งานชิ้นนี้ศึกษากลุ่มชนเผ่า "ผีตองเหลือง" หรือ มลาบรี คือคนป่า บ้านห้วยฮ่อม อ.ร้องกวาง จ.แพร่ เป็นชนกลุ่มน้อยเผ่าหนึ่งที่อาศัยอยู่ในป่าดงทึบ บนยอดเขาสูงทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย มีการพบหลักฐานที่เกี่ยวกับผีตองเหลืองบริเวณภูเขียว จ.ชัยภูมิ ราว พ.ศ.2462 ต่อมาก็พบผีตองเหลืองอีกที่ภูกระดึง จ.เลย และที่ดอยเวียงสระ จ.เชียงใหม่ ในเวลาต่อมา และกระจายออกไปเรื่อยๆ ถึงเขต จ.เชียงราย บริเวณดอยช้าง และในอำเภอต่างๆ ของ จ.แพร่ (อ.ร้องกวาง อ.สอง) จ.น่าน (อ.สา อ.น้อย) ในปัจจุบัน ผีตองเหลืองไม่มีที่อยู่ถาวร จะอพยพย้ายกันไปตามป่าทึบบนดอยต่างๆ จะอพยพในลักษณะวนเวียนกลับมาที่เดิม ไม่เคลื่อนย้ายออกไปนอกเส้นทางมากนักภายในรัศมีประมาณ 30 ตารางกิโลเมตร มักปลูกสร้างที่พักอย่างง่ายๆ เป็นเพิงหมาแหงนเล็กๆ จะปลูกที่พักอาศัยอยู่ใกล้กันประมาณ 3-4 ครอบครัว เพื่อช่วยเหลือกันและกันได้ ปัจจุบัน ผีตองเหลืองกำลังลดจำนวนลงเรื่อยๆ เพราะป่าที่เป็นที่อยู่อาศัยลดจำนวนลง อาหารจึงลดลงตาม ทำให้เกิดการขาดแคลน เจ็บไข้ได้ป่วย เสียชีวิตก่อนวัยอันควร พวกเขาหาอาหารด้วยการล่าสัตว์ เก็บพืชผักผลไม้ตามที่ต่างๆ ในป่ามาแบ่งปันกันกิน บางครอบครัวก็ลงมารับจ้างชาวบ้านป่าหรือชาวเขาเผ่าแม้วทำไร่ โดยได้รับค่าแรงเป็นหมูบ้าง เป็นเงินบ้าง ผีตองเหลืองจะอาศัยอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 3-4 ครอบครัว ครอบครัวหนึ่งมีสมาชิกไม่เกิน 4-5 คน ประเพณีการแต่งงานไม่ค่อยมีพิธีรีตองมากนัก เมื่อฝ่ายชายมีความรักต่อหญิงสาว ก็จะขออนุญาตกับพ่อแม่ฝ่ายหญิงสาว โดยไม่มีสินสอดทองหมั้น เมื่อหย่าร้างจะไม่เสียค่าปรับสินไหม ค่าหย่าร้างใดๆ ทั้งสิ้น เรื่องเพศสัมพันธ์ของผีตองเหลืองถือว่าปกติ ไม่น่าอับอาย หญิงและชายอาจจะแต่งงานกันมาแล้วคนละหลายครั้ง บางคู่ที่เลิกกันไปแล้วก็อาจจะย้อนกลับมาแต่งงานกับคู่เดิมของตน หากหญิงมีชู้กับชายอื่น สามีจะยกภรรยาให้ไปอยู่กับชู้โดยไม่มีโทษ สุขภาพและอนามัยของผีตองเหลืองไม่ค่อยได้รับการเอาใจใส่ การคลอดลูกของหญิงผีตองเหลืองจะอาศัยผู้หญิงที่อยู่บริเวณใกล้เคียงกันช่วยทำคลอด โดยห้ามผู้ชายเข้าไปยุ่งเกี่ยวบริเวณนั้นโดยเด็ดขาด เพราะถือเป็นการผิดประเพณี "บ่แมนฮีต บ่แมนคลอง" ผีตองเหลืองนำพืชพันธุ์ไม้ต่างๆ ในป่ามาทำเป็นยารักษาโรคได้ ของสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้วิถีชีวิตของผีตองเหลืองเริ่มเปลี่ยนแปลงตาม เพราะต้องปรับตัวให้เข้ากับอารยธรรมสมัยใหม่เพื่อความอยู่รอด รวมไปถึงพื้นที่ป่าอันเป็นแหล่งอาหารได้ลดลงทำให้ผีตองเหลืองต้องปรับตัวเองให้อยู่รอด

ลักษณะชีวิตความเป็นอยู่ของผีตองเหลือง (หน้า 4)

ไม่มี

งานชิ้นนี้ศึกษากลุ่มชนเผ่า "ผีตองเหลือง" หรือมนุษย์เผ่ามลาบรีที่มักถูกเรียกว่าคนป่า เป็นชนกลุ่มน้อยเผ่าหนึ่งที่อาศัยอยู่ในป่าดงทึบ บนยอดเขาสูงทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย (หน้า 4, 40) โดยศึกษาผีตองเหลือง บ้านห้วยฮ่อม อ.ร้องกวาง จ.แพร่ (หน้า 32)

ใช้ภาษามลาบรีในการติดต่อสื่อสาร เป็นภาษาในตระกูลมอญ - เขมร เสียงหรือคำในภาษาส่วนใหญ่จะเป็นพยางค์เดียวและ 2 พยางค์ ไม่มีวรรณยุกต์และลักษณะน้ำเสียง รวมไปถึงความสั้นยาวของสระ (หน้า 106)

ไม่ระบุ

ผีตองเหลืองไม่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของเผ่าพันธุ์ (หน้า 4) แต่มีการพบหลักฐานการตั้งถิ่นฐานผีตองเหลืองบริเวณภูเขียว จ.ชัยภูมิ ราว พ.ศ.2462 ต่อมาก็พบผีตองเหลืองอีกที่ภูกระดึง จ.เลย และที่ดอยเวียงสระ จ.เชียงใหม่ ในเวลาต่อมา และกระจายออกไปเรื่อยๆ ถึงเขต จ.เชียงราย บริเวณดอยช้าง และในอำเภอต่างๆ ของ จ.แพร่ (อ.ร้องกวาง อ.สอง) จ.น่าน (อ.สา อ.น้อย) ในปัจจุบัน พื้นที่ที่ผีตองเหลืองมักจะอพยพเข้ามาสม่ำเสมอ คือเขตป่าบ้านห้วยบ่อหอย บ้านห้วยแม่ลอน ต.ยาบหัวนา อ.สา จ.น่าน และบ้านห้วยผามุม บ้านห้วยฮ่อม ต.บ้านเวียง อ.ร้องกวาง จ.แพร่ เพราะสภาพแวดล้อมและภูมิประเทศเหมาะกับการดำรงชีวิตและเป็นเขตปลอดจากการสู้รบในสมัยคอมมิวนิสต์ (หน้า 46-48)

ผีตองเหลืองไม่มีที่อยู่ถาวร จะอพยพย้ายกันไปตามป่าทึบบนดอยต่างๆ ระหว่างดอยผาจิ จังหวัดน่าน อพยพย้ายลงมาสู่บ้านดอยคูเค็ง บ้านนาก้า บ้านห้วยบ่อหอย อ.เวียงสา ข้ามเขตมาอาศัยอยู่ในเขต อ.น้อย บ้านขุนสถาน บ้านห้วยผามุม แล้ววกกลับขึ้นไปเขต อ.ร้องกวาง จ.แพร่ ที่บ้านป่าแดง บ้านห้วยแม่แรง บ้านห้วยฮ่อม ผีตองเหลืองจะอพยพในลักษณะวนเวียนกลับมาที่เดิม ไม่เคลื่อนย้ายออกไปนอกเส้นทางมากนัก (หน้า 30) ผีตองเหลืองจะอพยพไปภายในรัศมีประมาณ 30 ตารางกิโลเมตร และมักอาศัยบนเทือกเขาที่สูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 3,000 ฟุตขึ้นไป มักปลูกสร้างที่พักอย่างง่ายๆ เป็นเพิงหมาแหงนเล็กๆ ใช้เสาไม้ไผ่หรือไม้อื่นๆ ที่หาได้ให้เพียงพอกับจำนวนสมาชิกในครอบครัว จะปลูกเพิงบนพื้นลาดเท ให้ส่วนท้ายบ้านอยู่สูงกว่า ส่วนที่เป็นหน้าบ้านหรือหน้าเพิงอยู่ต่ำกว่า เพื่อสะดวกในการหลับนอนโดยไม่ต้องใช้หมอนหนุนศรีษะ ภายในเพิงและหลังคาจะใช้ใบตองเป็นอุปกรณ์สำคัญ ยังพบกระบอกไม้ไผ่ไว้ใช้หุงข้าวและใส่น้ำดื่ม โดยจะก่อกองไฟท่อนใหญ่ไว้ใช้หุงหาอาหารและให้ความอบอุ่น จะปลูกที่พักอาศัยอยู่ใกล้กันประมาณ 3-4 ครอบครัว เพื่อช่วยเหลือกันและกันได้ (หน้า 50-56, 75-77)

ปัจจุบันผีตองเหลืองกำลังลดจำนวนลงเรื่อยๆ เพราะป่าที่เป็นที่อยู่อาศัยลดจำนวนลง อาหารจึงลดลงตาม ทำให้เกิดการขาดแคลน เจ็บไข้ได้ป่วย เสียชีวิตก่อนวัยอันควร (หน้า 4) ปัจจุบันจำนวนประชากรของผีตองเหลืองมีอยู่ประมาณ 140 คน กระจัดกระจายอยู่ตามป่าในเขตอ.สอง อ.ร้องกวาง จ.แพร่ และ อ.สา จ.น่าน (หน้า 139)

ผีตองเหลืองหาอาหารด้วยการล่าสัตว์ เก็บพืชผักผลไม้ตามที่ต่างๆ ในป่ามาแบ่งปันกันกิน โดยสร้างเพิงที่พักเล็กๆ ระหว่างการออกหาอาหารอาศัยอยู่กันเป็นกลุ่มๆ กลุ่มละ 3-4 ครอบครัว เมื่อแหล่งที่อยู่อาศัยของเขามีอาหารไม่เพียงพอ การหาอาหารเริ่มฝืดเคือง ก็จะโยกย้ายถิ่นฐานไปยังแหล่งที่อยู่ใหม่ต่อไป โดยจะเลือกอาศัยอยู่ใกล้กับแหล่งอาหารที่มีแหล่งน้ำและลำธารไหลผ่าน มักจะเลือกภูมิประเทศที่มีความชุ่มชื้นเพราะมีความสมบูรณ์ด้านอาหาร ผีตองเหลืองบางครอบครัวก็ลงมารับจ้างชาวบ้านป่าหรือชาวเขาเผ่าม้งทำไร่ โดยได้รับค่าแรงเป็นหมูบ้าง เป็นเงินบ้าง (หน้า 42, 48, 50, 79, 114) โดยผู้ชายจะเป็นคนออกไปหาของป่า ล่าสัตว์ หาผลไม้ที่อยู่ไกลออกไปจากที่พัก ส่วนผู้หญิงทำหน้าที่สร้างที่พักอาศัย เช่น ออกไปหาใบตองมาสานเพื่อนำมามุงหลังคาหรือไปตักน้ำ หาฟืนหุงอาหาร หาอาหารตามหนองน้ำ ลำธารเล็กๆ รับผิดชอบดูแลลูกเล็กๆ และเด็กๆ ทุกคน (หน้า 68) การหาอาหารของผีตองเหลืองถูกแบ่งออกเป็น 3 แบบคือ 1) การขุดมันและเก็บผลไม้ชนิดต่างๆ ที่สามารถกินเป็นอาหารได้ ส่วนมากจะเป็นหน้าที่ของผู้หญิงในรัศมีไม่ไกลจากที่พัก หากไปไกลกว่านั้นจะเป็นหน้าที่ของผู้ชาย 2) ผู้ชายผีตองเหลืองจะชำนาญในการปีนต้นไม้ โดยเฉพาะการปีนเก็บรังผึ้ง 3) ผีตองเหลืองมีความชำนาญในการล่าสัตว์ด้วยเครื่องมือเพียงไม่กี่อย่าง เช่น หอกและมีด (หน้า 82-86) ผีตองเหลืองผลิตเครื่องมือเครื่องใช้แบบง่ายๆ ไม่มีพัฒนาการหรือเทคนิคใดๆ เช่น กระบอกไม้ไผ่ ครกไม้ สากตีพริก ตระกร้าหวาย ย่าม สิ่งเหล่านี้ผีตองเหลืองสานขึ้นมาใช้เองจากต้นปอและชุน ส่วนมีด เสียม หรือหอก พวกเขาสามารถทำขึ้นมาใช้เองได้ (หน้า 66)

ผีตองเหลืองจะอาศัยอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 3-4 ครอบครัว ครอบครัวหนึ่งมีสมาชิกไม่เกิน 4-5 คน (หน้า 75) ประเพณีการแต่งงานไม่ค่อยมีพิธีรีตองมากนัก เมื่อฝ่ายชายมีความรักต่อหญิงสาว ก็จะขออนุญาตกับพ่อแม่ฝ่ายหญิงสาว โดยไม่มีสินสอดทองหมั้น เมื่อครอบครัวฝ่ายหญิงสาวอนุญาต ฝ่ายชายจะไปนำอาหาร เช่น หัวเผือกหัวมันหรือพืชผลไม้อื่นๆ มากินกันในครอบครัว เพื่อให้สมาชิกผีตองเหลืองรับรู้ว่าทั้งสองเป็นสามีภรรยากัน เมื่อหย่าร้างจะไม่เสียค่าปรับสินไหม ค่าหย่าร้างใดๆ ทั้งสิ้น เรื่องเพศสัมพันธ์ของผีตองเหลืองถือว่าปกติ ไม่น่าอับอาย หญิงและชายอาจจะแต่งงานกันมาแล้วคนละหลายครั้ง บางคู่ที่เลิกกันไปแล้วก็อาจจะย้อนกลับมาแต่งงานกับคู่เดิมของตน หากหญิงมีชู้กับชายอื่น สามีจะยกภรรยาให้ไปอยู่กับชู้โดยไม่มีโทษ และทั้ง 2 ฝ่ายจะไม่โกรธเคืองกัน โดยก่อนที่ผีตองเหลืองจะเป็นสามี - ภรรยากัน ต้องผ่านกฎเกณฑ์ข้อห้ามทางสังคมหลายประการ เช่น 1) ไม่ให้มีความสัมพันธ์ทางเพศที่เป็นสายเลือดเดียวกัน เช่น บิดากับบุตร พี่กับน้อง 2) ไม่ให้มีความสัมพันธ์ทางเพศระหว่างบุตรที่เกิดจากพี่น้องของพ่อหรือทางแม่ ไม่ว่าจะเป็นพี่น้องเพศใดก็ตาม 3) ไม่ให้มีความสัมพันธ์ทางเพศก่อนการแต่งงานจะเกิดขึ้น 4) ไม่ให้มีความสัมพันธ์ทางเพศกับบุคคลนอกสมรส คือห้ามมีชู้นั่นเอง (หน้า 88 - 96) ครอบครัวของผีตองเหลือง พ่อแม่มีหน้าที่หาอาหารมาเลี้ยงบุตร อบรมสั่งสอน ถ่ายทอดวัฒนธรรมต่างๆ แก่บุตร เมื่อบุตรโตแล้วจะแต่งงานแยกจากพ่อแม่ออกไปมีครอบครัวทันที โดยปลูกเรือนเป็นเพิงใกล้ๆกลุ่มครอบครัว สามารถแบ่งปันอาหารกันกิน ดูแลเรื่องการเจ็บไข้ได้ป่วยและการประกอบพิธีกรรมต่างๆ (หน้า 96)

ไม่มีข้อมูล

ผีตองเหลืองมีความเชื่อเรื่องผี ชนเผ่านี้จะกลัวผีและเสือมากจึงไม่นิยมออกเดินทางไปไหนในเวลากลางคืน ไม่นิยมใช้ความรุนแรงตัดสินปัญหา ไม่มีการลักเล็กขโมยน้อย เมื่อพบคนแปลกหน้าจะหลบเข้าไปในป่าอย่างรวดเร็ว ผีตองเหลืองยังเชื่ออีกว่าผีสางและวิญญาณของบรรพบุรุษเป็นผู้พิทักษ์รักษาป่า ภูเขาและแม่น้ำต่างๆ (หน้า 4, 56-58, 102) ผีตองเหลืองเชื่อว่าการมีสามี-ภรรยามากไปกว่า 1 คน ในเวลาเดียวกันถือว่าเป็นการผิดผี ผิดจารีตประเพณี หากล่วงละเมิดจะทำให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ บันดาลให้อาหารของพวกเขาหมดไป ทำให้เกิดความเดือดร้อน และผีตองเหลือยังเชื่ออีกว่าสามี - ภรรยาบางคู่ที่เจ็บไข้ได้ป่วยบ่อยๆ แสดงว่าผีและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ไม่ต้องการให้ทั้งคู่อยู่ด้วยกัน จึงต้องหย่าร้างกัน (หน้า 96) เมื่อมีสมาชิกในกลุ่มผีตองเหลืองตาย จะจัดการศพโดยนำไปฝัง หันศรีษะผู้ตายไปทางทิศตะวันตก หากเป็นศพผู้หญิงจะหันไปทางทิศตะวันออก หากผู้ตายเป็นหญิง ผู้หญิงจะพากันนำศพไปฝังเสียเอง หากเป็นชาย ผู้ชายก็จะนำไปฝังเองเช่นเดียวกัน (หน้า 104) ผู้ชายผีตองเหลืองเชื่อว่าศรีษะเป็นส่วนสำคัญห้ามลูบหรือจับต้องจะถือว่าเป็นการผิดผี ทำให้ตนเองปวดหัว ไม่สบาย ปวดแขนขา จนไม่อาจทำงานได้ (หน้า 104)

ผีตองเหลืองไม่ได้รับการศึกษามากนัก แต่ในหมู่บ้านห้วยฮ่อมจะมีชาวต่างชาติที่เข้ามาเผยแพร่ศาสนาคอยสอนหนังสือให้กับพวกเขา

สุขภาพและอนามัยของผีตองเหลืองไม่ค่อยได้รับการเอาใจใส่ (หน้า 120) ชนเผ่านี้ไม่ค่อยอาบน้ำชำระร่างกาย ส่วนผู้หญิงที่มีประจำเดือนจะใช้ใบไม้หรือผ้าซับเลือดหรือลงไปล้างในลำธารเพื่อทำความสะอาด การคลอดลูกของหญิงผีตองเหลืองจะอาศัยผู้หญิงที่อยู่บริเวณใกล้เคียงกันช่วยทำคลอด ตัดสายรกด้วยไม้ไผ่ที่เหลาจนคม แล้วนำรกนั้นไปฝังดินใกล้ๆ บริเวณที่พัก แล้วนำเด็กไปอาบน้ำทำความสะอาดที่ลำธารใกล้ที่พัก โดยห้ามผู้ชายเข้าไปยุ่งเกี่ยวบริเวณนั้นโดยเด็ดขาด เพราะถือเป็นการผิดประเพณี "บ่แมนฮีต บ่แมนคลอง" (หน้า 98-100) ผีตองเหลืองนำพืชพันธุ์ไม้ต่างๆ ในป่ามาทำเป็นยารักษาโรคได้ เช่น ต้นสะอาด (สามง่าม) ต้มกับน้ำ ฟอกศีรษะรักษาไข้ป่า ต้นชิมปิ๊ด (หญ้าสามคม) แก้พิษงูหรือตะขาบกัด (หน้า 114-119)

จากการสำรวจเมื่อปี พ.ศ. 2505 - 2506 พบว่าผีตองเหลืองขณะนั้นไม่มีเสื้อผ้านุ่งห่มกันมากนัก เพราะชนกลุ่มนี้ไม่รู้จักการทอผ้าใช้เอง ผู้ชายจะนุ่งผ้าผืนเล็กๆ ปกปิดเพียงอวัยวะเพศ เช่นเดียวกับผู้หญิง ทุกคนจะเปลือยกายท่อนบนหมด ส่วนเด็กๆ ไม่ใส่เสื้อผ้าเลย เสื้อผ้าของผีตองเหลืองได้มาจากการแลกเปลี่ยนสิ่งของกับชนเผ่าอื่น เช่น เผ่าม้ง หรือได้จากการบริจาคของชาวเมืองที่ไปพบเห็น (หน้า 64-67) ดนตรี แคนเป็นเครื่องดนตรีชิ้นเดียวของผีตองเหลือง สันนิษฐานว่าได้รับอิทธิพลมาจากลาวก่อนอพยพมาสู่ประเทศไทย ผีตองเหลืองจะเล่นดนตรีร้องรำทำเพลงหลังจากเวลาเสร็จงานหรือเมื่อล่าสัตว์ใหญ่มาเป็นอาหารได้ เนื้อหาของดนตรีจะเป็นลักษณะการบรรยายความ แสดงออกถึงสภาวะจิตใจและสภาพความเป็นอยู่ (หน้า 108-111)

มีการเล่าตำนานสืบต่อกันมาว่า เมื่อประมาณ 60 ปีที่ผ่านมา ผีตองเหลืองจำนวนหนึ่งอาศัยอยู่บริเวณภูแว อ.ทุ่งช้าง จ.น่าน เป็นผีตองเหลือขาลายและผีตองเหลืองขาแดง โดยผีตองเหลืองขาลายจะมีรอยสักตั้งแต่ข้อเท้าถึงตลอดทั้งลำตัว มีหอกเป็นอาวุธ ปลายหอกสวมปลอกเอาไว้ เมื่อดึงปลอกออกจากปลายหอกเมื่อใด มันย่อมหมายถึงการต่อสู้กำลังเริ่มต้นขึ้น ส่วนผีตองเหลืองขาแดงจะไม่มีรอยสัก หากมีก็มีเพียงเล็กน้อย นิสัยไม่ดุร้าย ตำนานเล่าว่าผีตองเหลือง เดิมเคยอยู่พื้นราบแถบเมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว เมื่อถูกทางการเรียกเก็บภาษีก็ไม่มีให้ จึงต้องหนีเข้าป่า และถูกสาปแช่งให้ถูกเสือกิน ดังนั้น ผีตองเหลืองที่อาศัยอยู่ในป่าจึงกลัวเสือมาจนถึงปัจจุบันนี้ บางตำนานเล่าว่า มลาบรีเคยอาศัยอยู่ที่ราบมาก่อนรวมกันกับขมุ มีอยู่ครั้งหนึ่งที่พวกเขาเอาข้าวเปลือกและข้าวสารมา แต่ขมุได้เลือกข้าวเปลือกไปปลูกแล้วเกิดงอกขึ้นมา ส่วนมลาบรีนำข้าวสารไปปลูก แต่กลับปลูกไม่ขึ้นจนแมลงกัดกินเมล็ดข้าวจนหมด ทำให้พวกเขาต้องหนีเข้าป่าเพื่อหาอาหารกิน บางชนิดก็กินได้ บางชนิดก็เป็นพิษ จนมลาบรีล้มตายลงไปมากกว่าจะรู้ว่าชนิดไหนกินได้ - ไม่ได้ จนในที่สุดพวกเขาก็ไม่ออกมาจากป่าอีกเลย (หน้า 46)

"ผีตองเหลือง" เป็นชื่อที่ใช้เรียกชนกลุ่มนี้ของชาวบ้านทางภาคเหนือ เนื่องจากพฤติกรรมที่อยู่ไม่เป็นที่ ชอบเร่ร่อนอาศัยอยู่ในป่า อย่างไรก็ตาม พวกเขาอยากให้คนอื่นเรียกพวกเขาว่ามลาบรีที่หมายถึงคนป่ามากกว่า จะไม่พอใจเมื่อถูกเรียกว่า "ผีตองเหลือง" "ผีตองเหลือง" เริ่มใช้เรียกเป็นทางการจากกลุ่มนักวิชาการที่สนใจศึกษาค้นคว้าชนกลุ่มนี้นับตั้งแต่ พ.ศ.2469 และยังมีชื่อเรียกอีกหลายชื่อ เช่น ข่าตองเหลือง ยุมบุรี มลาบรี โดยชาวเขาเผ่าม้งหรือแม้วจะเรียกว่า "ม้ากู่" แต่สำหรับพวกเขาแล้วจะเรียกตัวเองว่า "มลาบรี" หรือคนป่านั่นเอง (หน้า 42) ผีตองเหลืองบ้านห้วยฮ่อมสัมพันธ์กับชาวบ้านและชาวเขาเผ่าม้งหรือแม้วบริเวณนั้น โดยว่าจ้างผีตองเหลืองให้ช่วยทำงานในไร่ โดยมีหมูเป็นสิ่งตอบแทน (หน้า 48)

สภาพของสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้วิถีชีวิตของผีตองเหลืองเริ่มเปลี่ยนแปลงตาม เพราะต้องปรับตัวให้เข้ากับอารยธรรมสมัยใหม่เพื่อความอยู่รอด รวมไปถึงพื้นที่ป่าอันเป็นแหล่งอาหารได้ลดลงทำให้ผีตองเหลืองต้องปรับตัวเองให้อยู่รอด (หน้า 4, 126-129) เช่น ในเพิงพักของผีตองเหลืองจะพบภาชนะอลูมิเนียม เช่น หม้อหุงข้าว ถังน้ำเล็กๆ โดยภาชนะเหล่านี้ได้มากจากการทำงานแลกเปลี่ยนมาจากเผ่าม้งบ้าง คนพื้นเมืองบ้าง (หน้า 56)

ไม่มีข้อมูล

ไม่มี

สารคดีชิ้นนี้มีภาพประกอบในแต่ละบท เพื่อประกอบความเข้าใจที่มีต่อผีตองเหลืองในแง่มุมต่างๆ เช่น ภาพของสภาพชีวิตของผีตองเหลือง (หน้า 78) ภาพของสภาพครอบครัวของผีตองเหลือง (หน้า 94-95)