| |
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre
Ethnic Groups Research Database |
|
Record |
 |
 |
| Subject |
ลีซู, ข่าวสาร, ความรู้, ทัศนคติ, การมีส่วนร่วม, การฟื้นฟูป่า, เชียงใหม่ |
| Author |
จารุภัทร ถาวโรฤทธิ์ |
| Title |
การเปรียบเทียบการเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติ และการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ ระหว่างชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำดัง ชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยรูดอยสามหมื่นกับชาวไทยพื้นราบบ้านแม่เลา อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่ |
| Document Type |
วิทยานิพนธ์ |
Original Language of Text |
ภาษาไทย |
| Ethnic Identity |
ลีซู,
|
Language and Linguistic Affiliations |
จีน-ทิเบต(Sino-Tibetan) |
Location of
Documents |
ห้องสมุดศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร |
Total Pages |
165 |
Year |
2544 |
| Source |
หลักสูตรปริญญานิเทศศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานิเทศศาสตร์พัฒนาการ ภาควิชาการประชาสัมพันธ์ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย |
| Abstract |
งานวิจัยชิ้นนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติ และการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ และเปรียบเทียบการเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติ และการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ ระหว่างชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำดัง ชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำรูดอยสามหมื่น กับคนไทยพื้นราบบ้านแม่เลา อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่โดยประชากรที่ใช้ศึกษาในงานวิจัยครั้งนี้เป็นชุมชนชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำดังประมาณ 150 ครอบครัว บ้านห้วยน้ำรูดอยสามหมื่นประมาณ 85 ครอบครัว ซึ่งอาศัยอยู่ในอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง และคนไทยพื้นราบบ้านแม่เลาที่อยู่ใกล้เคียงอีกจำนวน 150 ครอบครัว โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างมาจากประชากรจำนวน 353 ตัวอย่าง ผลการวิจัยพบว่า - การเปิดรับข่าวสารมีความสัมพันธ์กับความรู้ในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ - การเปิดรับข่าวสารมีความสัมพันธ์กับทัศนคติในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ - การเปิดรับข่าวสารมีความสัมพันธ์กับการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ - ความรู้มีความสัมพันธ์กับทัศนคติในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ - ความรู้มีความสัมพันธ์กับการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ - ทัศนคติไม่มีความสัมพันธ์กับการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำ - การเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติและการมีส่วนร่วมมีความสัมพันธ์กับลักษณะประชากร - การเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติและการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำระหว่างชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำดัง ชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำรูดอยสามหมื่นกับคนไทยพื้นราบบ้านแม่เลา อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่ มีความแตกต่างกัน โดยลีซอเปิดรับข่าวสารจากสื่อมวลชนต่ำเนื่องจากฐานะที่ยากจน ความสัมพันธ์ระหว่างผู้นำและเจ้าหน้าที่ไม่ราบรื่น เกิดปัญหาในการเข้าไปเผยแพร่ความรู้ การคมนาคมไม่สะดวก ทำให้การมีส่วนร่วมกับเจ้าหน้าที่อยู่ในระดับต่ำ ส่วนการรับข่าวสารของไทยพื้นราบบ้านแม่เลาก็อยู่ในระดับต่ำ เนื่องจากในหมู่บ้านรับสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ ในปริมาณที่น้อย แม้ในหมู่บ้านจะมีการออกสิ่งพิมพ์เกี่ยวกับป่าไม้และสิ่งแวดล้อม แต่ก็ไม่เป็นที่รู้จัก และไม่เป็นที่สนใจของชาวบ้านเพราะต้องประกอบอาชีพ แต่ชุมชนก็มีทัศนคติที่ดีกับและความสัมพันธ์ที่ดีกับเจ้าหน้าที่ป่าไม้ ทำให้การมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆ เป็นไปด้วยดี (ดูบทคัดย่อ) |
|
| Focus |
ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติ และการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำของชุมชนชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำดัง ชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำรูดอยสามหมื่น กับชาวไทยพื้นราบบ้านแม่เลา อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่ (หน้า ง, 6-7, 141) |
|
| Ethnic Group in the Focus |
ประชากรที่ใช้ศึกษาในงานวิจัยครั้งนี้เป็นชุมชนชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำดังประมาณ 150 ครอบครัว บ้านห้วยน้ำรูดอยสามหมื่นประมาณ 85 ครอบครัว ซึ่งอาศัยอยู่ในอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง และคนไทยพื้นราบบ้านแม่เลาที่อยู่ใกล้เคียงอีกจำนวน 150 ครอบครัว โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างมาจากประชากรจำนวน 353 ตัวอย่าง (หน้า 7, 45) |
|
| Language and Linguistic Affiliations |
|
| Study Period (Data Collection) |
|
| History of the Group and Community |
ลีซอเรียกตัวเองว่า "ลีซู" มีถิ่นฐานเดิมอยู่ที่ต้นน้ำสาละวินและแม่น้ำโขงตอนเหนือของประเทศธิเบตและตะวันตกเฉียงเหนือของมณฑลยูนนาน ประเทศจีน อพยพมาตั้งถิ่นฐานในไทยจากทางตอนใต้ของเมืองเชียงตุง ประเทศพม่า ได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานใน อ.เชียงดาว แม่แตง พร้าว ฝาง จ.เชียงใหม่ อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน อ.แม่จัน อ.เมือง จ.เชียงราย อ.แจ้ห่ม อ.วังเหนือ จ.ลำปาง และยังมีที่จ.ตาก และเพชรบูรณ์อีกด้วย ลีซอแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ ลีซอลายและลีซอดำ ความแตกต่างสะท้อนให้เห็นที่การแต่งกายและภาษาพูด (หน้า 44) |
|
| Settlement Pattern |
ลีซอตั้งถิ่นฐานอยู่บนภูเขาสูง ไม่ไกลจากแหล่งน้ำธรรมชาติ มีระบบไหลเวียนของน้ำตลอดปี (หน้า 44, 45) |
|
| Demography |
จำนวนประชากรกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในงานวิจัยครั้งนี้มีทั้งสิ้น 1,681 คน แยกเป็นชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำดัง 150 ครอบครัว จำนวนประชากร 683 คน ชาวเขาเผ่าลีซอบ้านห้วยน้ำรูดอยสามหมื่นจำนวน 85 ครอบครัว จำนวน 426 คน และคนไทยพื้นราบบ้านแม่เลา ต.กี้ดช้าง อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่อีกจำนวน 150 ครอบครัว จำนวนประชากร 572 คน (หน้า 50) เพศของกลุ่มตัวอย่างเป็นชายมากกว่าหญิงคิดเป็นร้อยละ 55.5 และ 44.5 กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีอายุไม่เกิน 20 ปี รองลงมาคือ 21-30 ปี, 31-40 ปี, 41-50 ปี, 51-60 ปี และตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปตามลำดับ (หน้า 59) |
|
| Economy |
ลีซอนิยมประกอบอาชีพการเกษตรแบบ "ไร่เลื่อนลอย" (อาจหมายถึงไร่หมุนเวียน - ผู้ตรวจ) เป็นหลัก เช่น ข้าว ข้าวโพด พืชผักและเลี้ยงสัตว์ นอกจากนี้ยังทำอุตสาหกรรมในครอบครัวเรือน เช่น ทอผ้า เย็บปัก การทำเครื่องเงิน ประกอบอาชีพรับจ้างเป็นครั้งคราว (หน้า 44, 45) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ (มากกว่าครึ่ง) ประกอบอาชีพทำสวน ทำไร่ ร้อยละ 61.2 รับจ้างร้อยละ 16.7 ทำนาร้อยละ 12.3 ค้าขายร้อยละ 7.6 อาชีพอื่นๆ ร้อยละ 1.4 และรับราชการร้อยละ 0.8 ตามลำดับ มีอาชีพรอง เช่น เลี้ยงสัตว์ เป็นต้น มากกว่าครึ่งของกลุ่มตัวอย่างมีรายได้ต่ำกว่า 30,000 บาทต่อปี รายได้สูงสุดคือ 500,000 บาทต่อปี ค่าเฉลี่ยรายได้อยู่ที่ 36,736.50 บาทต่อปี มากกว่า 3 ใน 4 มีที่ดินทำกินเป็นของตัวเอง มากกว่า 3 ใน 4 ใช้น้ำจากแหล่งผิวดินตามธรรมชาติ รองลงมาคือ บ่อน้ำใช้ร่วมกันในชุมชน บ่อน้ำใช้เฉพาะในครัวเรือน และน้ำบาดาลตามลำดับ (หน้า 63-66) |
|
| Social Organization |
ระบบครอบครัวของลีซอเป็นครอบครัวเดี่ยว ประกอบด้วยพ่อ แม่ ลูก มีบางครอบครัวที่เป็นครอบครัวขยาย ลีซอนิยมตั้งบ้านเรือนอยู่ใกล้ๆญาติพี่น้อง มีการรวมกลุ่มเป็นสายตระกูลซึ่งมีมากกว่า 20 แซ่ เคารพนับถือตามลำดับชั้นและผู้ที่อยู่ในแซ่เดียวกันจะแต่งงานกันไม่ได้ (หน้า 44, 60-62) |
|
| Education and Socialization |
ลีซอบ้านห้วยน้ำดังมีการจัดการเรียนการสอนสำหรับเด็กโดยใช้โทรทัศน์ผ่านดาวเทียม (หน้า 45) จากกลุ่มตัวอย่างแสดงให้เห็นถึงระดับการศึกษาส่วนใหญ่มีการศึกษาระดับประถมศึกษาร้อยละ 33.4 มัธยมศึกษาร้อยละ 24.9 อ่านออกเขียนไม่ได้ร้อยละ 23 พออ่านออกเขียนได้ร้อยละ 13 ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพร้อยละ 4.2 และสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีร้อยละ 1.4 (หน้า 60) |
|
| Art and Crafts (including Clothing Costume) |
|
| Ethnicity (Ethnic Identity, Boundaries and Ethnic Relation) |
|
| Social Cultural and Identity Change |
|
| Other Issues |
การฟื้นฟูป่าและการมีส่วนร่วมกับการรับข่าวสาร จากการศึกษาเรื่องการเปิดรับข่าวสาร ข้อมูล เรื่องการรักษาสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำจากสื่อบุคคล พบว่า ส่วนใหญ่รับข่าวสารจากผู้นำชุมชน เจ้าหน้าที่ป่าไม้ พัฒนากร ญาติพี่น้อง บุตรหลาน ครู เพื่อนบ้าน และข้าราชการฝ่ายปกครอง โดยการเปิดรับข่าวสารในด้านนี้อยู่ในระดับต่ำ ส่วนสื่อเฉพาะกิจที่เปิดรับข่าวสารด้านนี้ มากที่สุดคือ โทรทัศน์ รองลงมาคือวิทยุ หนังสือพิมพ์ การประชุมหมู่บ้าน ป้ายประกาศหมู่บ้าน และป้ายประกาศโฆษณาประชาสัมพันธ์ ตามลำดับ การเปิดรับข่าวสารด้านนี้จากสื่อเฉพาะกิจอยู่ในระดับที่ต่ำถึงต่ำมาก (หน้า 68-70) ทัศนคติเกี่ยวกับการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และต้นน้ำ - กลุ่มตัวอย่างเห็นว่าการดูแลรักษาป่าและปลูกป่าไม่ใช่หน้าที่ของเจ้าหน้าที่เท่านั้น - ควรปลูกไม้ทดแทนในส่วนที่ได้ตัดไม้ไป - จำเป็นต้องป้องกันสารเคมีที่ทำเกษตรไม่ให้ไหลสู่แหล่งน้ำ - มีความเห็นในระดับกลางๆ ว่าการรักษาป่าไม้และแหล่งน้ำเป็นเรื่องที่รู้ดี แต่จำเป็นต้องได้ความรู้เพิ่มเติม - มีความเห็นระดับกลางๆว่า การเก็บพันธุ์ไม้ป่าไปขายเป็นการทำลายป่า - การถางพื้นที่ป่าเพิ่มทำให้ป่าเสียหายมากขึ้น - การใช้ไม้ให้ได้ประโยชน์อย่างคุ้มค่าและประหยัดเป็นการช่วยรักษาป่าไม้ - ป่าไม้และแหล่งน้ำสัมพันธ์กัน - การตัดไม้เผาป่าเป็นเรื่องควรสนใจ แม้ป่าไม้และแหล่งน้ำจะไม่ใช่ของใครคนเดียว - ฐานะของราษฎรท้องถิ่นทุกคนมีหน้าที่ดูแลรักษาสภาพป่าไม้และต้นน้ำบริเวณท้องถิ่น (หน้า 73-77) การมีส่วนร่วมของชาวเขาเผ่าลีซอและชาวไทยพื้นราบเกี่ยวกับกิจกรรมการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำต่างๆ กิจกรรมที่กลุ่มตัวอย่างมีส่วนร่วมมากที่สุดเรียงตามลำดับคือ - การปลูกต้นไม้ในวันสำคัญต่างๆ เช่น วันเฉลิมพระชนมพรรษา - การปลูกไม้ทดแทนในพื้นที่ที่ได้ตัดไม้ไป - เข้าร่วมประชุมเกี่ยวกับปัญหาการตัดไม้ทำลายป่าของชุมชน - ชักชวนเพื่อนหรือญาติพี่น้องให้เข้าร่วมกิจกรรมรักษาป่า - ร่วมมือกับเจ้าหน้าที่จัดกิจกรรมเกี่ยวกับป่าไม้ในชุมชน - มีส่วนร่วมในกลุ่มที่จัดตั้งขึ้นโดยชุมชนเพื่อดูแลรักษาป่าไม้ - ตักเตือนหรือติดต่อเจ้าหน้าที่เพื่อร่วมกันแก้ปัญหาเมื่อเห็นการกระทำที่ทำลายป่า กิจกรรมที่มีส่วนร่วมปานกลางคือ - กิจกรรมในโครงการที่เกี่ยวกับการรักษาสภาพป่าไม้ที่หน่วยงานของรัฐจัดขึ้น - การเป็นผู้เผยแพร่หรือกระจายข่าวสารเกี่ยวกับการปลุกป่าไปยังเพื่อนบ้าน กิจกรรมที่มีส่วนร่วมน้อยคือ - การเป็นผู้นำหรือเข้าร่วมกลุ่มวางแผนในการใช้ประโยชน์จากแหล่งน้ำหรือป่าไม้กับทางราชการ (หน้า 78-80) การเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติ และการมีส่วนร่วมในการฟื้นฟูสภาพป่าไม้และแหล่งต้นน้ำระหว่างลีซอและไทยพื้นราบ ลีซอและไทยพื้นราบเปิดรับข่าวสาร ความรู้ ทัศนคติ และการมีส่วนร่วมฟื้นฟูสภาพป่าและแหล่งต้นน้ำแตกต่างกัน โดยลีซอเปิดรับข่าวสารจากสื่อมวลชนต่ำเนื่องจากฐานะที่ยากจน ไม่มี วิทยุ โทรทัศน์ ความสัมพันธ์ระหว่างผู้นำและเจ้าหน้าที่ไม่ราบรื่น เกิดปัญหาในการเข้าไปเผยแพร่ความรู้ พื้นที่ที่อยู่ไกลทำให้การคมนาคมไม่สะดวก เช่นเดียวกับการรับข่าวสารของไทยพื้นราบบ้านแม่เลาก็อยู่ในระดับต่ำ เนื่องจากในหมู่บ้านรับสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ ในปริมาณที่น้อย แม้ในหมู่บ้านจะมีการออกสิ่งพิมพ์เกี่ยวกับป่าไม้และสิ่งแวดล้อม แต่ก็ไม่เป็นที่รู้จัก และไม่เป็นที่สนใจของชาวบ้านเพราะต้องประกอบอาชีพ แต่ชุมชนก็มีทัศนคติที่ดีและความสัมพันธ์ที่ดีกับเจ้าหน้าที่ป่าไม้ ทำให้การมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆ เป็นไปด้วยดี แตกต่างกับลีซอที่การมีส่วนร่วมกับเจ้าหน้าที่ในการรักษาป่าไม้อยู่ในระดับต่ำ (หน้า 135-140, 150-151, 161-162) |
|
| Map/Illustration |
งานวิจัยชิ้นนี้มีตารางประกอบเพื่อนำเสนอข้อมูลค่าต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัย |
|
|
ค้นหาแบบละเอียด
