การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการของชาวเล ผู้เขียนพบว่า ผลการศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการด้านสุขอนามัย เศรษฐกิจ อาชีพ และการศึกษาของชาวเล สะท้อนให้เห็นถึงปัญหาด้านคุณภาพชีวิตทั้ง 4 ด้าน ดังที่กล่าวไปข้างต้นของชาวเลที่อยู่ในเกณฑ์ต่ำ และในการศึกษาพบว่า รัฐมีการให้ความสำคัญแก้ไขปัญหาด้านคุณภาพชีวิตเพียง 2 ด้าน คือ ด้านสุขอนามัย และด้านการศึกษา ซึ่งที่ผ่านมาถึงแม้ว่ารัฐจะยืนมือเข้ามาช่วยเหลือพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวเลให้ดีขึ้น แต่ชาวเลเองก็ยังไม่ให้การยอมรับร่วมมือเข้ารับบริการจากรัฐเท่าที่ควร ผู้เขียนจึงเสนอแนวทางการแก้ไขว่า ควรนำข้อมูลผลการศึกษาให้ครั้งนี้เสนอต่อหน่วยงานภาครัฐในระดับจังหวัดที่เกี่ยวข้อง เพื่อร่วมกันแก้ไขปัญหาและพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวเลให้ดีขึ้นต่อไป (หน้า ฆ-ง)

ศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการของชาวเลเกาะสิเหร่ในประเด็นสังคมวัฒนธรรม สุขภาพอนามัย เศรษฐกิจ และการศึกษา (หน้า 7)

ไม่มี

ชาวเล เกาะสิเหร่ ตำบลรัษฏา อำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต (หน้า 7)

ภาษาพูดของชาวเลจัดอยู่ในตระกูลภาษามลาโย-อินโดนีเซียน สำเนียงพูดมักเป็นเสียงเร็ว มีการสร้างคำเกี่ยวกับการประกอบอาชีพที่ใช้พูดกันในกลุ่มแคบๆ และมีการนำคำภาษาไทยเข้าไปใช้ร่วมด้วย แต่ไม่มีภาษาเขียน ปัจจุบันเด็กชาวเลสามารถพูดภาษาไทยได้เนื่องจากได้รับการศึกษาจากโรงเรียน (หน้า 28-29)

เดือนเมษายน พ.ศ. 2527 ถึงเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2527

ชาวเลเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ชนกลุ่มน้อยกลุ่มหนึ่งทางใต้ของไทย เป็นชาวน้ำ แต่คนส่วนใหญ่เรียกว่า "ชาวทะเล" หรือ "ชาวเล" บางแห่งก็เรียกว่า "ไทยใหม่" คนมลายูเรียกพวกเขาว่า "อุรังละอุต" (eranglaut) แปลว่า คนทะเล ชาวเลเป็นชนพื้นเมืองดั้งเดิมของชาติมลายู เข้ามาอยู่ในแหลมมลายูก่อนชาวมลายู และเข้ามาสันนิษฐานว่า ประมาณ 4,000 ปีที่แล้ว ชนเผ่าอินโดนีเซีย ซึ่งอพยพจากฝั่งตะวันตกเฉียงใต้ของจีนแผ่นดินใหญ่เข้ามาตั้งถิ่นฐานตามเกาะเป็นพวกแรก การอพยพนี้แบ่งออกเป็น 2 พวก คือ พวกแรกกลายเป็นต้นตระกูลของพวกบาทัคส์ (Bataks) ในเกาะสุมาตรา และพวกที่สอง พวกดยัก (Dyaks) ในเกาะเบอร์เนียว ต่อมาเป็นต้นกำเนิดของชนชาติชวาบาหลี ปัจจุบันแบ่งเป็นกลุ่มย่อย ได้แก่ Land Dyaks และ Sea Dyaks หมายถึงชาวน้ำ หรือชาวเล อย่างไรก็ดี ยังมีกลุ่มชาติพันธุ์อีกกลุ่มหนึ่ง คือ พวก "อุรังบูกิต" แปลว่า "คนภูเขา" ได้อพยพเข้ามาอาศัยพร้อมๆ กับชาวเล สำหรับชาวเลที่อาศัยทางฝั่งตะวันตกของประเทศอินโดนีเซียมีการเรียกตัวเองว่า "มาซิง (สิงห์)" แปลว่า ชาวสิงห์หรือคนที่อาศัยอยู่ทางด้านตะวันตก หรือทางฝั่งตะวันออกตามอ่าวต่างๆ ของเกาะภูเก็ต (หน้า 20-21)

สมัยก่อนชาวเลอาศัยอยู่ในเรือ บางครั้งก็สร้างเพิงบนชายหาดพักอาศัยชั่วคราว โยกย้ายตามฤดูกาล ลักษณะบ้านของชาวเลเป็นเรือนยกพื้นใต้ถุนสูง ไม่มีระเบียง มีนอกชานเฉพาะหน้าบันได เรือนแต่ละหลังปลูกเชื่อมเรียงต่อกัน ไม่มีรั้วกั้นแบ่งอาณาเขตบ้าน ส่วนลักษณะบ้านชั่วคราวของชาวเลมักสร้างติดพื้น มีประตูเดียว และหน้าต่างขนาดเล็ก ที่ตั้งบ้านจะยึดแนวดวงอาทิตย์ขึ้นเป็นหลัก ไม่สร้างขวางแนวพระอาทิตย์ การกำหนดของวัสดุสร้างบ้านปูพื้น และกั้นฝาบ้านด้วยไม้กระดานหรือไม้ไผ่ มุงหลังคาด้วยสังกะสีหรือจาก ซึ่งได้มาด้วยการหามาจากที่อื่น หรือซื้อมา (หน้า 22-23)

ชาวเลที่เกาะสิเหร่ หรือแหลมตุ๊กแก มีจำนวนประชากรมากที่สุดในจังหวัดภูเก็ต คือ 787 คน 217 ครัวเรือน ส่วนชาวเลบริเวณหาดราไวย์ ตำบลราไวย์ อำเภอเมือง ที่เรียกตัวเองว่า "สิงห์" มีจำนวนประชากร 90 คน 18 ครัวเรือน และที่เรียกตัวเองว่า "ไทยใหม่" มีจำนวนประชากร 421 คน 95 ครัวเรือน บริเวณแหลมหลา ตำบลไม้ขาว อำเภอถลาง มีจำนวนประชากร 275 คน 50 ครัวเรือน บริเวณหาดสะปา ตำบลเกาะแก้ว อำเภอเมือง มีจำนวนประชากร 120 คน 29 ครัวเรือน และบริเวณบ้านเหนือ ตำบลไม้ขาว อำเภอถลาง มีจำนวนประชากร 62 คน 15 ครัวเรือน (หน้า 21-22)

การประมงเป็นอาชีพทั่วไปของชาวเล ชาวเลที่ฐานะไม่ดีส่วนใหญ่เลี้ยงชีพแบบวันต่อวันด้วยการรับจ้างขายแรงงาน หรือเช่าเรือกับนายทุนคนนอกชุมชน ส่วนชาวเลฐานะดีซึ่งมีเป็นส่วนน้อย มีเรือ และอุปกรณ์หาปลาเป็นของตนเองเป็นกลุ่มชาวเลที่มีอาชีพมั่นคง ชนิดและปริมาณผลผลิตที่ได้จากการทำประมงของชาวเลแตกต่างกันออกไปแต่ละชุมชน ดังนี้ ชุมชนชาวเลเกาะสิเหร่จับปลา หอยแครง และแมงกะพรุนได้มาก ชุมชนชาวเลหาดสะปาจับหอยแครงได้มาก ชุมชนชาวเลหาดราไวย์จับปลา งมหอยมุก และหอยดิบได้มาก ผลผลิตของชาวเลที่ได้ขายให้กับเจ้าของที่ดิน พ่อค้าคนกลาง หรือเจ้าของเรือที่ตนเองเช่า (หน้า 32-33) จากการเก็บข้อมูลกลุ่มประชากรที่ศึกษา พบว่า รายได้หลักของครอบครัวชาวเลส่วนใหญ่มาจากอาชีพประมงเป็นหลัก รองลงมา คือ อาชีพรับจ้าง และค้าขาย ไม่มีอาชีพเสริม ครอบครัวชาวเลจึงมีสภาพทางการเงินไม่ดี ไม่มีเงินออม (หน้า 60-64) ปัญหาหลักในการประกอบอาชีพ คือ ขาดความรู้ ภูมิอากาศไม่อำนวย ตลาดในการรองรับสินค้า การเอาเปรียบจากนายทุน ทรัพยากรธรรมชาติลดลง เครื่องมือในการประกอบอาชีพประมงแบบเก่าส่งผลให้ผลผลิตต่ำ แม้ว่าจะพบกับปัญหาดังกล่าวชาวเลในชุมชนก็ไม่ต้องการที่จะเปลี่ยนอาชีพ เพราะเป็นอาชีพที่ปฏิบัติสืบทอดกันมานาน และมีวิถีชีวิตแบบรวมกลุ่ม (หน้า 66-68) แต่ก็ต้องการให้รัฐเข้ามาแนะแนวส่งเสริม หรือให้ทุนกู้ยืมเพื่อการประกอบอาชีพ (หน้า 70)

ครอบครัวชาวเลประกอบด้วยพ่อ แม่ ลูก และบุพการี เมื่อคนในครอบครัวแต่งงาน มักแยกครอบครัวออกไปสร้างบ้านอาศัยอยู่ในพื้นที่ใกล้คียง หรือในหมู่บ้านเดียวกัน ครอบครัวของชาวเลถือฝ่ายมารดา และภรรยาเป็นใหญ่ เพราะชาวเลถือว่าบุตรสาวมีค่าเหมือนได้ทอง ส่วนบุตรชายเมื่อมีครอบครัวต้องไปทำงานบ้านของฝ่ายหญิง ตั้งแต่วันตกลงกัน ไม่มีเวลามาช่วยพ่อแม่ของตน (หน้า 23) การแต่งงานของชาวเลครองคู่แบบผัวเดียวเมียเดียว ทั้งชายและหญิงนิยมแต่งงานอายุ 14-17 ปี โดยฝ่ายชายและครอบครัวเป็นผู้สู่ขอฝ่ายหญิง เมื่อฝ่ายหญิงตอบตกลงจึงทำพิธีหมั้นด้วยสินสอดไม่เกิน 500 บาท แต่ในอดีตไม่ใช้สินสอด แล้วจึงนัดหมายวันแต่งงาน ในวันแต่งงานเริ่มต้นจากฝ่ายเจ้าบ่าวจัดสิ่งของการประกอบพิธีตามฐานะ และแห่ไปบ้านเจ้าสาว ได้แก่ เครื่องมือทำมาหากิน เสื่อ หมอน ผ้าสีต่างๆ ผืนละ 2-3 หลา ขันหมาก 1 ขัน มีพิธีเลี้ยงหมากพลูแก่แขกผู้ร่วมพิธี โดยคู่บ่าวสาวนั่งกลางวง เมื่อใกล้สว่างจึงทำพิธีแห่ทั้งคู่ไปริมหาด เพื่อลงเรือท่องเที่ยวทะเลหรือเกาะอื่นพร้อมกับเสื่อและหมอน จากนั้นจึงอวยพรให้กับทั้งคู่ และพายเรือกลับเข้าฝั่งในเวลาเย็น การแต่งงานของชาวเลปัจจุบันมีการผสมผสานตามแบบคนเมือง แต่ยังคงนิยมกำหนดพิธีการแต่งงานในเวลากลางคืน (หน้า 27-28)

"ดะโต๊ะ" หรือ "โต๊ะ" (หมอ) มีบทบาทเป็นผู้นำทั้งทางสังคม และผู้ประกอบพิธีกรรม หรือหมอรักษาโรคให้กับคนในชุมชน ถ้าในชุมชนหนึ่งมีโต๊ะหลายคน โต๊ะแต่ละคนจะได้รับการยอมรับเท่าเทียมกัน ปัจจุบันบทบาทของโต๊ะเริ่มลดลง กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และสารวัตรกำนัน ได้เข้ามามีบทบาทแทน (หน้า 26-27)

ความเชื่อผี ชาวเลเชื่อว่า "ผี" ทำให้เกิดสิ่งต่างๆ เช่น การเจ็บป่วยเกิดจาก "ผีกิน" ฝนตก ฟ้าร้อง ฟ้าผ่า และอื่นๆ ที่เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติเป็นการลงโทษของผี เรียกว่า "ผีชิน" มีอยู่ 7 จำพวก บางพวกให้คุณ บางพวกให้โทษ (หน้า 26) พิธีศพเป็นพิธีที่ชาวเลทุกครอบครัวในชุมชนจะส่งตัวแทนไปให้ความช่วยเหลือด้านอาหาร หรือสิ่งของในงานศพของผู้ตาย (หน้า 28)

ทัศนคติของชาวเลต่อการศึกษาใหม่ จากการเก็บข้อมูลพบว่า หัวหน้าครอบครัว และผู้สูงอายุชาวเลในชุมชนส่วนใหญ่ไม่เห็นความสำคัญของระบบการศึกษาของรัฐ แต่ก็ให้ลูกหลานบางคนเข้าเรียนในโรงเรียน เพื่อให้ลูกหลานมีความรู้มากกว่าเหตุผลตามกฎหมายบังคับ และข้อจำกัดด้านรายได้ที่ไม่มากพอ เมื่อเปรียบเทียบระดับความรู้ของชาวเลพบว่า ยังอยู่ในเกณฑ์ต่ำโดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุ ส่วนผู้ที่รู้หนังสืออ่านออกเขียนได้มักเป็นชาวเลที่อยู่ในวัยหนุ่มสาว (หน้า 74-85)

1. สุขภาพอนามัย จากการเก็บข้อมูลชาวเลเกาะสิเหร่ พบว่า ชาวเลมักป่วยเป็นโรคผิวหนัง โรคหวัด โรคขาดสารอาหาร และโรคทางเดินอาหาร (หน้า 46) ด้านการรักษาโรค พบว่า รัฐได้มีการจัดตั้งสถานีอนามัยบริการให้กับชุมชน แต่ชาวเลในชุมชนมักรักษาความเจ็บป่วยของตนเองกับหมอกลางบ้าน หรือการประกอบพิธีกรรมเพื่อการรักษาโรคตามประเพณีความเชื่อในกลุ่มของตนเองเป็นอันดับแรก เพราะเชื่อว่าได้ผลการรักษาที่ดีกว่า นอกจากนั้น คือ การซื้อยารับประทานเองจากร้านขายยา สถานีอนามัย ไปโรงพยาบาล หรือคลีนิค (หน้า 48, 50) ผลกระทบที่เกิดจากความเชื่อในการรักษาโรคแบบดั้งเดิม ความยากจน และขาดความรู้ดังกล่าวได้เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาสุขภาพอนามัยของชาวเล เช่น การรับวัคซีน การวางแผนครอบครัว เป็นต้น (หน้า 48-58) 2. การรักษาแบบพื้นบ้านตามความเชื่อดั้งเดิม การเจ็บป่วยมีสาเหตุมาจาก "ผีกิน" การรักษาส่วนมาก หมอใช้การเป่าคาถาบนศีรษะผู้ป่วย และทำน้ำมนต์ให้ดื่ม ใช้เวลารักษา 3 วัน หยุด 1 วัน ถ้ายังรักษาไม่หายก็รักษาต่ออีก 3 วัน หยุด 1 วัน ทำเป็นระยะๆ เช่นนี้จนกว่าอาการป่วยจะหาย นอกจากเป่าแล้วก็ใช้การเสกหมาก เสกพลูให้ผู้ป่วยกินหรือทา หรือใช้รากไม้ฝนกับน้ำแล้วทาตามร่างกาย (หน้า 31)

ลักษณะการแต่งกายตามแบบเดิมผู้ชายนุ่งผ้าเตี่ยว ไม่สวมเสื้อ ผู้หญิงนุ่งผ้ากระโจมอกคลุมถึงหัวเข่า และไม่ค่อยสวมเสื้อเช่นกัน ปัจจุบันชาวเลแต่งกายแบบคนพื้นเมือง เมื่ออยู่ในย่านชุมชนผู้ชายจะนุ่งกางเกงรูปทรงแบบกางเกงจีน ซึ่งหาซื้อง่าย ราคาถูก แต่ไม่คอยสวมเสื้อ ส่วนผู้หญิงนุ่งผ้าถุง สวมเสื้อ สำหรับเครื่องประดับชาวเลใช้ทองคำทำเครื่องประดับเล็กๆ น้อยๆ ไม่นิยมใช้เบี้ยหอย หรือพวกมุกต่างๆ ทำเครื่องประดับ (หน้า 24)

ไม่มี

ไม่มี

ไม่มี

1. อาหารการกิน ชาวเลรับประทานอาหารทุกอย่าง อาหารหลักคือ ข้าว และอาหารทะเลที่หาได้เอง มีการหาสิ่งของจากทะเล เช่น ปลา เปลือกหอย ปะการัง เป็นต้น และการผลิตเครื่องใช้ในครัวเรือน เช่น เสื่อ กะชุ เพื่อใช้แลกเปลี่ยนเครื่องอุปโภคบริโภคที่สำคัญจากคนนอกชุมชน แต่นิสัยชาวเลค่อนข้างกลัวคนภายนอกที่ไม่ใช่ชาวเลด้วยกัน จึงไม่กล้านำสิ่งของไปแลกเปลี่ยนด้วยตนเอง ชาวเลจึงนำสิ่งของที่ต้องการแลกเปลี่ยนไปใส่เรือไปกับตัวแทน 3-4 คน ประกอบด้วยผู้ทำหน้าที่ไปแลกของที่ต้องการตามบ้านของคนพื้นเมือง และผู้เฝ้าเรือเพื่อรอสมาชิกกลับมาเมื่อได้สิ่งของครบตามที่ต้องการ ปัจจุบันการขายแรงงานเป็นอีกวิธีหนึ่งในการแลกเปลี่ยนเครื่องอุปโภคบริโภคของชาวเล นอกจากนั้นชาวเลยังขาดความรู้ในการปลูกพืช และถนอมอาหาร (หน้า 24-26) 2. ปัญหาและความต้องการของชาวเลพบว่า มี 3 ด้าน หนึ่ง ด้านสุขภาพ ปัญหาที่พบ คือ นอกจากการสืบทอดและการรักษาโรคตามความเชื่อ ค่านิยม ขนบธรรมเนียมประเพณีในกลุ่มของตนเอง การเข้ารับบริการทางสุขภาพจากหมอกลางบ้านมากกว่าหน่วยงานรัฐแล้ว ความเจ็บป่วยด้วยโรคขาดสารอาหารที่เกิดจากการไม่รับประทานผัก โรคตาจากการทำประมง รวมทั้งการใช้ห้องน้ำไม่ถูกสุขลักษณะถือเป็นอุปสรรคต่อสุขภาพของชาวเล ซึ่งชาวเลเองก็ต้องการให้หน่วยงานรัฐเข้ามาให้ความรู้ และการบริการด้านสุขภาพอนามัย สอง ด้านเศรษฐกิจและอาชีพ ปัญหาของชาวเลที่พบในการศึกษา คือ รายได้น้อย และผลผลิตต่ำ เนื่องจากขาดความรู้ในการพัฒนา การตลาด การเผยแพร่ผลผลิต ถูกเอาเปรียบการจำหน่ายผลผลิต และปัญหาสภาพภูมิอากาศ ซึ่งเป็นปัญหาที่พบกับชาวเลกลุ่มอื่นด้วยเช่นกัน ชาวเลในการศึกษาครั้งนี้ต้องการให้หน่วยงานรัฐมุ่งพัฒนาด้านความรู้ และยกมาตรฐานการประกอบอาชีพให้ดีขึ้นเป็นสำคัญ และสาม ด้านการศึกษา ปัญหาที่พบ คือ การศึกษาในระบบโรงเรียนของชาวเลต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน เด็กนักเรียนชาวเลที่ไม่อยากมาเรียน และครูที่พูดภาษาชาวเลไม่ได้ เนื่องจากสังคมวัฒนธรรม และวิถีชีวิตชาวเลให้ความสำคัญกับสถาบันครอบครัว และกลุ่มสังคมของตนเอง กลุ่มชาวเลส่วนใหญ่จึงส่งให้ลูกหลานให้ได้เล่าเรียนหนังสือในระดับปานกลาง เพราะยังไม่เห็นความจำเป็นของการศึกษาใหม่จากหน่วยงานรัฐ (หน้า 88-91)

ผู้เขียนมีการใช้ตารางเข้ามาช่วยรายงานผลการศึกษา ดังนี้ จำนวนผู้ให้สัมภาษณ์ จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 42) ความคิดเห็นของชาวเลที่มีต่อขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิม จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 43) การให้ความร่วมมือในการร่วมกิจกรรมในชุมชนของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 45) ชนิดของโรคที่ชาวเลเป็น จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 47) การปฏิบัติตนเมื่อมีโรคภัยไข้เจ็บของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 49) ความคิดเห็นในการรักษาผู้ป่วยด้วยวิธีโบราณกับวิธีสมัยใหม่ของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 51) การปลูกฝีหรือฉีดวัคซีนเมื่อมีโรคระบาดของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 53) ความคิดเห็นในการคุมกำเนิดของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 55) ความต้องการให้สถานีอนามัยช่วยเหลือด้านสุขภาพอนามัยของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 57) ลักษณะการให้ความช่วยเหลือด้านสุขภาพอนามัยของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 59) รายได้ต่อปี (โดยประมาณ) ของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 61) สภาพทางการเงินในครอบครัวของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 63) การประกอบอาชีพของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 65) ปัญหาในการประกอบอาชีพของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 67) ความต้องการในการเปลี่ยนอาชีพของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 69) ความต้องการการส่งเสริมจากหน่วยงานของรัฐบาลด้านอาชีพของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 71) ทัศนคติที่มีต่อการศึกษาของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 73) ความคิดเห็นของชาวเลเกี่ยวกับประโยชน์ที่เด็กจะได้รับ หากได้เรียนหนังสือ จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 75) ความคิดเห็นที่จะให้บุตรเรียนหนังสือของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 77) เหตุผลที่ให้บุตรเรียนหนังสือของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 79) ความคิดเห็นในการให้บุตรเรียนชั้นสูงของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 81) ระดับความรู้ของผู้ให้สัมภาษณ์ จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 83) และความต้องการในการเรียนหนังสือของชาวเล จำแนกตามเพศและอายุ (หน้า 85)