ศึกษาระบบความคิดเกี่ยวกับโลกทัศน์และจักรวาลทัศน์ที่ปรากฏอยู่ในการปฏิบัติพิธีกรรมเกี่ยวกับความตายของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวโซ่ง/ไทดำในประเทศไทย

กลุ่มชาติพันธุ์ลาวโซ่ง/ไทดำ  

กลุ่มชาติพันธุ์ลาวโซ่ง/ไทดำมีถิ่นต้นกำเนิดเดิมอยู่ที่บริเวณสิบสองจุไท สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม มีบันทึกการอพยพเข้ามาในสยามตั้งแต่สมัยธนบุรี (พ.ศ. 2322) และช่วงต้นรัตนโกสินทร์มาจนถึงรัชกาลที่ 5 โดยถูกกวาดต้อนจากกองทัพสยามในขณะนั้นโดยมีสถานะเป็นไพร่ลาว เมื่อเข้ามาอยู่ในไทยแล้วกลุ่มลาวโซ่ง/ไทดำได้ถูกส่งให้มาตั้งถิ่นฐานที่เมืองเพชรบุรี จนกระทั่งถึงสมัยรัชกาลที่ห้าได้มีการยกเลิกระบบไพร่ทาส กลุ่มลาวโซ่ง/ไทดำจึงมีอิสระในการโยกย้ายถิ่นฐานไปยังเมืองอื่น ๆ ในลักษณะเป็นกลุ่มใหญ่หรือกลุ่มเครือญาติ ปัจจุบันกลุ่มลาวโซ่ง/ไทดำส่วนหนึ่งยังคงตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณภาคกลางของประเทศไทย เช่น ราชบุรี นครปฐม สุพรรณบุรี กาญจนบุรี สระบุรี ลพบุรี นครสวรรค์ พิจิตร สุโขทัย และพิษณุโลก แต่ก็มีบางกลุ่มที่เคลื่อนย้ายลงไปยังบริเวณภาคใต้ เช่น ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร สุราษฎร์ธานี เป็นต้น (น. 18-22) 

ตั้งถิ่นฐานอยู่รวมกันเป็นชุมชนที่เกาะกลุ่มรวมกันอย่างใกล้ชิดโดยเฉพาะในหมู่เครือญาติ ไม่มีการอาศัยปะปนอยู่กับกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ส่งผลให้กลุ่มลาวโซ่ง/ไทดำในประเทศไทยยังสามารถรักษาแบบแผนประเพณีดั้งเดิมเอาไว้ได้ (น.22

“ลาวโซ่ง” เป็นคำที่สยามใช้เรียกคนไทดำที่ถูกกวาดต้อนมาพร้อมกับชาวลาวในสมัยธนบุรีและรัตนโกสินทร์ตอนต้นจึงเกิดการเหมารวมคนกลุ่มนี้ว่าเป็นลาว กลุ่มไทดำที่อยู่ในไทยจึงเรียกตนเองว่า “ลาวโซ่ง” หรือ “ผู้ลาวโซ่ง” หรือย่อเหลือแค่ “ผู้ลาว” กับ “โซ่ง” แต่โดยทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมแล้วยังคงมีความเกี่ยวข้องกลุ่มชาติพันธุ์ไทดำในดินแดนสิบสองจุไทเดิม (น.21)

กลุ่มลาวโซ่ง/ไทดำบางกลุ่มในประเทศไทยมีการรับเอาอิทธิพลจากศาสนาพุทธมาผสมกับพิธีกรรมเดิมโดยจะมีการนิมนต์พระสงฆ์มาสวดอภิธรรม สวดบังสุกุลและเผาศพที่เมรุอย่างเป็นกิจจะลักษณะซึ่งเป็นขั้นตอนที่เพิ่มมาจากพิธีศพตามปกติของชาวลาวโซ่ง/ไทดำในดินแดนอื่น ส่วนในจักรวาลทัศน์ของโลกหลังความตาย ความเชื่อเรื่องบาปกรรมได้เข้ามาเปลี่ยนจากจักรวาลคู่ขนานที่มีเพียงเมืองฟ้า-เมืองลุ่มให้กลายเป็นดินแดน 3 ส่วน โดยเพิ่มนรกเข้ามาเพื่อทำให้โลกหลังความตายมีความสมบูรณ์มากขึ้นแต่ไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างคติความเชื่อดั้งเดิม (น.106-108)

จิตสำนึกของคนพลัดถิ่นที่ยังคงยึดติดกับถิ่นฐานต้นกำเนิดที่ปรากฏอยู่ในบทสวดความบอกทางเพื่อนำทางวิญญาณกลับคืนสู่ดินแดนปิตุภูมิซึ่งเป็นต้นกำเนิดประวัติศาสตร์ของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวโซ่ง/ไทดำ (น.103)