ผู้วิจัยศึกษาขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรมของชุมชนมูเซอแดง และผลการศึกษาการรับรู้ข้อมูลข่าวสารในชุมชน ได้แก่ แหล่งที่มา ความเข้าใจ ความน่าเชื่อถือ และตัวแปรที่มีความสัมพันธ์กับความต้องการข่าวสาร คือ อายุ ระดับฐานะ ระดับการพูดภาษาไทย การติดต่อกับเจ้าหน้าที่ การได้ฟังวิทยุ และการเดินทางเข้าเมือง และพบว่าในเพศที่ต่างกันจะมีความต้องการข่าวสารต่างกัน

ศึกษาขนบธรรมเนียมประเพณีและระบบเกษตรของชุมชนมูเซอแดง รวมทั้งความต้องการข่าวสารในการนำไปปรับปรุงวิถีชีวิต

ไม่มี

ผู้วิจัยเรียกชาติพันธุ์ที่ศึกษาว่า เผ่ามูเซอแดง (ที่มาและความสำคัญของปัญหา หน้า 2)

ภาษาพูดคือภาษามูเซอและภาษาไทยใหญ่ ปัจจุบันใช้ภาษาไทย (ภาษาเมือง) เนื่องจากมีเจ้าหน้าที่จากหน่วยงานต่างๆ เข้ามาติดต่อมาก (หน้า 42)

ผู้วิจัยได้อาศัยในหมู่บ้านในเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม (หน้า 32,44) และบันทึกการสัมภาษณ์ เดือนพฤศจิกายน 2540 (หน้า34, 35, 37, 41, 42)

ประวัติของหมู่บ้านตามคำบอกเล่าของผู้อาวุโสในหมู่บ้าน มีการย้ายถิ่นจากแหล่งอื่น สาเหตุหลักจากการเพิ่มขึ้นของประชากร ทำให้มีปัญหาเรื่องพื้นที่การเกษตรไม่พอเพียง โดยแต่เดิมอาศัยอยู่ที่หัวน้ำของ ติดประเทศพม่า ได้ย้ายมาอยู่ที่คะปี่โหล (ตอนเหนือของหมู่บ้านปางบอนในปัจจุบัน) ในปี พ.ศ. 2518 ได้ย้ายถิ่นฐานอีกครั้งโดยแบ่งเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มแรกคือชาวบ้าน ที่ย้ายมาอยู่ที่หมู่บ้านปางตองเก่าจำนวน 11 ครอบครัว และกลุ่มที่ 2 คือชาวบ้านที่ย้ายไปอยู่ที่หมู่บ้านผาแดงน้อย จำนวน 5 ครอบครัว ในปี พ.ศ. 2527 ชาวบ้านในกลุ่มแรกได้เพิ่มจำนวนเป็น 20 ครอบครัว จึงได้ย้ายมาอยู่ในพื้นที่ปัจจุบันรวมกับชาวบ้านที่มาจากกลุ่มที่ 2 เป็นหมู่บ้านปางตองใหม่ จนปี พ.ศ.2528 หมู่บ้านปางตองจึงได้รับการแต่งตั้งให้เป็นหมู่บ้านอย่างเป็นทางการ (หน้า14-15)

มีครัวเรือนทั้งหมด 75 ครัวเรือน 60 ครัวเรือนสร้างบ้านอยู่ใกล้กันโดยไม่มีการกั้นบริเวณบ้านที่แน่นอน แบ่งเป็น 3 กลุ่มใหญ่ ๆ คือ กลุ่มของผู้มีฐานะดีซึ่งเป็นเครือญาติของผู้นำหมู่บ้านจะอยู่บริเวณส่วนหน้าของหมู่บ้าน ถัดมาในส่วนกลางหมู่บ้านจะเป็นกลุ่มที่มีฐานะปานกลาง และกลุ่มที่ยากจนจะอยู่ในส่วนลึกเข้าไปถึงท้ายหมู่บ้าน ลักษณะการปลูกสร้างจะมีทั้ง บ้านที่มุงหลังคากระเบื้องหรือสังกะสี มีฝาและพื้นไม้จำนวน 23 หลัง และบ้านส่วนใหญ่จะสร้างตามแบบของมูเซอ คือ หลังคาที่มุงด้วยหญ้าคาหรือใบลานภาษาชาวบ้านเรียกว่า "ต๊อกก่อ" ฝาและพื้นทำด้วยไม้ไผ่ มีส้วมราดน้ำที่ใช้ได้ 15 ครัวเรือน ยังไม่มีไฟฟ้าใช้ แต่มีไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ของโรงเรียน (หน้า15) มีสิ่งก่อสร้างสาธารณสถานและของบุคคลไว้บริการชุมชน (หน้า16)

จากการรวบรวมข้อมูลของสถาบันวิจัยชาวเขา (พ.ศ. 2540) พบว่ามีชาวเขาเผ่ามูเซอ 447 หมู่บ้าน 15,025 หลังคาเรือน คิดเป็นร้อยละ 11.02 ของชาวเขาในประเทศไทยทั้งหมด (หน้า21) โดยประชากรชุมชนมูเซอแดงบ้านปางตอง มีทั้งหมด 305 คน ชาย 169 คน หญิง 136 คน มีประชากรในวัยเด็กมากที่สุดคือ ช่วงอายุ 10-14 ปี จำนวน 53 คน คิดเป็นร้อยละ 17.4 (ตารางที่ 3 หน้า21)

เดิมชาวบ้านปางตองปลูกฝิ่นเป็นหลัก เก็บเกี่ยวในเดือนเมษายนเพื่อขายให้พ่อค้าไทยใหญ่และจีนฮ่อที่เดินทางมาซื้อในหมู่บ้าน มีการปลูกผักแซมในแปลง เช่น กระหล่ำ ผักกาด ผักชีเพื่อบริโภค รองลงมาคือการปลูกข้าวไร่ ข้าวโพด เพื่อบริโภค มีการนำเงินที่ได้จากการขายฝิ่นซื้อเครื่องใช้ต่างๆ เช่นเสื้อผ้า ปืน ทอง ฯลฯ ภายหลังได้มีหน่วยงานต่างๆ เข้ามาทำงานพัฒนา และมีการติดต่อกับสังคมภายนอกเริ่มเน้นการผลิตเพื่อรายได้ มีพืชเศรษฐกิจ ได้แก่ ข้าว ข้าวโพด ถั่วแปยี กระเทียม ถั่วแดง ถั่วแขก แครอท เผือก ขิง (ตารางที่ 6 หน้า 30 ) ข้าวที่ปลูกเพื่อบริโภคจะปลูกข้าวเจ้าเป็นหลัก มี 3 ชนิดคือ พันธุ์หนัก (ระยะเวลาปลูก-เก็บเกี่ยว 6 เดือน) พันธุ์กลาง (5 เดือน) พันธุ์เบา (3 เดือน) มีการปลูกข้าวเหนียวบ้าง ใช้พันธุ์หนักชนิดเดียว การปลูกมีกิจกรรมตลอดปี (ตารางที่7 หน้า 32 ) มีการเลี้ยงสัตว์เพื่อการค้า เช่น โค กระบือ สุกร และการหาผลผลิตจากป่ามาขาย เช่น การขายเปลือกต้นก่อ (หน้า 29-32)

การแต่งงาน - ผู้ใหญ่ของฝ่ายชายจะเป็นผู้สู่ขอกับผู้ใหญ่ฝ่ายหญิงและจะจัดพิธีแต่งงานที่บ้านฝ่ายหญิงในตอนกลางคืนของวันนั้น โดยไม่มีการเรียกสินสอดทองหมั้น มีการฆ่าไก่ฝ่ายละ 3-4 ตัวเพื่อเลี้ยงญาติผู้ใหญ่ที่มาร่วมในงาน ปู่จองจะเป็นผู้ทำพิธีโดยจุดเทียนอวยพรให้คู่บ่าวสาวและผู้ข้อมือด้วยด้ายที่ผ่านการสวดพรแล้ว ภายหลังจากแต่งงานฝ่ายสามีต้องอยู่ช่วยงานฝ่ายภรรยา 1 ปี และพาภรรยามาช่วยงานที่บ้านอีก 1 ปีแล้วจึงแยกครอบครัวออกมา โดยฝ่ายสามีจะต้องเตรียม เสา ไม้ ให้พร้อม และผู้ชายในหมู่บ้านจะมาช่วยกันสร้างบ้านภายใน 1 วัน หลังจากนั้นฝ่ายสามีจะต้องสร้างบ้านต่อเองจนเสร็จ ด้วยความเชื่อที่ว่า ผู้ชายมูเซอถ้าจะแต่งงานต้องสามารถสร้างบ้านเองได้ (หน้า 27) โดยจะสร้างบ้านอยู่ในบริเวณหมู่ญาติกัน (หน้า15)

ฐานเดิมผู้นำในการปกครองคือผู้นำในการสร้างหมู่บ้าน และต่อมาจะคัดเลือกกันเองจากฐานความสัมพันธ์ในระบบเครือญาติกับ ผู้นำอาวุโส โดยมีผู้นำทางศาสนาที่นับถือผี เรียกว่า "ปู่จอง" เป็นผู้นำในจารีตประเพณี พิธีการต่างๆ และเป็นที่นับถือของชาวบ้าน(หน้า 15,25) จนเมื่อได้ตั้งเป็นหมู่บ้านอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ.2528 ผู้นำหมู่บ้านจึงเป็นผู้ใหญ่บ้านและมีผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านและคณะกรรมการหมู่บ้านทำหน้าที่ติดต่อประสานงานกับหน่วยงานต่างๆ เพื่อรับนโยบายมาปฎิบัติและเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารต่างๆ (หน้า 15) หน่วยงานที่เข้ามาเริ่มจากกรมประชาสงเคราะห์และโครงการพัฒนาที่สูงไทย-เยอรมัน จากนั้นคือกรมส่งเสริมการเกษตร กรมอนามัย กรมการศึกษานอกโรงเรียน กรมป่าไม้ และกรมพัฒนาที่ดิน เข้ามาดำเนินโครงการต่างๆ

ศาสนา - นับถือผี เป็นศาสนาหลักมีผู้นำในการประกอบพิธีกรรม เรียกว่า "ปู่จอง" ซื่งต้องเป็นผู้ที่รักษาศีลบริสุทธิ์ทั้งกายใจ โดยในหมู่บ้านจะมีปู่จอง 2 คน ทำหน้าที่ติดต่อเทวราชสูงสุดของมูเซอคือ "หงื่อซา" และเทวราชีนีคือ "ไอมา" นอกจากการประกอบพิธีกรรมต่างๆ ตามประเพณีแล้วยังเป็นผู้นำในการอบรมสั่งสอนและตัดสินปัญหาต่างๆของชุมชน - ศาสนาคริสต์ มีการนับถือ 2 ครัวเรือนโดยเป็นชาวบ้านที่ย้ายมาจากหมู่บ้านยาป่าแหนซึ่งมีญาติฝ่ายหญิงอยู่ที่บ้านป่าตอง โดยทุกวันอาทิตย์จะไปร่วมพิธีที่โบสถ์บ้านปางบอน พิธีกรรม - โดยทั่วไปคนในชุมชนได้ถือเอาวันศีล (แรม 14 - 15 ค่ำ และข้างขึ้น 15 ค่ำ) เป็นวันพักผ่อนอยู่บ้าน งดการตำข้าว งด การกินเนื้อสัตว์ ไม่ทำงานนอกหมู่บ้าน การเกิด - บ้านที่มีเด็กเกิดใหม่จะมี การป้องกันผีร้ายโดยใช้ "ตะแหลว" เป็นไม้ไผ่สานเป็นแผ่นแบน เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 20 เซนติเมตร ปักติดปลายไม้ไว้ที่บันได และห้ามคนแปลกหน้าขึ้นบ้าน โดยตะแหลว 1 อันใช้กับเด็กแรกเกิด 1 คนและเก็บรวมไว้ในบ้าน ฉลองปีใหม่มูเซอ - ไม่มีการกำหนดวันที่แน่นอน โดยจะเลือกช่วงต้นปีในเวลาที่คนในชุมชนเสร็จภารกิจจากการเก็บเกี่ยวแล้ว จะมีการฉลองโดยการฆ่าสุกรเพื่อนำหัวและเนื้อบูชาเทพเจ้าหงื่อซา และนำมาปรุงอาหารเลี้ยงกัน มีการทำ "ข้าวปุ้ก" คือข้าวเหนียวนึ่งตำใส่งา กินฉลองกันตลอดเทศกาล ประมาณ 7 วัน แยกเป็นปีใหม่หญิง 4 วัน ปีใหม่ชาย 3 วัน เนื่องจากในสมัยก่อนผู้ชายมูเซอต้องออกไปปฎิบัติภารกิจนอกหมู่บ้าน เช่น สงคราม ค้าขาย ล่าสัตว์ ทำให้กลับมาร่วมงานไม่ทัน สถานที่ประกอบงานปีใหม่คือลานกว้างในหมู่บ้านกลางวันจะมีการละเล่น เช่น การขว้างลูกข่างของผู้ชาย การเล่นสะบ้าของผู้หญิง การโยนลูกบอลที่ทำจากผ้าเย็บห่อแกลบหรือรำข้าว ร่วมกันของหนุ่มสาว มีการเต้นรำที่เรียกว่า "จะคึ" บรรเลงเพลงปีใหม่ตลอดกลางคืนจนถึงเช้า กินข้าวใหม่ - ไม่มีการกำหนดวันแน่นอนโดยเป็นการฉลองผลผลิตข้าวหลังการเก็บเกี่ยวข้าวใหม่ มักอยู่ในช่วงเดือนตุลาคม - พฤศจิกายน ผู้นำทางศาสนาจะจุดเทียนขึ้ผึ้งสวดขอบคุณและขอพรต่อองค์เทพเจ้าหงื่อซา มีการฆ่าสุกรและไก่เพื่อปรุงอาหารฉลองแขกที่มาบ้านโดยแขกสามารถขึ้นไปรับประทานอาหารได้ทุกบ้าน และมีการร้องรำกันเป็นที่สนุกสนาน ทำบุญ - ในแต่ละครัวเรือนจะทำบุญให้คนในบ้านอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง ถ้ามีการเจ็บป่วยต้องทำบุญอีกในปีนั้น โดยการหุงข้าวให้พอกับจำนวนคนในหมู่บ้านที่ได้บอกข่าวไว้ และปรุงอาหารโดยฆ่าสุกรนำมาต้มกับพริกและเกลือ แขกที่มาร่วมงานจะร่วมกินอาหารหรือนำกลับไปกินที่บ้านและเตรียมด้ายขาวมาผูกข้อมือคนในบ้านให้ครบ ถ้าเจ้าบ้านเตรียมอาหารไว้พอเพียงกับแขกหรือมีเหลือ คนในบ้านจะอยู่อย่างสงบสุขไม่มีโรคภัยไข้เจ็บ มูเซอเชื่อว่ามีความรู้ด้านตัวอักษรน้อยกว่าคนพื้นเมืองและคนในเมืองโดยเทวราชหงื่อซาเรียกบรรพบุรุษชนชนชาติต่างๆ เข้าเฝ้าเพื่อให้พรเกี่ยวกับตัวอักษรและวิทยาการ โดยเขียนลงบนกระดาษสา เมื่อบรรพบุรุษมูเซอเข้าเฝ้าเป็นคนสุดท้ายปรากฏว่ากระดาษหมด เทพเจ้าจึงเขียนลงในข้าวปุ้ก (ข้าวเหนียวตำใส่งา) เมื่อเดินทางกลับเกิดความหิวบรรพบุรุษมูเซอจึงเผลอกินข้าวปุ้กจนหมด ด้วยเหตุนี้จึงถือว่าความรู้ต่างๆ อยู่ในท้อง สามารถเรียนรู้ได้โดยไม่ต้องเรียน ความเชื่อนี้มีอิทธิพลต่อการศึกษาของเด็กทำให้มีเด็กมาเรียนที่โรงเรียนน้อย (หน้า25-29)

หมู่บ้านปางตอง มีโรงเรียนของหน่วยงานกรมการศึกษานอกโรงเรียน 1 แห่ง เปิดสอน 3 ระดับชั้นคือ ระดับอนุบาล ประถมศึกษาปีที่1 และประถมศึกษาปีที่ 2 นักเรียนจำนวน 46 คน คิดเป็นร้อยละ 15.2 ส่วนที่เรียนในระดับประถมศึกษาตอนปลายและในระดับมัธยม ไม่ได้เรียนที่หมู่บ้านแห่งนี้ ประชากรส่วนใหญ่ร้อยละ 59.0 ซึ่งอยู่ในกลุ่มของผู้ใหญ่ กลุ่มคนรุ่นเก่า ไม่ได้รับการศึกษา (หน้า 23) (ตารางที่ 4 หน้า 23, ตารางที่ 5 หน้า 24)

มูเซอแดงเชื่อว่าต้องมีการทำบุญให้กับคนในบ้านปีละ 1 ครั้งหรือมากกว่าถ้ามีคนเจ็บในบ้าน ถ้าเจ้าบ้านเตรียมอาหารไว้พอเพียงกับแขกหรือมีเหลือ คนในบ้านจะอยู่อย่างสงบสุขไม่มีโรคภัยไข้เจ็บ (หน้า 28) โดยความเชื่อนี้ยังถือปฎิบัติอยู่แม้ว่าในปัจจุบัน จะมีการจัดตั้งศูนย์สาธารณสุขมูลฐานชุมชนในปี พ.ศ.2528 โดยมีอาสาสมัครสาธารณสุขมูลฐานชุมชน 5 คน ซึ่งมาจากผู้มีฐานะปานกลาง-รวย และมีกองทุนยาในหมู่บ้านซึ่งมาจากหุ้นของครัวเรือน 16 ครัวเรือนจัดจำหน่ายยาสามัญประจำบ้านรักษาโรคในเบื้องต้น ซึ่งถ้าป่วยหนักจะต้องเดินทางไปที่อนามัย และมีเจ้าหน้าที่จากศูนย์มาเลเรียออกมาตรวจในหมู่บ้านบ้าง (หน้า 37-38)

ไม่มีข้อมูล

มูเซอแดงมีการละเล่นในงานปีใหม่คือ การขว้างลูกข่างของผู้ชาย การเล่นสะบ้าของผู้หญิง การโยนลูกบอลที่ทำจากผ้าเย็บห่อแกลบหรือรำข้าว ร่วมกันของหนุ่มสาว มีการเต้นรำที่เรียกว่า "จะคึ" บรรเลงเพลงปีใหม่ตลอดกลางคืนจนถึงเช้า โดยจะทำการ ละเล่นต่างๆที่ลานกว้างของหมู่บ้าน (หน้า27)

ไม่มีข้อมูล

ชุมชนบ้านปางตองได้รับผลกระทบจากการใช้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ปี พ.ศ. 2500 เป็นต้นมา ส่วนหนึ่งเกิดจากการพัฒนาที่มุ่งเน้นเศรษฐกิจและผสานให้ชาวเขากลายเป็นคนไทย โดยเปลี่ยนการเกษตรจากฝิ่นเป็นพืชเศรษฐกิจเพื่อขายเป็นเงินสด เพิ่มวัตถุและโครงสร้างพื้นฐาน เช่นโรงเรียน สถานีอนามัย ถนน เป็นผลให้เกิดช่องว่าระหว่างรายได้ระหว่างคนรวยกับคนจนมากขึ้น และเกิดความขัดแย้งในชุมชน เช่น การไม่ได้รับสัญชาติไทย การไม่มีกรรมสิทธิในที่ทำกิน ทรัพยากรธรรมชาติถูกทำลาย และปัญหาสังคมต่างๆ เช่น ยาเสพติด โสเภณี และปัญหาจากการหลั่งไหลเข้ามาของความเจริญจากหน่วยงานต่างๆ ทำให้ชีวิตความเป็นอยู่ของมูเซอแดงเปลี่ยนไป เช่น เน้นผลิตมากขึ้นเพื่อหาเงินมาจับจ่ายมากขึ้น การบริโภคสินค้าฟุ่มเฟือย เช่น เหล้า เบียร์ การเปลี่ยนมาพูดภาษาไทยมากขึ้น การมีลูกน้อยลงในครอบครัว (หน้า 41-42)

ไม่มีข้อมูล

ความต้องการข่าวสารของชาวบ้านในชุมชนจะแตกต่างกันตามเพศ คือ เพศชายจะต้องการข่าวสารด้านการประกอบอาชีพและสุขภาพ และให้ความเชื่อถือกับแหล่งข่าวมากกว่าเพศหญิง (บทคัดย่อหน้า จ)

แผนที่หมู่บ้านปางตอง (หน้า 20) รูปภาพบ้านมูเซอแดง (หน้า99-100) ตารางประชากรและครัวเรือน (หน้า19,21,45,46,47,49,51) ตารางการศึกษา (หน้า23,24,48) ตารางอาชีพ (หน้า30,32) ตารางการรับข้อมูลข่าวสาร(หน้า51,53,57,59,61,63,64,68,70,72,75)