| |
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre
Ethnic Groups Research Database |
|
Record |
 |
 |
| Subject |
มอญพระประแดง สงกรานต์ การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมของท้องถิ่น จังหวัดสมุทรปราการ ภาคกลาง ประเทศไทย |
| Author |
สรรเกียรติ กุลเจริญ |
| Title |
การเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรมท้องถิ่น: ศึกษากรณีงานประเพณีสงกรานต์พระประแดง อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ |
| Document Type |
วิทยานิพนธ์ |
Original Language of Text |
- |
| Ethnic Identity |
มอญ รมัน รามัญ,
|
Language and Linguistic Affiliations |
- |
Location of
Documents |
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร
[เอกสารฉบับเต็ม] |
Total Pages |
211 |
Year |
2558 |
| Source |
มหาวิทยาลัยบูรพา |
| Abstract |
ประเพณีสงกรานต์พระประแดงดั้งเดิม มีความเป็นมาจากความเชื่อของชาวมอญ แต่ลประเพณีจะมีพื้นฐานความเชื่อ และคุณค่าที่แตกต่างกันไป โดยส่วนใหญ่จะเกี่ยวพันให้ชาวมอญได้ยึดมั่นและบำรุงพระพุทธศาสนา กตัญญูต่อบรรพชนและบุพพการีที่ล่วงลับ และแสดงความเคารพต่อบุพพการีที่ตนเคารพนับถือที่ยังมีชีวิตอยู่ รวมทั้งสร้างความสามัคคีช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ตลอดจนความสนุกสนานและรื่นเริง หลังจากที่ต้องตรากตราทำงานหนักมาตลอดทั้งปี ผู้ศึกษายังเสนอว่าประเพณีสงกรานต์ของชาวมอญพระประแดงเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก เป็นผลมาจากสภาพเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองที่เปลี่ยนแปลง และการขาดความรู้ของผู้จัดงานประเพณีสงกรานต์ ตลอดจนนโยบายการส่งเสริมการท่องเที่ยวของรัฐบาล ประเพณีของมอญหลายอย่างได้เริ่มสูญหายไป นอกจากนี้ ประเพณีสงกรานต์พระประแดงได้มีการประดิษฐ์ประเพณีอื่นขึ้นมาใหม่ ได้แก่ แห่หงส์ธงตะขาบ แห่นางสงกรานต์ ประกวดนางสงกรานต์และหนุ่มลอยชาย จัดขบวนแห่รถบุปผาชาติรวมทั้งการละเล่นอื่นๆ ส่วนในอนาคต องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชนต้องร่วมกันเป็นแกนหลักในการอนุรักษ์และฟื้นฟู รวมทั้งให้ความรู้แก่ทุกฝ่าย และต้องประชาสัมพันธ์ถึงสารัตถะคือปรัชญาและความเชื่อของชาวมอญ ประเพณีสงกรานต์พระประแดง จึงจะดำรงอยู่เพื่อการพัฒนาทียั่งยืนในยุคโลกาภิวัตน์ |
|
| Focus |
ศึกษาความเป็นมาของงานประเพณีสงกรานต์ ตลอดจนวิเคราะห์ความเปลี่ยนแปลงในงานประเพณีสงกรานต์ภายใต้ปฏิสัมพันธ์ของความหลากหลายทางวัฒนธรรม ในสังคมยุคโลกาภิวัตน์ รวมถึงการเสนอแนวทางในการจัดการวัฒนธรรมท้องถิ่น ของอำเภอพระประแดงให้ดำรง อยู่อย่างมีแก่นสาร จนนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน ศึกษาความเป็นมาของงานประเพณีสงกรานต์ ตลอดจนวิเคราะห์ความเปลี่ยนแปลงในงานประเพณีสงกรานต์ภายใต้ปฏิสัมพันธ์ของความหลากหลายทางวัฒนธรรม ในสังคมยุคโลกาภิวัตน์ รวมถึงการเสนอแนวทางในการจัดการวัฒนธรรมท้องถิ่น ของอำเภอพระประแดงให้ดำรง อยู่อย่างมีแก่นสาร จนนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน |
|
| Theoretical Issues |
ผู้ศึกษาประยุกต์แนวคิดการศึกษาทฤษฎีวัฒนธรรม (Culture theory) ทฤษฎีการแพร่กระจายทางวัฒนธรรม (Cultural diffusion theory) ทฤษฎีการปฏิสัมพันธ์เชิงสัญลักษณ์ (Symbolic interaction theory)ทฤษฎีโครงสร้าง-หน้าที่นิยม (Structural-functionalism theory) แนวคิดเกี่ยวองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับงานวัฒนธรรมประเพณี และข้อค้นพบจากการศึกษาวิจัยที่เกี่ยวข้องเป็นข้อมูลสำคัญที่ช่วยให้ผู้วิจัยได้เรียนรู้วัฒนธรรมในแง่มุมที่แตกต่างทางความคิด จนนำสู่แนวทางในการกำหนดและพัฒนากับประเด็นที่เกี่ยวข้องกับเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมสงกรานต์พระประแดง เพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ให้ปรากฎชัดเจน |
|
| Ethnic Group in the Focus |
|
| Study Period (Data Collection) |
ศึกษางานเอกสารย้อนหลังในยุคสมัยอุธยา ต่อเนื่อมาสมัยกรุงนบุรีและรัตนโกสินทร์ และทำงานภาคสนามระหว่างปี พ.ศ. 2555-2557 |
|
| History of the Group and Community |
ฐานะชาวมอญในเมืองนครเขื่อนขันธ์ก็เช่นเดียวกันกับชาวมอญที่อพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภาณคือ มีฐานะเป็นไพร่หลวงเช่นเดียวกับคนไทยซึ่งมีหน้าที่รับราชการตามระยะเวลาที่กำหนด ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นไพร่หลวงรามัญมีหน้าที่สำคัญในการสืบข่าวศึกและลาดตระเวนปลายด่านที่ติดกับประเทศพม่า ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้โอนมาเป็นพลตระเวนและทหารเรือตามลำดับ ชาวมอญอพยพเหล่านี้ได้เข้ามาเป็นกำลังสำคัญส่วนหนึ่งของชาวไทย ซึ่งได้ทำคุณประโยชน์ให้กับราชการไทยและยังมีความจงรักภักดี ต่อพระมหากษัตริย์และแผ่นดินไทย สำหรับที่เมืองนครเขื่อนขันธ์ ภายหลังจากที่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 แห่งราชวงศ์จักรีได้ทรงสร้างเมือง สร้างป้อมลงอาถรรพ์ปักหลักเมือง เมื่อเดือน 7 แรม 10 ค่า พุทธศักราช 2358 เรียบร้อยแล้วก็พระราชทานนามเมืองนั้นว่า “เมืองนครเขื่อนขันธ์” เมืองพระประแดง จังหวัดสมุทรปาการในปัจจุบัน (หน้า, 40-43) |
|
| Demography |
ประชากรอำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ แบ่งเขตการปกครองย่อย เป็น 15 ตำบล และมีจำนวนประชากร ณ วันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2557 จำนวน 200,250 คน (หน้า, 60) |
|
| Belief System |
งานศึกษาเรื่องนี้ให้ความสำคัญกับพิธีสงกรานต์ โดยทำให้เห็นจุดกำเนิดของงานประเพณีสงกรานต์พระประแดง งานประเพณีสงกรานต์พระประแดงเป็นวัฒนธรรมท้องถิ่นของอำเภอพระประแดง เป็นประดิษฐกรรมทางสังคม ที่มีพื้นฐานมาจากความเชื่อทางวัฒนธรรมที่ติดตัวชาวมอญที่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยรัชกาลที่ 2 ทรงโปรดให้มาเป็นทหารรักษาเมืองนครเขื่อนขันธ์ ซึ่งเป็นเมืองที่สร้างขึ้นใหม่พร้อมป้อมปราการต่างๆ เพื่อป้องกันการรุกรานของข้าศึกทางทะเลที่อาจจะมีขึ้น เป็นวัฒนธรรมที่สืบเนื่องมาจากการที่ชาวมอญมีความเคร่งครัดในการนับถือพุทธศาสนา รวมถึงการนับถือผีต่างๆ ของชาวมอญเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณต่อพุทธศาสนา บุพการี และผู้มีอุปการคุณที่สำคัญเป็นการแสดงออกถึงความสมัครสมานสามัคคีกัน ของชาวมอญในเมืองปากลัด หรือเมืองนครเขื่อนขันธ์ ที่สอดประสานกับวิถีชีวิตของชาวมอญ (หน้า, 77-80) |
|
| Education and Socialization |
หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตย รัฐบาลมีการประกาศใช้แผนการศึกษาและจัดตั้งคณะกรรมการการศึกษาและสภาการศึกษา พ.ศ. 2475 ทำให้มีการปรับปรุง การจัดการศึกษาภาคบังคับจาก 6 ปี เหลือเพียง 4 ปี ต่อมามีการมอบหมายให้ท้องถิ่นจัดการศึกษา พ.ศ. 2476 และยกฐานะท้องถิ่นขึ้นเป็นเทศบาล ตราพระราชบัญญัติเทศบาลขึ้นและเทศบาลได้จัดการศึกษาอย่างแท้จริงใน พ.ศ. 2478 จึงเกิดโรงเรียนเทศบาลนับจากนั้นมา (หน้า, 64) |
|
| Ethnicity (Ethnic Identity, Boundaries and Ethnic Relation) |
ผู้ศึกษามองว่า “สงกรานต์” คือ ประเพณีที่เป็นแหล่งรวมใจของผู้คนและชุมชนที่รวมกันเป็นพระประแดง มีงานประเพณีที่สำคัญและมีชื่อเสียงนั่นคือ งานสงกรานต์ที่มีทั้งความเข้มขลังด้วยพิธีแบบชาวมอญ การละเล่นที่สร้างความสมัครสมานสามัคคีให้ชุมชน และความสนุกสนานด้วยการเล่นสาดน้ำา ที่ได้ชื่อว่าสนุกที่สุดแห่งหนึ่งของไทย เป็นอัตลักษณ์ที่สำคัญของคนมอญพระประแดง อย่างไรก็ตามอัตลักษณ์ดังกล่าวได้เปลี่ยนแปลงไปมาก เนื่องจากสภาพเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองที่เปลี่ยนแปลง และการขาดความรู้ของผู้จัดงานประเพณีสงกรานต์ ตลอดจนนโยบายการส่งเสริมการท่องเที่ยวของรัฐบาล ประเพณีของมอญหลายอย่างได้เริ่มสูญหายไป เช่น การส่งข้าวสงกรานต์การค้า ต้นโพธิ์ และการแสดงทะแยมอญ ที่ยังคงอยู่เป็นเพียงการแสดงสาธิตให้นักท่องเที่ยวได้รับชมเท่านั้น นอกจากนี้ ประเพณีสงกรานต์พระประแดงได้มีการประดิษฐ์ประเพณีอื่นขึ้นมาใหม่ ได้แก่ แห่หงส์ธงตะขาบ แห่นางสงกรานต์ ประกวดนางสงกรานต์และหนุ่มลอยชาย จัดขบวนแห่รถบุปผาชาติรวมทั้งการละเล่นอื่น (หน้า, 118-160; 181-188) |
|
| Social Cultural and Identity Change |
เมื่อสังคมของชาวพระประแดงเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงไปสู่สังคมเมืองอุตสาหกรรมตามสภาวการณ์ที่เปลี่ยนแปลงของโลกมีการขยายตัวของโรงงานอุตสาหกรรมเป็นจำนวนมากโดยเฉพาะในภาคอุตสาหกรรม ระยะแยกปัจจัยการผลิตที่สำคัญคือแรงงาน แต่แรงงานของชาวมอญและประชาชนในพระประแดงมีไม่เพียงพอ จึงมีผู้อพยพมาจากต่างจังหวัดเข้ามาขายแรงงานในอำเภอพระประแดงเป็นจำนวนมาก ชาวพระประแดงที่มีที่ดินเป็นของตนเอง ส่วนหนึ่งจึงเริ่มเปลี่ยนอาชีพจากการทำสวนมาเป็นการสร้างบ้านให้เช่า บางแห่งมีผู้ใช้แรงงานมาอยู่กันอย่างหนาแน่นเป็นชุมชนแออัด สภาพความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตไม่ดีส่งผลกระทบถึงวิถีชีวิตของคนพระประแดงอีกมากมาย ผลกระทบทางสังคมในด้านบวก ได้แก่ ทำให้คนพระประแดงมีรายได้เพิ่มมากขึ้นจากการให้เช่าทรัพย์สิน จากการค้าขาย แต่ผลกระทบด้านลบน่าจะมีมากกว่า ได้แก่ปัญหามลพิษ ปัญหาโจรผู้ร้าย ปัญหายาเสพติด ปัญหาคุณภาพชีวิตของประชาชนทั่วไปเริ่มแย่ลงและที่สำคัญคือปัญหาด้านการจราจรที่ติดขัดทั่วไปทั้งอำเภอพระประแดง (หน้า, 181-198) |
|
| Map/Illustration |
ภาพ
ภาพกรอบแนวคิดการวิจัย (หน้า, 29
ภาพลำคลองในอำเภอพระประแดงในอดีต (หน้า,43)
ภาพถนนศรีเขื่อนขันธ์ เวลาน้า ทะเลหนุนในอดีต (หน้า,44)
ภาพถนนศรีเขื่อนขันธ์ ในอดีตรถเมล์สาย 82 จะจอดอยู่บริเวณท่าน้า พระประแดง (หน้า,47)
ภาพการเล่นสะบ้าทอย (หน้า,89)
ภาพการค้ำโพธิ์ใช้ไม้ง่ามสูงเท่าตัวคนปลอกเปลือกทำด้วยขมิ้นค้ำ (หน้า, 93)
ภาพผู้สูงอายุกำลังทำพิธีค้ำต้นโพธิ์ (หน้า,94)
ภาพการแห่นก แห่ปลา(หน้า,95)
ภาพโปสเตอร์ประชาสัมพันธ์งานประเพณีสงกรานต์พระประแดง พ.ศ. 2529 (หน้า, 127)
ภาพขบวนรถบุปผาชาติในปัจจุบัน (หน้า, 131)
ภาพการสรงน้า พระในปัจจุบัน(หน้า,137)
แผนที่
แผนที่อำเภอพระประแดง (หน้า, 42)
ตาราง
ตารางจำนวนประชากร (หน้า, 60)
ตารางจำนวนสถานศึกษาที่อยู่ในพื้นที่อา เภอพระประแดง (หน้า, 66)
ตาราวพัฒนาการและความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม การเมืองและวัฒนธรรม (หน้า, 69)
ตารางประเพณีและความเชื่อในงานประเพณีสงกรานต์พระประแดง (หน้า, 110)
ตารางพัฒนาการและการเปลี่ยนแปลงการจัดประเพณีสงกรานต์พระประแดง (หน้า, 155) |
|
|
ค้นหาแบบละเอียด
