การรับรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยการเขียนสะท้อนความคิดของนักเรียนในเรื่อง ลำแต้อาหารยอง นักเรียนเขียนได้ระดับดี ทั้งด้านความรู้ความเข้าใจ การนำไปใช้ การวิเคราะห์ การสังเคราะห์และการประเมินค่าคิดเป็นร้อยละ 100 ร้อยละ 99.44, 91.66, 80.56, 77.78 และร้อยละ77.78 ตามลำดับ เรื่องแต่งย่องผ้ายองลาย นักเรียนเขียนได้ระดับดี ทั้งด้านความรู้ ความเข้าใจ การนำไปใช้ การวิเคราะห์ การสังเคราะห์และการประเมินค่า คิดเป็นร้อยละ 97.22, 91.67, 86.11, 77.78, 80.56และร้อยละ 77.78 ตามลำดับ เรื่องหลากหลายยากลางบ้าน นักเรียนเขียนได้ระดับดี ทั้งด้านความรู้ ความเข้าใจ การนำไปใช้ การวิเคราะห์ การสังเคราะห์และการประเมินค่า คิดเป็นร้อยละ 83.34, 80.56, 80.56, 69.44, 75.00และร้อยละ 72.22 ตามลำดับ เรื่องย้อนตำนานบ้านคนยอง นักเรียนเขียนได้ระดับดี ทั้งด้านความรู้ ความเข้าใจ การนำไปใช้ การวิเคราะห์ การสังเคราะห์และการประเมินค่า คิดเป็นร้อยละ 88.89, 77.78, 75.00, 72.22, 69.44 และร้อยละ 69.44 ตามลำดับ การจัดการเรียนการสอนเรื่องชีวิตยองสำหรับนักเรียนโรงเรียนพรหมจักรสังวร เพื่อการศึกษารับรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นของนักเรียน จัดได้ว่าประสบความสำเร็จในระดับหนึ่ง ดังนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่น จึงควรมีการพัฒนากิจกรรมที่ส่งเสริมการคิดในระดับสูงให้กับนักเรียนเพื่อให้นักเรียนสามารถวิเคราะห์ สังเคราะห์และประเมินค่าในการเรียนรู้ของนักเรียนต่อไป

ศึกษาการรับรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเรื่อง "ชีวิตของชาวยอง" สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาชั้นปีที่ 4 โรงเรียนพรมจักรสังวร อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน

ไม่มี

ยอง

คนพูดภาษายองในจังหวัดลำพูนมีถึง ร้อยละ 80 สามารถแบ่งคนยองออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ ตามสำเนียงพูดคือ กลุ่มที่ตั้งถิ่นฐานบริเวณทิศตะวันออกของอำเภอเมืองและอำเภอแม่ทาเรียกว่า "ลื้อ" ซึ่งมีบรรพบุรุษที่มีภูมิลำเนาเดิมอยู่ที่อำเภอเชียงคำ เชียงม่วน เมืองเทิง ส่วนคนยองที่ตั้งถิ่นฐานในอำเภอป่าซางและอำเภอบ้านโฮ่ง เป็นกลุ่มที่เคลื่อนย้ายลงมาในยุคเก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมืองจนสามารถตั้งเมืองลำพูนขึ้นใหม่ (หน้า 48)

พ.ศ.2547

ยองเป็นคนไทยกลุ่มหนึ่ง มีถิ่นฐานอยู่ในเมืองยองในเขตจังหวัดเชียงตุงของสหภาพพม่าคำว่า "ยอง" หมายถึง ชื่อหญ้าชนิดหนึ่งที่ขึ้นบริเวณเมืองยอง ตามตำนานเมืองยองอธิบายว่า "ยังมีพรานผู้หนึ่ง ลุกแต่เมืองอรวีนครเดินเทสสันตีเข้ามาฮอดที่นั้นเขาก็เอามาเผาป่าที่นั้น ลุกเป็นเปลวไฟรุ่งเรืองไหม้ที่นั้นหมดใสไปหั้นแล ส่วนหญ้ายองทั้งหลายก็ตราบขึ้นเมือเหนืออากาศกลางหาวปลิวไปทั่วทิศทั้งมวลปรากฏทั่วบ้านน้อยเมืองใหญ่ทั้งหลาย มีพิชรอันหอมมากจึงได้ชื่อเมืองยองสืบแต่นั้นมา" ยองถูกเกลี้ยกล่อม กวาดต้อนอพยพ เข้ามาในประเทศไทยหลายสมัย เช่น สมัยพระเจ้าติโลกราช ได้อพยพครอบครัวยองมาอยู่ในเมืองเชียงใหม่ 2 ครั้งเมื่อ พ.ศ. 2011 และ พ.ศ.2015 ในราวปี พ.ศ. 2347-2348 สมัยพระยากาวิละ ได้ยกพลไปเกลี้ยกล่อมยองให้อพยพเข้ามาอยู่ในเชียงใหม่ ลำปางและลำพูนหลายครั้งเพื่อฟื้นฟูบ้านเมืองขึ้นใหม่ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์มีบัญชาให้เจ้าอนันตฤทธิเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน ไปตีแคว้นสิบสองปันนา เชียงรุ้งและกวาดต้อนยองมาอยู่ในท้องที่จังหวัดเชียงรายและในปี พ.ศ. 2399 เจ้า ผู้ครองนครน่านได้ขึ้นไปต้อนยองมาจากเมืองล้า อำเภอเชียงคำ จังหวัดเชียงราย เป็นการอพยพของคนยองสู่ดินแดนล้านนา (หน้า 45-46)

บ้านของยองในอำเภอป่าซาง เดิมมีลักษณะเป็นบ้านชั้นเดียว ยกพื้นสูงทำด้วยไม้สักหรือไม้อื่นๆ หลังคาบ้านเป็นแบบหน้าจั่ว มีชานเรือนสำหรับนั่งเล่นหรือรับแขก พื้นที่ใต้ถุนเป็นพื้นที่สำหรับเก็บพืชผลทางการเกษตรต่างๆ หรือเก็บข้าวของเครื่องใช้ทางการเกษตร และมีบริเวณบ้าน(โข่งบ้าน) สำหรับให้เด็กวิ่งเล่นหรือสำหรับนั่งสนทนา ส่วนห้องครัวนิยมแยกออกจากตัวบ้าน (หน้า 53)

ราวปี พ.ศ. 2347-2348 เมืองเชียงใหม่มียองร้อยละ 40 ของประชากรทั้งหมด ส่วนลำพูนมีมากถึงร้อยละ 70 (หน้า 45) อำเภอป่าซาง มีประชากรทั้งสิ้น 30,448 คน เป็นชาย 15,246 คน เป็นหญิง 15,202 คน ซึ่งในจำนวนนี้เกิน ร้อยละ 80 เป็นคนยอง จังหวัดลำพูน ในปี พ.ศ. 2545 มีประชากรจำนวน 405,739 คน จำแนกเป็นชาย 199,068 คน หญิง 206,671 คน (หน้า 48-49) ปัจจุบัน โรงเรียนพรหมจักรสังวร มีนักเรียนจำนวน 140 คน มีครูบรรพชิต 11 รูป ครูฆราวาส 6 คน (หน้า 53) กลุ่มตัวอย่างในการวิจัยคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาชั้นปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2546 จำนวน 36 คน (หน้า ง)

ยองส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรรม (หน้า 53)

ไม่มีข้อมูล

อำเภอป่าซาง แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 9 ตำบล 83 หมู่บ้าน 2 เขตเทศบาล 7 องค์การบริหารส่วนตำบล จังหวัดลำพูน แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 7 อำเภอ 1 กิ่งอำเภอ 51 ตำบล 542 หมู่บ้าน 1 องค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 เทศบาลเมือง 12 เทศบาลตำบล 45 องค์การบริหารส่วนตำบลและ 2 สภาตำบล (หน้า 48)

ไม่ปรากฏชัดเจน กล่าวแต่เพียงพิธีกรรมเพื่อรักษาอาการเจ็บป่วย ได้แก่ พิธีเซ่นไหว้ผี พิธีกรรมส่งเคราะห์และสืบชะตา พิธีกรรมสู่ขวัญและการลงคาถาอาคมพื่อรักษาอาการเจ็บป่วย เป็นต้น

ในปี พ.ศ. 2538 โรงเรียนพรหมจักรสังวร มีการเปิดการเรียนการสอนพระปริยัติธรรมแผนกสามัญศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (หน้า 53)

ชุมชนยองมีวิธีคิดและการรักษาการเจ็บป่วย ได้แก่ การรักษาพยาบาลด้วยพิธีกรรม โดยผู้ทรงภูมิปัญญาของชุมชนว่ามีการเจ็บป่วยจากอำนาจเหนือธรรมชาติจะต้องประกอบพิธีกรรมเพื่อให้อำนาจนั้นหมดไป ขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของหมอพื้นบ้าน เช่นการประกอบ พิธีเซ่นไหว้ผี พิธีกรรมส่งเคราะห์และสืบชะตา เป็นการรักษาพยาบาลตามความเชื่อทั้งทางพุทธและพราหมณ์ เกี่ยวกับอิทธิพลของดวงดาวในเรือนผีเกิด ในพิธีต้องพึ่งพาปู่จ๋ารทำพิธีให้หากเจ็บป่วยหนักจะนิมนต์พระภิกษุเป็นผู้ทำพิธีสืบชะตาให้ หากบุคคลใดมีความไม่สบายใจหรือมีลูกหลานอยู่ห่างไกลพ่อแม่หรือญาติ นิยมทำพิธีส่งเคราะห์ให้ เช่น การปูจาเตน ปู่จาข้าวหลีกเคราะห์ซึ่งนิยมทำในระดับปัจเจกชน พิธีกรรมสู่ขวัญ เน้นการฟื้นฟูสภาพจิตใจ มักจะทำเมื่อหายจากความเจ็บป่วยใหม่ๆ ภายใต้ความเชื่อที่ว่า ขวัญของคนเรามีอยู่ 32 ขวัญ เมื่อขวัญหนึ่งขวัญใดหล่นหายก็จะทำให้เจ้าของอ่อนแอ การรักษาพยาบาลด้วยคาถาอาคม คือการใช้คาถาอาคมในการรักษา เช่น เป่าลงในน้ำมนต์ให้ผู้ป่วยดื่ม ปะพรมศีรษะ เป็นต้นก่อนนำคาถามาใช้ต้องมีการขึ้นครูก่อน คาถาจึงจะเกิดผล การรักษาพยาบาลด้วยสมุนไพร มีการใช้ทั้งพืชและสัตว์มาประกอบกัน การใช้ยาสมุนไพรแบบตำรับ ต้องอาศัยผู้ชำนานการหรือหมอยาพื้นบ้านเป็นสำคัญหากเป็นปัจเจกแล้ว การใช้สมุนไพรส่วนใหญ่จะใช้สมุนไพรในเชิงเดี่ยว คือการใช้สมุนไพรบางตัว เช่น ใช้ขมิ้นแก้ตุ่มคันยุงกัด (หน้า 51-53)

ผู้หญิงยองจะสวมเสื้อสีดำคราม แขนยาว ตัวเสื้อรัดรูป เอวลอย มีสายหน้าเฉียงมาผูกกับด้ายฟั่นตรงมุมของลำตัว เรียกว่า "เสื้อปั๊ด"ผ้าซิ่นทำด้วยผ้าฝ้ายทอลายต่างๆ การเกล้าผมของหญิงเรียกว่า "การเกล้าว้อง" มีการใช้ผ้าโพก ปัจจุบันผู้สูงอายุจะแต่งกายแบบดั้งเดิม แต่บางกลุ่มจะแต่งกายคล้ายผู้หญิงล้านนาทั่วไป ส่วนผู้ชายจะนุ่งเตี่ยวสะดอ (กางเกงขาก๊วย) สีดำ เสื้อกุ้ยเฮงหรือเสื้อเชิ้ต คล้ายการแต่งกายของคนไทในล้านนา (หน้า 50)

ในตำนานเมืองยองอธิบายว่า ยังมีพรานผู้หนึ่ง ลุกแต่เมืองอรวีนครเดินเทสสันตีเข้ามาฮอดที่นั้นเขาก็เอาไปมาเผาป่าที่นั้น ลุกเป็นเปลวไฟรุ่งเรืองไหม้ที่นั้นหมดใสไปหั้นแล ส่วนหญ้ายองทั้งหลายก็ตราบขึ้นเมือเหนืออากาศกลางหาวปลิวไปทั่วทิศทั้งมวลปรากฏทั่วบ้านน้อยเมืองใหญ่ทั้งหลาย มีพิชรสอันหอมมากจึงได้ชื่อเมืองยองสืบแต่นั้น (หน้า 45)

ไม่มีข้อมูล

ปัจจุบันการแต่งกายแบบดั้งเดิมจะแต่งในงานพิธีที่สำคัญต่างๆ เช่น งานมงคล งานรื่นเริงและงานประเพณีต่างๆ เท่านั้น (หน้า 51)

ไม่มีข้อมูล

จากการจัดการเรียนการสอนพบว่า นักเรียนร้อยละ 100 อธิบายรูปแบบและชนิดของอาหารยองได้ในระดับดี นักเรียนร้อยละ 99.44 อธิบายภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอิทธิพลต่อลักษณะรูปแบบและชนิดของอาหารยองได้ในระดับดีและร้อยละ 91.66 อธิบายการจัดอาหารในพิธีกรรมที่สำคัญของยองได้ดี นักเรียนร้อยละ 97.22 อธิบายลักษณะรูปแบบของผ้าและการแต่งกายของยองได้ในระดับดี ร้อยละ 2.78 อยู่ในระดับปานกลาง ด้านความเข้าใจ นักเรียนร้อยละ 91.67 อธิบายภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอิทธิพลต่อลักษณะรูปแบบผ้าและการแต่งกายของยองอยู่ในระดับดี ร้อยละ 8.33 อยู่ในระดับปานกลาง(หน้า 70,72) นักเรียนร้อยละ 75 อธิบายภูมิปัญญาท้องถิ่นที่แสดงออกมาเกี่ยวกับตำรับยากลางบ้าน วิธีการผลิต วิธีคิดเกี่ยวกับการรักษาโรคภัยไข้เจ็บของยองมีความเหมาะสมกับสถานการณ์ปัจจุบันได้ในระดับดี นักเรียนร้อยละ 88.89 อธิบายเกี่ยวกับความเป็นมา ลักษณะ รูปแบบของบ้านและการจัดบ้านของยองได้ในระดับดี ร้อยละ 77.78 อธิบายเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอิทธิพลต่อลักษณะรูปแบบบ้านและการจัดการบ้านและพิธีกรรมเกี่ยวกับบ้านของยองได้ในระดับดี (หน้า 76,78)

ตาราง - แสดงผลการวิเคราะห์การเขียนสะท้อนความคิดจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเรื่อง ชีวิตของยอง แผนการจัดการเรียนรู้ ที่ 1 เรื่อง ลำแต้อาหารยอง(68) - แสดงผลการวิเคราะห์การเขียนสะท้อนความคิดจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเรื่อง ชีวิตของยอง แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง แต่งหย้องผ้ายองลาย(71) - แสดงผลการวิเคราะห์การเขียนสะท้อนความคิดจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเรื่อง ชีวิตของยอง แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 เรื่อง หลากหลายยากลางบ้าน(74) - แสดงผลการวิเคราะห์การเขียนสะท้อนความคิดจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเรื่อง ชีวิตของยอง แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 เรื่อง ย้อนตำนานบ้านคนยอง(77)