ชาวก๊องส่วนมากนับถือศาสนาพุทธ ไม่นิยมบูชาพระพุทธรูป และห้อยพระเครื่อง ถ้ามีลูกชายอายุ20 ปีบริบูรณ์ พ่อแม่จะให้บวช นอกจากนี้ชาวก๊องยังนับถือผีอีกด้วย เช่น ผีบ้านผีเรือน เจ้าป่าเจ้าเขา ที่สำคัญคือ ผีหมู่บ้าน (หน้า21) พิธีที่ชาวก๊องให้ความสำคัญมาก คือ พิธีไหว้ผีหมู่บ้าน พิธีนี้จัดเป็นประจำทุกปี ในวันอังคาร ข้างขึ้นเดือน6 (อังคารแรก หรืออังคารหลังก็ได้) เป็นการเซ่นไหว้เจ้าที่เจ้าทางเจ้าป่าเจ้าเขา ผีต่างๆที่ชาวก๊องนับถือ ช่วงเวลาที่มีพิธีกรรมห้ามชาวก๊องในหมู่บ้านออกนอกหมู่บ้าน และคนภายนอกห้ามเข้าหมู่บ้าน แต่ถ้ามีความจำเป็นจริงๆ ต้องเสียค่าปรับให้ “จาจ้ำ” (ผู้นำในพิธีกรรม) ยังมีข้อห้ามอื่นๆอีก เช่น ห้ามเด็ดใบไม้สด ห้ามอาบน้ำ ห้ามจับเครื่องมือในการประกอบอาชีพ ก่อนถึงวันประกอบพิธี ชาวบ้านจะช่วยกันทำความสะอาดบริเวณรอบๆศาลผี ช่วยกันเตรียมของใช้ในพิธี และช่วยกันสร้างศาล “ตะนอตะบึ้ก” (ศาลเต่า) ตั้งอยู่ด้านหน้า เยื้องอยู่ด้านขวาของศาลผี มี 2 เสา มีบันไดพาด มีหลังคาปกคลุม มีพื้นที่สำหรับวางเครื่องเซ่น ส่วนศาลเจ้าที่ จะตั้งอยู่ด้านหน้าเยื้องอยู่ทางขวาเล็กน้อยของศาลผี มี 4 เสา มีบันได ไม่มีหลังคา มีพื้นที่สำหรับวางเครื่องเซ่น สัตว์ที่มีความสำคัญในพิธีไหว้ผีหมู่บ้าน มีไก่ เต่า หมู อ้น ซึ่งจะใช้อ้นกับหมูสลับกัน กล่าวคือ ใช้อ้นเป็นเครื่องเซ่นติดต่อกัน 3 ปี พอถึงปีที่ 4 จะใช้หมู ปีที่ 5-7 ใช้อ้น สลับวนเวียนกันไปอย่างนี้ เต่ากับอ้นที่นำมาประกอบพิธี ชาวบ้านจะช่วยกันหา แต่ถ้าใช้หมู ชาวบ้านก็จะช่วยกันออกเงินกันซื้อครอบครัวเท่าไรละเท่าไรก็ได้ เมื่อเสร็จพิธีชาวก๊องก็จะมาผูกด้ายขวัญ อวยพรให้จาจ้ำ และสมาชิกในครอบครัว (หน้า21-24)
พิธีเรียกขวัญ และการผูกด้ายขวัญ ทำได้หลายโอกาส เช่น เวลาต้องจากบ้านไกลๆ เด็กร้องไห้โดยไม่มีสาเหตุ มีคนเจ็บป่วย แสดงความยินดี ทำในพิธีเลี้ยงผีหมู่บ้าน ในแต่ละโอกาสจะมีรายละเอียดที่แตกต่างกันไปในการประกอบพิธีกรรม การเรียกขวัญจะมีผู้ทำพิธี คือ แม่เฒ่า 2 คน ที่รู้คำเรียกขวัญภาษาก๊อง (หน้า25)
การทำนายโชคชะตา และการเสี่ยงทาย มีดังนี้
- การทำนายโชคชะตาด้วยกระดูกขาไก่ ทำในพิธีเลี้ยงผีหมู่บ้านประจำปี “จาจ้ำ” เป็นผู้ทำนายโชคชะตาของหมูบ้าน โดยการเสียบไม้แทงกระดูกไก่ทั้ง 2 ข้าง ถ้ารูของขาไก่ทั้งคู่อยู่ในระดับเดียวกัน และอยู่ในตำแหน่งสูง ทำนายว่าปีนั้นพืชไร่จะอุดมสมบูรณ์ ฝนตกตามฤดูกาล
- การเสี่ยงทายด้วยเม็ดข้าวสาร จะทำในหลายพิธี เช่น พิธีไหว้ผีบ้าน พิธีเรียกขวัญ
- การเสี่ยงทายกิ่งไม้ คล้ายกับการเสี่ยงทายด้วยเม็ดข้าวสาร แตกต่างกันตรงที่นำกิ่งไม้มาใช้แทน
- การเล่นผีกระด้ง ชาวบ้านนิยมทำในเวลาที่มีปัญหาเดือดร้อน หรือมีความวิตกกังวลต่างๆ จะมีผู้เชิญผี และผู้ที่จะเสี่ยงทาย
- การเล่นผีไฟแช็ก จะทำการเสี่ยงทายเมื่อมีคนเจ็บไข้ได้ป่วยเท่านั้น เพื่อเป็นการสอบถามว่าเป็นผีชนิดใดที่มาทำให้บุคคลนั้นเจ็บป่วย
- การเสี่ยงทายด้วยไข่ในพิธีฝังศพ ทำเมื่อมีคนตายนำศพไปป่าช้า แล้วทำการเสี่ยงทายด้วยไข่ เพื่อดูว่าคนตายชอบบริเวณใด แต่ปัจจุบันชาวก๊องหันไปนับถือศาสนาพุทธ จึงนิยมนำศพไปเผาที่วัด (หน้า26-27)
|