได้ว่ากลุ่มคนยองที่อพยพมาในจังหวัดลำพูนมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาสังคมวัฒนธรรมอันเป็นรากฐานของเมืองลำพูนเนื่องจากเป็นกลุ่มพลเมืองหลักในพื้นที่นั้น และด้วยลักษณะการอพยพดังกล่าวนี้จึงทำให้การเอาความเชื่อ วัฒนธรรม ประเพณี พิธีกรรมต่าง ๆ รวมทั้งสำนึกความผูกพันกับถิ่นฐานเดิมเข้ามาด้วย  

ไม่มี

90% ของประชากรเป็นคนยองที่อพยพมายังลำพูนเมื่อ 200 ปีก่อน และประชากรร้อยละ 2 เป็นคนไตยวนหรือคนเมือง และประชากรที่เหลือเป็นคนไทยกลางที่เข้ามาอยู่ใหม่

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

อัตลักษณ์ความเป็นยองในจังหวัดลำพูน ไม่สามารถอธิบายได้อย่างตรงไปตรงมาอันเนื่องมาจากบริบททางสังคมและวัฒนธรรมที่มีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ดังนั้นอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์จึงเกิดการช่วงชิง ต่อรอง ผ่านการประกอบสร้างอัตลักษณ์ของตนเองที่สอดคล้องกับเงื่อนไขและผลประโยชน์ของแต่ละชุมชน ไม่ว่าจะเป็น(1) กระแสฟื้นฟูวัฒนธรรมในช่วงปีพ.ศ. 2530-2540 ซึ่งกลุ่มคนยองเองได้ประกอบสร้างความเป็นยองผ่านการสร้างเอกลักษณ์บางอย่าง ไม่ว่าจะเป็นการฟ้อนยอง การอู้กำยอง การมีสถาบันวิจัยหริภุญไชย การใช้ภาษายองในรายการวิทยุท้องถิ่น การประกวดเทพธิดายอง บทเพลงยอง หรือกิจกรรมต่าง ๆ ล้วนถูกสร้างขึ้นในช่วงเวลาดังกล่าว (2)กระแสการท่องเที่ยว ที่วัฒนธรรมล้านนา หรือวัฒนธรรมท้องถิ่นได้ถูกทำให้เป็นสินค้าทางวัฒนธรรม ซึ่งได้รับการสนับสนุนจาก อบจ./อบต. หรือเทศบาลในการจัดกิจกรรมเพื่อรื้อฟื้นประเพณีอย่างสลากย้อม และ (3)ความเป็นยองในบทบาทวิชาการ หรือยองศึกษา เป็นการประกอบสร้างความเป็นยองในรูปแบบชุดความรู้ที่รับรองมาตรฐานความเป็นยองผ่านการศึกษาวิจัยจากโครงการวิจัยท้องถิ่น ที่สะท้อนว่าความเป็นยองเป็นส่วนหนึ่งของความเป็นไทย

ไม่มี

ไม่มี

ภาพ
กลุ่มชาวยองจากเมืองยองที่เดินทางมาร่วมงานสืบสานตำนานยองลำพูน-ยองโลก หน้า 113
บรรยากาศการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นของกลุ่มเยาวชน หน้า 145
บรรยากาศการอบรมทฤษฎีการถ่ายภาพเพื่อสื่อความหมาย หน้า 156
บรรยากาศการอบรมเทคนิคการใช้กล้องวีดีโอ หน้า 156
บรรยากาศการอบรมการใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำหรับตัดต่อ หน้า 158
บรรยากาศการสัมภาษณ์ผู้สูงอายุของกลุ่มเยาวชน หน้า 161
บรรยากาศการถ่ายทำสารคดีของกลุ่มเยาวชน หน้า 163
บางส่วนจากสารคดีเรื่อง "อดีตที่ถูกเลือนรางสู่ปัจจุบันที่เปลี่ยนแปลง" หน้า 179
บางส่วนจากสารคดีเรื่อง "เจาะตำนานลึกลับของป่าม่วงจุม" หน้า 182
บางส่วนจากสารคดีเรื่อง "กิ๊ดเติงหาประจูป่าวัดบ้านเฮา" หน้า 185
 
แผนภาพ
การวิเคราะห์ชุมชนประตูป่าของเยาวชนกลุ่มที่ 1 หน้า 149
การวิเคราะห์ชุมชนประตูป่าของเยาวชนกลุ่มที่ 2 หน้า 149
การวิเคราะห์ชุมชนประตูป่าของเยาวชนกลุ่มที่ 3 หน้า 149