งานวิจัยวัฒนธรรมของไทยโซ่งดำหรือลาวโซ่งในเขตจังหวัดพิษณุโลกและพิจิตร มุ่งศึกษาประวัติความเป็นมาขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิมและปัจจุบัน และวิเคราะห์การปฏิบัติทางวัฒนธรรม ด้านความเชื่อ ประเพณีต่างๆ ผลการศึกษาพบว่า ไทยโซ่งดำ (ลาวโซ่ง) มีถิ่นฐานเดิมอยู่แถบลุ่มน้ำดำ แคว้นตังเกี๋ย ประเทศเวียดนาม ซึ่งเดิมเป็นดินแดนของไทย สมัยต้นรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ 1-3) ฝรั่งเศสได้เข้ามารุกรานปกครอง จึงมีการอพยพครอบครัวไทยโซ่งดำมาอยู่อาศัยแถบภาคกลางหลายครั้ง ในบริเวณจังหวัดเพชรบุรี ราชบุรี ระยะต่อมา คนไทยโซ่งดำ ได้ขยายถิ่นฐานออกไปในท้องที่ต่างๆ บางส่วนเข้ามาอยู่ในเขตจังหวัดพิษณุโลกและพิจิตร ประเพณีไทยโซ่งดำมีรากฐานมาจากความเชื่อธรรมชาติและวิญญาณ โดยนับถือ "แถน" เป็นเทพสูงสุดสามารถบันดาลให้เกิดความเป็นไปต่างๆ และเคารพวิญญาณของบรรพบุรุษคุ้มครองคนในตระกูล การเซ่นไหว้แถนและบรรพบุรุษยังคงมีอยู่จนถึงปัจจุบัน ส่วนวิญญาณศักดิ์สิทธิ์อื่นๆ ในธรรมชาติมีการเคารพบูชาน้อยลง และบางอย่างได้เลิกไปแล้ว สภาพความเป็นอยู่ของไทยโซ่งในพิษณุโลกและพิจิตรปัจจุบัน ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในชนบทห่างไกลสังคม เดิมอยู่ริมน้ำยมซึ่งมีสภาพขาดแคลนน้ำและสาธารณูปโภค มีการประกอบอาชีพเกษตรกรรม และมีฐานะยากจน และเกิดปัญหาด้านสุขภาพอนามัย ส่วนการปฏิบัติในประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิม ยังมีความเชื่อเรื่องผี-ขวัญ มีการไหว้ผีฟ้า "แถน" และผีบรรพบุรุษเป็นประจำทุกครอบครัว ส่วนความเชื่ออื่นๆ มีการปฏิบัติน้อยมาก ประเพณีที่ปฏิบัติเป็นประจำคือ ทำเสนเรือน และ เสนปาดดง ที่มีการปฏิบัติบางครั้งคือ การกินดอง หรือการแต่งงานแบบโซ่ง และ "ปาแห่" หรือการทำโลงศพแบบโซ่ง หมู่บ้านที่ยังมีการปฏิบัติประเพณีแบบไทยโซ่งดำมากที่สุดคือบ้านหนองขานาง (บางระกำ) บ้านหนองหัวปลวก (โพธิ์ประทับช้าง) และบ้านสระบระเพ็ด (สามง่าม) (หน้า บทคัดย่อ)

ศึกษาประวัติความเป็นมา ขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิมและปัจจุบัน ตลอดจนสภาพความเป็นอยู่ปัจจุบันของลาวโซ่ง เพื่อวิเคราะห์การปฏิบัติทางวัฒนธรรมด้านความเชื่อ ประเพณีต่างๆ ในปัจจุบันของลาวโซ่งในเขตจังหวัดพิษณุโลกและพิจิตร (หน้า 3)

ไม่มี

ศึกษาหมู่บ้านลาวโซ่งหรือไทยโซ่งที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ในเขตจังหวัดพิษณุโลก 1 อำเภอ คือ อำเภอบางระกำ และจังหวัดพิจิตร 2 อำเภอ คือ อำเภอโพธิ์ประทับช้าง และอำเภอสามง่าม รวม 39 หมู่บ้าน (หน้า 4)

ไทยโซ่งมีทั้งภาษาพูดและภาษาเขียนเป็นของตนเอง คือ ภาษาเขียน มีลักษณะคล้ายอักษรไขว้ ผู้ไทย และคล้ายอักษรไทย ถิ่นต่างๆ แถบอ่าวตังเกี๋ย ซึ่งน่าจะได้รับอิทธิพลมาจากอักษรล้านช้าง ซึ่งอักษรล้านช้างก็ได้รับอิทธิพลมาจากอักษรไทยสมัยสุโขทัย โดยผ่านทางล้านนาอีกทอดหนึ่ง ปัจจุบันไทยโซ่งไม่มีการเขียนเพื่อการสื่อสารแล้ว ส่วนใหญ่ใช้ภาษาไทยหมดแล้ว ตัวอักษรโซ่งมีพยัญชนะ 27 รูป พยัญชนะพิเศษมี "ห" นำ 6 ตัว สระเดี่ยว 10 รูป สระประสม 6 รูป และวรรณยุกต์ 1 รูป ภาษาพูด มีสำเนียงเพี้ยนจากลาวเวียงจันทร์และทางอีสาน โซ่งจะพูดภาษาเฉพาะที่อยู่ในกลุ่มโซ่งด้วยกัน จะมีบ้างที่ผู้สูงอายุใช้ภาษาโซ่งปนไทย (หน้า 106-107)

เดือนตุลาคม 2527 - เดือนพฤษภาคม 2531

ไทยโซ่งดำมีการอพยพเข้ามาในไทยหลายครั้ง ในปี พ.ศ. 2322 ไทยโซ่งดำอพยพมาจากเมืองทันเข้ามาอยู่ชิดเขตแดนเวียดนาม พระเจ้ากรุงธนบุรีเดินทางมาตีเมืองเวียงจันทร์และตีไปถึงเมืองทันแล้วกวาดต้อนผู้คนลงมา ให้ตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณเพชรบุรี สระบุรี ราชบุรี และที่จันทบุรี ต่อมาในปี พ.ศ.2325 มีการอพยพไทยดำจากเมืองแถง จากการยกทัพไปตีเมืองแถง และเมืองพวนที่แข็งข้อต่อกรุงเวียงจันทร์ รัชกาลที่ 1 โปรดให้ลาวทรงดำไปตั้งอยู่ที่เมืองเพชรบุรี และลาวพวนอยู่ที่กรุงเทพ ในสมัยรัชกาลที่ 3 หลังจากปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์ ได้มีการอพยพครัวจากเวียงจันทร์เข้ามาอยู่ที่เพชรบุรี และในปี พ.ศ. 2378 มีการยกทัพไปตีเมืองแถงและเมืองพวนอีกครั้ง จับลาวพวน ลาวทรงดำลงมาอยู่กรุงเทพ ปี พ.ศ. 2379 มีกบฏเกิดขึ้นอีกใน เมืองหึม เมืองคอยเมืองควรซึ่งแข็งข้อเมืองหลวงพระบาง เมื่อตีได้แล้วจึงอพยพลาวทรงดำกลับมาที่กรุงเทพ ในช่วงรัชกาลที่ 5 มีการปราบกบฏฮ่อซึ่งได้นำไทยโซ่งไปร่วมรบด้วย ส่วนการขยายถิ่นฐานของไทยโซ่งในไทย เริ่มจากการตั้งถิ่นฐานที่ตำบลท่าแร้ง อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี ซึ่งเป็นบ้านติดชายทะเล แต่ไทยโซ่งไม่ชอบลักษณะภูมิประเทศแบบนี้ จึงโยกย้ายมาตั้งถิ่นฐานที่ ตำบลหนองปรง อำเภอเขาย้อย ซึ่งมีลักษณะภูมิประเทศเป็นป่าเขาเหมือนบ้านเมืองเดิม ต่อมาจึงกระจายออกไปทั่วในบริเวณใกล้เคียง นอกจากนี้ ยังได้กระจายไปยังจังหวัดต่างๆ คือสุพรรณบุรี ราชบุรี นครปฐม กาญจนบุรี ลพบุรี สระบุรี พิจิตร พิษณุโลก นครสวรรค์และชุมพร การตั้งถิ่นฐานในพิษณุโลกและพิจิตร ส่วนใหญ่อพยพมาจากสุพรรณบุรี นครปฐม เพชรบุรีและราชบุรี เลือกทำเลใกล้แหล่งน้ำขนาดเล็กที่ไกลจากแม่น้ำสายใหญ่ และอยู่รวมเป็นกลุ่มไม่ปะปนกับคนท้องถิ่น แต่เดิมมีทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ แต่ปัจจุบันสภาพแวดล้อมเสื่อมโทรมทำให้เกิดความแห้งแล้ง มีการอพยพออกไปยังบริเวณใกล้เคียง การโยกย้ายทำให้เกิดการ ผสมกลมกลืนกับชาติพันธุ์อื่น เช่นไทยอีสาน ทำให้จำนวนครัวเรือนไทยโซ่งดำลดลงกลายเป็นประชากรส่วนน้อยในหมู่บ้าน อย่างไรก็ตาม ไทยโซ่งยังคงพยายามปฏิบัติประเพณีดั้งเดิมอยู่จนถึงปัจจุบัน (หน้า 31-37)

กล่าวเพียงว่าไทยโซ่งดำเคยอยู่ในภูมิประเทศที่เป็นป่าเขามาก่อน (หน้า 35)

- จำนวนครัวเรือนในตำบลบางระกำ ซึ่งแบ่งออกเป็น 8 ตำบล 94 หมู่บ้าน ในปี 2526 มี 14,957 ครัวเรือน มีประชากร 88,605 คนแบ่งเป็นชาย 44,331 คน หญิง 44,274 คน กลุ่มประชากรประกอบด้วย 1) กลุ่มลาวโซ่ง กระจายอยู่ตามตำบลต่างๆ เช่นชุมแสง พันเสา 2) กลุ่มอีสาน มาจากร้อยเอ็ด สุรินทร์ บุรีรัมย์ อุบลราชธานี ศรีษะเกษ อยู่ในเขตตำบลบึงกอก หนองกุลา บางระกำและตำบลชุมแสงสงคราม และ 3) กลุ่มภาคกลางส่วนใหญ่อพยพมาจาก นครสวรรค์ พิจิตร สุโขทัยเป็นต้น (หน้า 41) - ประชากรในอำเภอโพธิ์ประทับช้างในปี พ.ศ. 2528 มี ทั้งหมด 42,605 คน เป็นชาย 20,979 คน หญิง 21,626 คน มีครัวเรือน 7,879 ครัวเรือน (หน้า 53) - ประชากรในอำเภอสามง่าม มี 75,053 คน เป็นชาย 36,273 คน หญิง 38,780 คน จำนวนครอบครัว 16,117 คน (หน้า 60)

อาชีพในอำเภอบางระกำ ส่วนใหญ่ปลูกข้าว ข้าวโพด ถั่วเขียว ถั่วเหลือง ถั่วลิสง ข้าวโพดหวาน งา และฝ้ายพันธุ์ส่งเสริมปัญหาการเกษตรสำคัญ คือ น้ำหลากในฤดูฝน นอกจากนี้ ยังมีอาชีพประมงที่ยึดเป็นอาชีพหลัก ซึ่งมีการซื้อขายกันสดๆ และทำเป็นปลาร้า ปลาเค็มและน้ำปลาไว้บริโภคและขาย (หน้า40) อาชีพในอำเภอโพธิ์ประทับช้างคือการเกษตร ทำนา ทำไร่ สวนผลไม้ มีประมง และปศุสัตว์เลี้ยงหมูส่งขายตลาดจำนวนมาก ปัญหาการเกษตรคือขาดน้ำทำนา และหากปีใดมีน้ำมากก็เกิดน้ำท่วมพืชผลเสียหาย (หน้า 51-53) อาชีพในอำเภอสามง่ามคือทำนา ปลูกพืชไร่และจับสัตว์น้ำ (หน้า 61)

ไม่มีข้อมูล

ไม่มีข้อมูล

ความเชื่อของลาวโซ่ง มีอยู่ 6 ประการ ได้แก่ 1) ความเชื่อเรื่องผีและวิญญาณ มีแถนหรือผีฟ้าเป็นผีที่อยู่สูงสุด รองลงมาคือผีบรรพบุรุษ ซึ่งเป็นหัวหน้าครอบครัวที่ตายไป วิญญาณจะมาปกป้องลูกหลาน ผีประจำสถานที่ เช่น ผีบันได ผีประตูหรือแม่ธรณี ผีเจ้าที่ ผียุ้งฉาง ผีนา ผีลานนวดข้าว ผีอีกประเภทคือ ผีประจำหมู่บ้าน คือผีที่ปกป้องหมู่บ้าน ผีวัด คือผีตายโหง และผีร้าย เช่น ผีปอบ ผีกระสือ คอยทำร้ายชาวบ้านให้เจ็บป่วย 2) ความเชื่อเรื่องขวัญ เชื่อว่า "แถน" มีบทบาทในการกำหนดชะตาชีวิตมนุษย์ คนปกติจะมีขวัญประกอบอยู่ตามอวัยวะต่าง ๆ จำนวน 32 ขวัญ หากขวัญออกจากร่างจะเกิดความเจ็บป่วย ต้องทำพิธีเรียกขวัญ และเมื่อเสียชีวิต ขวัญก็จะออกจากร่างกายไปอยู่เมืองฟ้า 3) ความเชื่อในเรืองโชคลาง คือเครื่องหมายที่ปรากฏบอกเหตุร้ายหรือดี แบ่งได้ดังนี้ ลางที่เกิดจากสัตว์ เช่น จิ้งจกทัก สัตว์เดินตัดหน้า แร้งลงบ้าน ลางที่เกิดจากบุคคลหรือการกระทำต่างๆ เช่น เขม่นตา ห้ามเผาผีวันศุกร์ ห้ามนอนใต้ขื่อลางที่เกิดจากปรากฏการณ์ธรรมชาติ เช่น เห็นดาวหางแล้วบ้านเมืองจะเดือดร้อน จะเกิดสงคราม ลางทำนายลักษณะบุคคล เช่น คนแก้มบ๋อง (มีลักยิ้ม) ถือว่าดี หากมีไฝที่ปาก เป็นคนเสน่ห์ดี ลางฝันและทำนายฝัน เช่นฝันว่าฟันหัก ลูกจะป่วย ฝันว่าได้แหวน จะได้ลูกได้เมีย 4) ความเชื่อในเรื่องเวทมนต์คาถา เครื่องรางของขลังและการบนบานศาลกล่าว เช่น เวทมนต์รักษา หรือเครื่องลางหางช้างทำเป็นกำไรมือ หมูเขี้ยวตันป้องกันภัย เป็นต้น 5) ความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์ เกี่ยวกับวันเวลาที่ดี ใช้ในการปลูกเรือน การเลือกคู่ครอง ขึ้นบ้านใหม่ แต่งงาน และ 6) ความเชื่อศาสนา โดยเฉพาะพุทธศาสนา เรื่องกฎแห่งกรรม ปัจจุบัน พิธีกรรม ความเชื่อบางอย่างถูกละเลิกไปแล้ว เหลือเพียงบางพิธีกรรมหรือความเชื่อเท่านั้น (หน้า 67-76) ไทยโซ่งมีประเพณีปฎิบัติตามความเชื่อซึ่งแบ่งได้ ดังนี้ - ประเพณีเกี่ยวกับครอบครัว เช่น ประเพณีเกี่ยวกับบ้านเรือน การทำพิธีเสนต่างๆ พิธีเสนเรือนคือไหว้ผีเรือน ผีบรรพบุรุษ พิธีเสนปาดดง เป็นพิธีเซ่นไหว้ผีเรือนทุก 10 วัน พิธีเสนเตง เป็นพิธีเรียกขวัญเมื่อในครอบครัวเกิดเจ็บป่วย และพิธีเสนกวัด ไกว เพื่อปัดรังควานสิ่งชั่วร้ายออกจากบ้านเรือน (หน้า 76-80) มีประเพณีการปลูกบ้านและขึ้นบ้านใหม่ เสี่ยงทายหาสถาน ที่ปลูกบ้าน การขึ้นเสาเอก การขึ้นบ้านใหม่ และการย้ายบ้าน (หน้า 80-82) ประเพณีการตั้งศาลพระภูมิและการเซ่นไหว้ศาลพระภูมิ (หน้า 82) - ประเพณีเกี่ยวกับบุคคล เช่นแต่งงาน หรือ "กินดอง" หรือ "กินหลอง" พิธีหมั้น หรือ "การส่อง" ซึ่งภายหลังการหมั้น ฝ่ายชาย จะไปเยี่ยมฝ่ายหญิงเป็นครั้งคราวเรียกว่า "การสู่" (หน้า 82-86) ประเพณีการทำศพ มีการอาบน้ำศพ การตั้งศพ เก็บศพและ การเผา (หน้า86-89) - ประเพณีเกี่ยวกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช่น พิธีเซ่นไหว้ผีนา ไหว้แม่โพสพ พิธีแรกนา เลี้ยงผีนา การทำขวัญข้าว หรือแปลท้องข้าว พิธีปาดตงนา ทำเมื่อเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จ ทำขวัญข้าวขึ้นยุ้ง ทำบุญลานนวดข้าว ทำบุญข้าวจี่ (หน้า 89-94) - ประเพณีสังคม หรือ ประเพณีเทศกาล มีการเล่นคอน (อิ้นกอน) ทำกันช่วงสงกรานต์ การไหว้ศาลเจ้าปู่ ทำสังฆทาน (หน้า 95-99) ประเพณีหลายอย่างยังคงปฏิบัติอยู่ เช่น ประเพณีเกี่ยวกับความเชื่อผีฟ้า ผีบรรพบุรุษแต่หลายประเพณีไม่ได้มีการปฏิบัติแล้ว เช่นประเพณีเกี่ยวกับนา (หน้า 90-94)

กล่าวเพียงอำเภอบางระกำมีสถานศึกษาทั้งหมด 82 แห่ง เป็นโรงเรียนประถมศึกษา 79 แห่ง โรงเรียนมัธยม 3 แห่ง (หน้า 41) ในอำเภอโพธิ์ประทับช้าง มีโรงเรียนประถมศึกษา 44 แห่ง โรงเรียนมัธยม 2 แห่ง (หน้า 53) และอำเภอโรงเรียนประถมศึกษา 58 แห่ง โรงเรียนมัธยม 3 แห่ง และวิทยาลัยเกษตรกรรมพิจิตร 1 แห่ง (หน้า 61)

เมื่อเกิดการเจ็บป่วย โซ่งจะรักษาด้วยยาสมุนไพร ซึ่งร่ำเรียนมาจากบรรพบุรุษ ตัวอย่างเช่น โรคบวม ใช้ปลิงหรือปูแช่น้ำดื่ม ใช้หัวพงแดงกับมันสำปะหลังฝนแล้วทาที่บวม ปวดหัว ใช้ใบข่อย ใบเผือกขยี้ใส่น้ำประคบที่หัว แมลงป่องต่อย ใช้เสลดพังพอนฝนหรือบดแล้วทาแก้พิษ ตาแดงใช้ดอกชบา ดอกจำปาแช่น้ำหยอดตา หรือกลากเกลื้อน ใช้ในขี้เหล็กถู มีการใช้เวทมนต์คาถาในการรักษาด้วย เช่น ปวดฟัน ปวดหัว ห้ามเลือด เส้นพลิก แก้น้ำร้อนลวก โดยท่องคาถาแล้วพ่นน้ำใส่บริเวณที่ปวด (หน้า 104 -105)

การแต่งกายของโซ่ง นิยมแต่งชุดดำ หรือสีคราม จึงถูกเรียกว่า "ลาวทรงดำ" หรือ "ไทยทรงดำ" สมัยก่อนลาวโซ่งจะมีลักษณะการแต่งกายเป็นของตนเอง แต่ปัจจุบัน มีเฉพาะผู้สูงอายุเท่านั้นที่แต่งกายแบบดั้งเดิม และจะมีการแต่งกายแบบโซ่งในโอกาสงานประเพณี พิธีกรรม เช่น พิธีแต่งงาน หรืองานศพ กางเกงจีบของผู้ชาย เรียกว่า "ส้องมาเต้น หรือส้วงซ้อม" เป็นกางเกงขาสั้น ตัวเสื้อเป็นเสื้อแขนยาวทรงกระบอก ปลายแขนกว้างขนาดข้อมือคนใส่ ผ่าหน้าตลอด ติดกระดุมเงินยอดแหลม ลวดลายเรียงกันถี่ประมาณ 9-10 เม็ด ตัวสั้นเลยเอวเล็กน้อย ตัวเสื้อเย็บเข้ารูปทรงกระสอบหน้า ผ่าเกน้อย คอตั้ง ตัวเสื้อผ่าด้านข้างตอนปลาย และใช้เศษผ้า 2-3 ชิ้น ตัดขนาดรอบผ้าเย็บติดกันไปกับรอบผ่า เรียกว่า "เสื้อซ่อน" ผู้หญิงนุ่งผ้าถุงพื้นดำ ประกอบด้วยผ้า 3 ชิ้น ชิ้นที่ 1 เป็นสีดำ ไม่มีลายกว้างประมาณ 12 นิ้ว เย็บติดกับผืนผ้าชิ้นที่ 2 มีพื้นสีดำสลับลายเส้น สีขาวเป็นลายทางลงมา ส่วนชิ้นที่ 3 กว้างประมาณ 1 นิ้วฟุตเศษ มีลวดลายริ้วสีขาว 2-3 นิ้ว เย็บติดกันเป็นตีนซิ่น ถ้าสามีตายต้องเลาะเอาตีนซิ่นออก เพื่อเป็นการไว้ทุกข์ให้สามี เสื้อใช้แขนยาวทรงกระบอก ตัวเสื้อเย็บเข้าตัว คอตั้งผ่าอกตลอด ติดกระดุมเงินถี่ราว 10 เม็ด หรือมากกว่า เรียกว่า "เสื้อก้อม" บางทีหญิงโซ่ง ใช้แต่ "ผ้าคอก" เรียกว่า "ผ้าเปียว" ปักลวดลาย ไว้ที่ชายทั้งสอง ชายหญิงที่แต่งงานแล้วจะใช้ผ้าสีดำ หรือสีครามแก่ ส่วนหญิงสาวจะใช้ ผ้าเปียวสีดำ หรือสีครามแก่ ส่วนหญิงสาวจะใช้ผ้าเปียวย้อมสีต่างๆ นำมาห่มคล้ายสไบ นอกจากนี้มีผ้าผืนเล็กๆ ยาวๆ ใช้ห่มเป็นสไบคาดหน้าอกหรือผ้าเปียวอีกทีหนึ่ง ในช่วงโอกาสพิเศษ จะแต่งชุดเรียกว่า "เสื้อฮี" ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายย้อมคราม สามารถใช้งานได้ทั้งสองด้านมีลวดลายต่างกัน แต่ไม่มาก ด้านหนึ่งใช้ในงานศพ อีกด้านหนึ่งใช้ในงานแต่งงาน เสื้อฮีผู้ชายจะยาวคลุมสะโพก คอกลมติดคอ กุ๊นรอบคอด้วยผ้าไหมสีแดง คอเสื้อด้านข้างติดกระดุมคอด้านข้าง แล้วผ่าลงมาตลอด ด้านหน้าจะเป็นกระบอกยาวปลายแคบ จากรักแร้ถึงชายเสื้อจะปักตกแต่งด้วยไหม ติดกระจกชนิดเล็กๆ ตามลวดลาย ด้านข้างผ่าตั้งแต่ปลายเสื้อจนเกือบถึงเอว เป็นด้านที่มีหลากสี ตกแต่งสีต่างๆไว้ที่ชายเสื้อและขอบแขน ใช้ในโอกาสงานมงคล เสื้อฮีนี้ใส่กับกางเกงสีดำเรียกว่า "ส้วงฮี" เสื้อฮีของผู้หญิงมีสองด้าน แต่มีขนาดใหญ่และยาวกว่าของผู้ชาย คอแหลมลึก ใช้สวมหัวไหล่ผ่าหน้า แขนเสื้อเย็บแขนในตัว แขนแคบเป็นแขนกระบอก ด้านที่ใช้งานมงคลเศษผ้าสีตกแต่งปลายผ้าและด้านหน้า ส่วนอีกด้านใช้งานที่ไม่เป็นมงคล ปักตกแต่งรอบคอตามรอยตะเข็บ เสื้อทุกแห่งตามชายเสื้อด้วยเศษผ้าไหมสีต่างๆ ลวดลายแตกต่างออกไป ปัจจุบันการแต่งกายของคนไทยโซ่งจะแต่งเหมือนคนไทยทุกอย่าง จะมีบ้างในงานพิธีสำคัญ เครื่องประดับของผู้หญิงไทยโซ่ง ชอบคาดเข็มขัดเงิน ข้อมือข้อเท้า สวมกำไลเงิน สายสร้อยทองคำหรือเงิน ส่วนเครื่องประดับผมเป็นปิ่นหรืออย่างอื่นทำด้วยเงิน (หน้า 102-103) เครื่องใช้สอยของไทยโซ่ง ยังคงมีเหลืออยู่จนถึงปัจจุบัน เท่าที่พบเห็นอยู่บ้านคือ เปลเด็ก ทำด้วยไม้ไผ่เหลาเป็นตอกแล้วสานเป็นสี่เหลี่ยม กระแอบ เป็นภาชนะใส่ข้าวเหนียวคล้ายกระติบ ขมุก เป็นภาชนะเก็บของคล้ายหีบมีฝาปิด "ข้าไกไค่" หรือตะกร้าหวายขนาดใหญ่คล้ายเข่ง ตะข้องอีเป็ด ใช้ใส่ปลาหรือกุ้ง ปั๊ป คือสมุดใบลาน กะแหลบ ใช้ใส่ของเล็กๆ น้อยๆ มีเชือกสะพายบ่า (หน้า 100-101)

ความเชื่อเกี่ยวกับสรรพสิ่ง ล้วนมีผีหรือวิญญาณประจำอยู่ ต้องให้ความเคารพนับถือ ผีที่มีอำนาจสูงสุดคือ "แถน" หรือผีฟ้า รองลงมาคือผีบรรพบุรุษ (หน้า 67)

ไม่มีข้อมูล

สภาพทั่วไปของลาวโซ่งในปัจจุบันส่วนใหญ่มีอาชีพทำนา อาศัยแหล่งน้ำธรรมชาติ ส่วนใหญ่มีฐานะยากจน ปัจจุบันทางราชการพยายามส่งเสริมความเจริญด้านต่างๆ เช่นการสร้างถนนลูกรัง บริการสาธารณะต่างๆ ไฟฟ้า อนามัย โรงเรียน ประชากรส่วนใหญ่อ่านออกเขียนได้ (หน้า 163) ความเชื่อเรื่อผี-ขวัญยังมีการปฏิบัติอยู่เป็นประจำ โดยเฉพาะผีบรรพบุรุษและแถน ส่วนความเชื่อเรื่องต่างๆ ทั่วไป ยังมีการปฏิบัติปานกลาง เป็นครั้งคราว ความเชื่อที่ยังมีการปฏิบัติมากคือเรื่องโชคลาง คำห้ามต่างๆ และการบนบาน ส่วนประเพณีระดับครอบครัว ยังมีการปฏิบัติระดับปานกลาง เช่น เสนเรือน เสนปาดดง มีการปฏิบัติทุกครัวเรือน นอกจากนี้ยังมีกินดองและป่าแห่ว ด้านประเพณีเกี่ยวกับอาชีพ ส่วนใหญ่เลิกปฏิบัติแล้ว เช่น การแปลท้องข้าว (ขวัญข้าว) และแฮะนา (แรกนา) และประเพณีระดับท้องถิ่นหรือเทศกาล มีการปฏิบัติในระดับปานกลาง เป็นครั้งคราว เช่นการไหว้ศาลเจ้าปู่ (ภูมิเจ้า) และการทำสังฆทาน (หน้า 164) ไทยโซ่งส่วนใหญ่แต่งตัวและพูดภาษาไทยกันหมดแล้ว เหลือเพียงผู้สูงอายุที่ยังมีการใช้ภาษาไทยผสมกับภาษาโซ่งอยู่ (หน้า 107)

ไม่มีข้อมูล

ไม่มี

แผนที่แสดงถิ่นฐานดั้งเดิมของไทยโซ่งดำ (หน้า 32) แผนที่แสดงหมู่บ้านต่างๆ และหมู่บ้านตัวอย่างของลาวโซ่งในอำเภอบางระกำ (หน้า 38) แผนที่แสดงหมู่บ้านต่างๆ และหมู่บ้านตัวอย่างของไทยโซ่งดำในอำเภอโพธิ์ประทับช้าง จังหวัดพิจิตร (หน้า 52) แผนที่แสดงหมู่บ้านต่างๆ และหมู่บ้านตัวอย่างของไทยโซ่งดำในอำเภอสามง่าม พิจิตร(หน้า 58)