การมีส่วนร่วมของมุสลิมไทยในการสรรหาจุฬาราชมนตรี เริ่มมีขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2491 โดยประธานกรรมการอิสลามประจำจังหวัดทั่วประเทศเป็นผู้มีส่วนร่วมในการสรรหาจุฬาราชมนตรีโดยตรง ตามพระราชบัญญัติการบริหารองค์กรศาสนาอิสลาม พ.ศ. 2540 กำหนดให้สัปบุรุษประจำมัสยิด เป็นผู้คัดเลือกอิหม่ามประจำมัสยิด อิหม่ามประจำมัสยิดเป็นผู้คัดเลือกกรรมการกรรมการอิสลามประจำจังหวัด และกรรม การอิสลามประจำจังหวัดเป็นผู้สรรหาจุฬาราชมนตรี การสรรหาจุฬาราชมนตรีโดยกรรมการอิสลามประจำจังหวัดเมื่อปี พ.ศ. 2540 ทำให้ได้จุฬาราชมนตรีที่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของมุสลิมทั่วประเทศ เนื่องจาการสรรหาดังกล่าวเป็นการสรรหาที่สอดคล้องกับหลักศาสนาอิสลามและมีความถูกต้องบริสุทธิ์ยุติธรรมเป็นที่ยอมรับของมุสลิมทั่วประเทศ ส่วนปัญหาในการสรรหาจุฬาราชมนตรีตั้งแต่ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2491 ครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2524 และการสรรหาจุฬาราชมนตรีคนปัจจุบันเมื่อปี พ.ศ. 2540 มีปัญหาเหมือนกันคือ ในขณะที่ตำแหน่งจุฬาราชมนตรีว่างลง ไม่มีกฎหมายฉบับใดกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการสรรหา ตลอดจนตัวบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่จะเข้าไปมีส่วนร่วมในการสรรหา กระทรวงมหาดไทยจึงแก้ปัญหาโดยการเป็นผู้กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการดังกล่าวในการสรรหาจุฬาราชมนตรีในปี พ.ศ. 2491 เชิญผู้แทนหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องคือ ผู้แทนกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทยและผู้แทนกรมการศาสนา กระทรวงศึกษาธิการ มาประชุมปรึกษา กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการดังกล่าวในการสรรหาในปี พ.ศ. 2524 และเชิญผู้แทนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย ผู้แทนกรมการศาสนา กระทรวงศึกษาธิการและผู้แทนคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย มาประชุมปรึกษา กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการสรรหาเพื่อใช้ในการสรรหาในปี พ.ศ. 2540

ศึกษาความเป็นมาของการมีส่วนร่วมของมุสลิมในการสรรหาจุฬาราชมนตรีผู้นำกิจการศาสนาอิสลามในประเทศไทย ศึกษาว่าการสรรหาจุฬาราชมนตรีโดยกรรมการอิสลามประจำจังหวัดทั่วประเทศในปี พ.ศ. 2540 ทำให้ได้จุฬาราชมนตรีที่เป็นไปตามเจตนา รมณ์ของมุสลิมทั่วประเทศหรือไม่ อย่างไร ตลอดจนการศึกษาปัญหา อุปสรรคของการมีส่วนร่วมของมุสลิมไทยในการสรรหาจุฬาราชมนตรี

ไม่ปรากฏชัดเจน

ไทยมุสลิม

ไม่ปรากฏ

พ.ศ.2544

ศาสนาอิสลามน่าจะมีอยู่ในดินแดนที่เรียกว่าประเทศไทยตั้งแต่สมัยก่อนกรุงสุโขทัย ดังจะเห็นได้จากการค้นพบหลักฐานเครื่องถ้วยสังคโลกซึ่งเป็นสินค้าส่งออกของสุโขทัยเป็นจำนวนมากในประเทศที่นับถือศาสนาอิสลามในหลายประเทศ เช่น อินโดนีเซีย อิหร่านหรือเปอร์เซียตลอดจนประเทศที่นับถืออิสลามในทวีปอาฟริกา และในศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหงยังปรากฏคำในภาษาเปอร์เซียคือ คำว่า "ปสาน" ซึ่งแปลว่าตลาด ในสมัยกรุงสุโขทัยถึงแม้ว่าจะมีชาวเปอร์เซียหรือชาวอาหรับซึ่งนับถือศาสนาอิสลามเข้ามาค้าขายติดต่อกับสุโขทัยแล้วก็ตาม แต่ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามุสลิมได้เข้ามามีบทบาทในราชสำนักของกรุงสุโขทัยแต่อย่างใด จนมาในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีมุสลิมถึงได้เข้ามามีบทบาทในราชสำนักของกรุงศรีอยุธยา โดยเฉพาะบทบาทในฐานะจุฬาราชมนตรี ซึ่งรับผิดชอบเกี่ยวกับเรื่องการค้าและการติดต่อกับต่างประเทศตลอดจนเป็นผู้นำศาสนาอิสลามอีกด้วย จุฬาราชมนตรี เป็นตำแหน่งที่เริ่มมีขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ด้วยเหตุผลทางด้านการค้าระหว่างประเทศ ในสมัยพระบรมไตรโลกนาถ(พ.ศ.1991-2031) ได้ปรากฏหลักฐานว่าตำแหน่งจุฬาราช มนตรีเป็นตำแหน่งผู้ควบคุมกรมท่าขวา ซึ่งรับผิดชอบเกี่ยวกับการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศ รับผิดชอบการค้าทางชายฝั่งทะเลด้านทิศตะวันตกที่มาจากเมืองท่าในคาบสมุทรมลายู หมู่เกาะต่างๆ ในอินโดนีเซีย ตลอดจนเอเชียใต้ ศรีลังกา มัลดิฟส์ ไปจนถึงบรรดารัฐอาหรับและเปอร์เซีย(หน้า 30-32)

ไม่ปรากฏ

ไม่ปรากฏชัดเจน

ไม่ปรากฏ

ไม่ปรากฏชัดเจน

ตามพระราชบัญญัติบริหารองค์กรศาสนาอิสลาม 2540 ได้มีองค์กร 3 ระดับ ในการบริหารกิจการศาสนาอิสลาม คือ กรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย คณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดและคณะกรรมการอิสลามประจำมัสยิด ในส่วนที่เกี่ยวกับจุฬาราชมนตรีได้กำหนดให้พระมหากษัตริย์เป็นผู้แต่งตั้งบุคคลซึ่งได้รับการสรรหาและเห็นชอบจากกรรมการอิสลามประจำจังหวัดทั่วประเทศ (หน้า 59) การสรรหาผู้นำของศาสนาอิสลามต้องพิจารณาจากหลักการของศาสนาอิสลาม ในเรื่องนี้มีผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านศาสนาอิสลามหลายท่านได้ให้ทรรศนะไว้ ดังเช่น นายมาโนช อาเรฟ 2545 หัวหน้าฝ่ายกิจการศาสนาอิสลาม ส่วนประสานราชการ กรมการปกครองได้ให้ทรรศนะว่า การเลือกผู้นำในทางศาสนาอิสลามจะต้องอยู่บนหลักพื้นฐานของหลักศาสนาที่ว่า การเลือกผู้นำ จะต้องมีผู้แทนมุสลิมในชุมชนหรือในสังคมมาร่วมประชุมเพื่อปรึกษาแล้วคัดเลือก และที่ประชุมคัดเลือกผู้ใดเป็นผู้นำ จะต้องคำนึงถึงหลักอาวุโส คือให้เกียรติและให้ความสำคัญแก่ผู้อาวุโสก่อน ในส่วนของระเบียบและกฏหมายที่เกี่ยวข้อง เช่น กฎ ก.พ. ออกตามความในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2485 (ฉบับที่ 103) พ.ศ.2486 (ฉบับที่ 186) พ.ศ. 2488 และ(ฉบับที่ 147) 2488 กฎ ก.พ. ทั้ง 3 ฉบับกำหนดให้การแต่งตั้งให้จุฬาราชมนตรีเป็นตำแหน่งข้าราชการพลเรือนในพระองค์ มีฐานะเทียบเท่าหัวหน้ากอง และให้นายกรัฐมนตรีมีอำนาจในการแต่งตั้งโดยพระราชานุมัติ คุณสมบัติของผู้ที่จะดำรงตำแหน่งจุฬาราชมนตรีตามวิธีการคัดเลือก ปี พ.ศ. 2491 จะต้อง เป็นผู้มีความรู้ในหลักของศาสนาอิสลามเป็นอย่างดี มีฐานะดี เป็นที่เคารพนับถือของชาวไทยมุสลิม มีความประพฤติดี โดยเกณฑ์คุณสมบัติของการคัดเลือกจุฬาราชมนตรีจะมีลักษณะบางประการที่เพิ่มเติมหรือปรับเปลี่ยนบางประการ ผู้มีสิทธิ์คัดเลือกคือประธานกรรมการอิสลามประจำจังหวัดทั่วประเทศเป็นผู้มีสิทธิ์คัดเลือกแต่หลักเกณฑ์และวิธีการคัดเลือกจุฬาราชมนตรีปี พ.ศ. 2540 ได้เปลี่ยนจากประธานกรรมการอิสลามประจำจังหวัดเป็นกรรมการประจำจังหวัด วิธีการคัดเลือกให้ใช้วิธีการลงคะแนนคัดเลือก ผู้ที่ได้คะแนนสูงสุดจะได้รับการเสนอชื่อแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งจุฬาราชมนตรี (หน้า 14-26) ตำแหน่งจุฬาราชมนตรี เป็นตำแหน่งที่เริ่มมีขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ด้วยเหตุผลทางด้านการค้าระหว่างประเทศ ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (พ.ศ. 1991-2031)ได้ปรากฏหลักฐานว่า ตำแหน่งจุฬาราชมนตรี เป็นตำแหน่งหัวหน้าผู้ควบคุมกรมท่าขวา ซึ่งรับผิดชอบเกี่ยวกับการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศ หลักฐานแน่ชัดว่าเริ่มมีบุคคลผู้ดำรงตำแหน่งเป็นครั้งแรกในสมัยพระเจ้าทรงธรรม(พ.ศ. 2163-2171) และได้มีผู้สืบทอดจนถึงปัจจุบันรวมทั้งสิ้น 17 คน เป็นจุฬาราชมนตรีที่มาจากการแต่งตั้งของพระมหากษัตริย์ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ซึ่งเป็นมุสลิมนิกายซีอะต์ที่สืบเชื้อสายมาจากตระกูลเฉกอะหมัด จำนวน 13 คน เป็นจุฬาราชมนตรีที่มาจากการแต่งตั้งของนายกรัฐมนตรี โดยพระบรมราชานุมัติ ตามกฏ ก.พ. ออกตามความในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ.2485 ฉบับที่ 103 พ.ศ. 2486 ฉบับที่ 146 พ.ศ.2488 และฉบับที่ 147 พ.ศ. 2488 จำนวน 2 คนและจากการแต่งตั้งของพระมหากษัตริย์ ตามพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการศาสนูปถัมภ์ฝ่ายอิสลาม พ.ศ.2488 แก้ไขเพิ่มเติมโดยตามพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการศาสนูปถัมภ์ฝ่ายอิสลาม (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2491 ซึ่งมาจากการสรรหาของประธานกรรมการอิสลาม จำนวน 1 คน และทั้ง 4 คนสุดท้ายเป็นจุฬาราชมนตรีที่มาจากมุสลิมนิกายสุหนี่(หน้า 31-50)

ไม่ปรากฏชัดเจน

ไม่ปรากฏ

ไม่ปรากฏ

ไม่ปรากฏ

ไม่ปรากฏ

ไม่ปรากฏ

สมัยหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 มีการออกพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พุทธศักราช 2485 และกฎ ก.พ. กำหนดให้ตำแหน่งจุฬาราชมนตรีเป็นข้าราชการพลเรือนในพระองค์และให้นายกรัฐมนตรีเป็นผู้มีอำนาจแต่งตั้งโดยพระบรมราชานุมัติ ซึ่งแต่เดิมเป็นข้าราชบริพารในองค์พระมหากษัตริย์ตามระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ พระมหากษัตริย์เป็นผู้มีอำนาจสิทธิ์ขาในการแต่งตั้ง (หน้า 53)