| |
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre
Ethnic Groups Research Database |
|
Record |
 |
 |
| Subject |
ม้ง,ความเชื่อ,พิธีกรรม,ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์,การอนุรักษ์ป่าไม้,เชียงใหม่ |
| Author |
Prasit Leepreecha |
| Title |
NTOO XEEB : Cultural Redefinition for Forest Conservation among the Hmong in Thailand |
| Document Type |
บทความ |
Original Language of Text |
ภาษาอังกฤษ |
| Ethnic Identity |
ม้ง,
|
Language and Linguistic Affiliations |
ม้ง-เมี่ยน |
Location of
Documents |
ห้องสมุดศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร |
Total Pages |
18 |
Year |
2547 |
| Source |
Hmong/Miao in Asia, edited by Nicholas Tapp, Jean Michaud, Christian Culas, Gar Yia Lee สำนักพิมพ์ Silkworm Books.pp.335-352. |
| Abstract |
ศึกษาความเชื่อและพิธีกรรมการไหว้ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ - ntoo xeeb tree - ในบริบททางสังคมปัจจุบัน ซึ่งม้งบ้านแม่สาใหม่ได้นำความเชื่อดั้งเดิมมาขยายความหมาย เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการดูแลอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้รอบ ๆ ชุมชน โดยนำแนวคิดการอนุรักษ์ป่าและต้นไม้ของคนพื้นราบที่ใช้การบวชป่าหรือบวชต้นไม้ มาประยุกต์เข้ากับความเชื่อและพิธีกรรมดั้งเดิมของตน |
|
| Focus |
ศึกษาพิธีกรรมการไหว้ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งม้งบ้านแม่สาใหม่ได้สร้างนิยามความหมายเพิ่มจากเดิมที่หมายถึงต้นไม้สำหรับเทพเจ้ามาสถิตย์เพื่อปกป้องดูแลชาวบ้านและชุมชนให้ปลอดภัยจากอันตรายต่าง ๆ โดยนำความเชื่อดั้งเดิมนี้ไปใช้เป็นเครื่องมืออนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้รอบชุมชน ซึ่งผู้ศึกษาเห็นว่า การปฏิบัติพิธีนี้เป็นส่วนหนึ่งของการนิยามตนเองเกี่ยวกับการรักษาทรัพยากรธรรมชาติในชุมชนม้ง (น.346) |
|
| Theoretical Issues |
ผู้ศึกษาเห็นว่า ปัจจุบันม้งได้นำพิธีเซ่นไหว้ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ - ntoo xeeb tree - ซึ่งเป็นความเชื่อดั้งเดิมมานิยามตนเองใหม่ในเชิงความสัมพันธ์การรักษาทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน โดยใช้แนวความคิดการพัฒนาชนบท อันได้แก่ การมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นรากฐานในการกำหนดหรือสร้างนิยามความสัมพันธ์ของชุมชนกับทรัพยากรป่าไม้ใหม่ (น.347) |
|
| Ethnic Group in the Focus |
ม้งที่บ้านแม่สาใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ |
|
| Language and Linguistic Affiliations |
|
| Study Period (Data Collection) |
เก็บข้อมูลกิจกรรมการประกอบพิธีกรรม ในวันปีใหม่ม้ง วันที่ 2 มกราคม ค.ศ. 1998 |
|
| History of the Group and Community |
ม้งบ้านแม่สาใหม่ย้ายมาตั้งถิ่นบ้านเรือน ณ สถานที่ตั้งปัจจุบันนี้เมื่อปี ค.ศ. 1965 (พ.ศ. 2508) ต่อมาภายหลังเมื่อมีการประกาศขยายเขตอุทยานแห่งชาติสุเทพ - ดอยปุย หมู่บ้านแม่สาใหม่ก็ถูกรวมเข้าไปอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติ (น.343) |
|
| Demography |
ในการเก็บข้อมูลเมื่อต้นปี ค.ศ. 1998 (พ.ศ. 2541) บ้านแม่สาใหม่มีประชากรม้ง 184 ครัวเรือน คนไทยพื้นราบ 1 ครัวเรือน และคนจีน 1 ครัวเรือน จำนวนประชากรทั้งหมด 1590 คน มีประชากรจำนวน 58 % นับถือผี ส่วนที่เหลือนับถือศาสนาคริสต์และพุทธ (น.343) |
|
| Belief System |
พิธีกรรมและความเชื่อเกี่ยวกับต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ ม้งเชื่อว่าภูเขา แม่น้ำและป่ารอบๆหมู่บ้านที่ตนอาศัยอยู่มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือเทพเจ้าปกครองดูแล โดยเชื่อว่า "thwvtim" หรือ "xeeb teb xeeb chaws" เป็นเทพเจ้าที่ใหญ่สุดที่ดูแลปกครองพื้นที่ต้นน้ำหรืออาณาบริเวณรอบภูเขา รวมทั้งยังปกป้องชาวบ้าน สัตว์เลี้ยงและพืชพันธุ์มิให้ได้รับอันตรายจากสัตว์ป่าและภัยธรรมชาติ เมื่อตั้งหมู่บ้านใหม่ผู้นำทางพิธีกรรมจะเลือกต้นไม้ใหญ่ที่สุดและแข็งแรงที่สุดในบริเวณใกล้ ๆ หมู่บ้านสำหรับเป็นที่สถิตย์ของ thwvtim และถือว่าต้นไม้ต้นนี้เป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ หรือ "ntoo xeeb" ในภาษาม้ง ในการกำหนดต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์นี้ ชุมชนบางแห่งจะกระทำทันทีหลังจากตั้งหมู่บ้านแล้ว แต่งบางแห่งจะเลื่อนออกไปจนกระทั่งหมู่บ้านประสบปัญหาวิกฤติจึงได้ดำเนินการ และบางชุมชนก็ละเลยไม่กำหนดต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ สำหรับการเลือกต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์มีเกณฑ์ 4 ข้อ ดังนี้ 1. ต้องเป็นต้นไม้เนื้อแข็งที่จะมีอายุยืนยาว เพราะถ้าต้นไม้นี้ตาย ก็หมายถึงความเลวร้ายที่จะเกิดในหมู่บ้าน 2. ต้นไม้นี้จะต้องมีกิ่งก้านสาขาและใบมาก ซึ่งบ่งบอกถึงความอุดมสมบูรณ์ของดิน 3. ต้นไม้ต้นนี้ควรจะเป็นไม้ใหญ่ที่สูงกว่าต้นไม้อื่นที่อยู่รอบ ๆ เพื่อว่าเมื่อมีลมแรงจะได้ไม่ถูกต้นไม้อื่นที่อยู่ใกล้หักล้มทับ 4. ต้นไม้ต้นนี้ควรจะอยู่บนยอดเขา เพราะว่าเทพเจ้าที่ยิ่งใหญ่จะสถิตย์อยู่บนที่ที่สูงสุด หลังจากเลือกต้นไม้ได้แล้ว ผู้นำทางพิธีกรรมก็จะประกาศแก่ชาวบ้านพร้อมทั้งกำหนดวันทำพิธีอัญเชิญเทพเจ้ามาสถิตย์ยังต้นไม้นี้ ผู้ทำพิธีจะเตรียม ไก่ตัวผู้ 2 ตัว เงินกระดาษ ธูปและเทียนสำหรับประกอบพิธี ส่วนชาวบ้านซึ่งเป็นตัวแทนของแต่ละครัวเรือนจะนำเงินกระดาษ ธูป เทียนและอาหารมาร่วมประกอบในพิธี ในวันทำพิธีชาวบ้านจะช่วยกันทำรั้วล้อมต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์เพื่อป้องกันสัตว์มารบกวน เมื่อทำพิธีแล้วผู้เข้าร่วมพิธีจะกินอาหารร่วมกัน เสร็จแล้วก็พากลับบ้าน ทุก ๆ ปีในช่วงวันฉลองปีใหม่ของม้ง สมาชิกในหมู่บ้านทุกครัวเรือนจะต้องร่วมกันทำพิธีไหว้ต้นไม้นี้ โดยใช้หมูมาประกอบพิธี หรือถ้าหากชาวบ้านเจ็บป่วยหรือประสบภัยพิบัติร้ายแรง พวกเขาก็จะทำพิธีเป็นกรณีพิเศษ ม้งมีข้อห้ามเกี่ยวกับต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์สำหรับคนในชุมชนปฏิบัติ เช่น ห้ามตัดต้นไม้รอบ ๆ หรือในบริเวณที่อาจจะไปโดนต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ ห้ามเผาต้นไม้ ห้ามยิงนกหรือสัตว์ใด ๆ ในบริเวณต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ และห้ามไปอุจจาระหรือปัสสาวะใกล้ต้นไม้ศักดิสิทธิ์ ถ้ามีการละเมิดข้อห้ามดังกล่าว ก็อาจจะประสบกับอันตราย โดยปกติผู้ทำพิธีกรรมมักจะเจ็บป่วย เมื่อมีการกระทำไม่ดีกับต้นไม้ (น.340-342) |
|
| Education and Socialization |
|
| Art and Crafts (including Clothing Costume) |
|
| Ethnicity (Ethnic Identity, Boundaries and Ethnic Relation) |
|
| Social Cultural and Identity Change |
ผู้ศึกษากล่าวถึงการปรับเปลี่ยนความหมายของการทำพิธีไหว้ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ (ntoo xeeb tree) ของม้งที่บ้านแม่สาใหม่ว่า ได้นำแนวคิดการอนุรักษ์ป่าโดยการบวชป่าหรือบวชต้นไม้ของชาวพุทธมาปรับขยายความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับพิธีกรรมการไหว้ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ เพื่อส่งเสริมให้สมาชิกในชุมชนอนุรักษ์ป่ารอบ ๆ หมู่บ้านของตน และเพื่อส่งเสริมให้คนภายนอกได้รับรู้ถึงภูมิความรู้ของม้งในการอนุรักษ์ป่า (น.340) การไหว้ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์นี้ทุกครัวเรือนในชุมชนต้องเข้าร่วมการทำพิธี แม้ว่าครัวเรือนนั้นจะนับถือศาสนาคริสต์ก็ตาม เพราะถือว่า thwvtim เป็นเทพเจ้าสำคัญของท้องถิ่นที่ปกครองดูแลชาวบ้าน สัตว์ ต้นไม้และทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่รอบ ๆ แต่ถ้าภายในเรือนหรือโบสถ์แต่ละคนก็สามารถปฏิบัติตามความเชื่อของตนได้ (น.344) |
|
|
ค้นหาแบบละเอียด
