โครงการศึกษาวิจัยองค์ความรู้การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ของชาติพันธุ์อาข่าได้ตระหนักถึงปัญหาและคำนึงความสำคัญของการจัดเก็บองค์ความรู้ของเมล็ดพันธุ์พืชผัก และผลไม้ต่างๆที่มีความสำคัญต่อวิถีชีวิต ซึ่งเป็นสิ่งที่มีคุณค่า เป็นความมั่นคงทางอาหารของชุมชน เนื่องจากเกี่ยวข้องกับวิถีการดำรงชีพที่เรียบง่ายพอเพียง ชุมชนอาข่าตั้งแต่อดีตมีการปลูกพืชผักสวนครัวจากการพึ่งพิงธรรมชาติไว้บริโภค แบ่งปัน พึ่งพาอาศัยกันของคนในชุมชน  สิ่งที่เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นของชุมชน เริ่มเกิดจากการสูญเสียละทิ้งวิถีการดำรงชีพแบบเดิมไป เนื่องจากผลกระทบจากมาตรการรัฐ การจำกัดพื้นที่ มีการส่งเสริมการเกษตรเชิงพาณิชย์ ที่เบี่ยงเบนวิถีชีวิตให้หันไปสู่ปลูกพืชที่สร้างเงิน แม้ว่าจะส่งผลทำให้ชุมชนมีรายได้มากขึ้น เงินที่ได้นำมาสู่สิ่งอำนวยความสะดวกสบายในชีวิตประจำวัน   แต่ก็ทำให้คนในชุมชนห่างเหินกันขึ้นเรื่อยๆ มีใช้ชีวิตแบบต่างคนต่างอยู่มากขึ้น เพราะแต่ละครัวเรือนใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับทำการเกษตรเพื่อรายได้ ความเป็นชุมชนถูกลดทอน ชุมชนยังต้องพึ่งพาอาศัยเมล็ดพันธุ์จากภายนอกที่มีราคาที่สูงขึ้นเรื่อยๆทุกวันตามกระแสเศรษฐกิจ รวมทั้งไม่สามารถขยายพันธุ์เมล็ดมาใช้เองได้เนื่องจากเป็นพืชเชิงเดี่ยว มีการใช้ปุ๋ยเคมีบำรุงดินเนื่องจากพื้นที่จำกัดและสารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่ต้องใช้ปริมาณสูงเนื่องจากปลูกพืชเชิงพาณิชย์ อีกทั้งความแปรปรวนทางสภาพอากาศที่ไม่แน่นอนยังส่งผลโดยตรงต่อผลผลิต ทำให้รายได้ของคนในชุมชนไม่พอใช้ในชีวิตประจำวัน โดยโครงการได้มีการวางแผน เก็บรวบรวมข้อมูลเมล็ดพันธุ์พืชท้องถิ่นของชุมชนให้มาอยู่ในรูปแบบคู่มือองค์ความรู้ของชุมชน สร้างความตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงอาชีพการเกษตรที่มีผลกระทบต่อเมล็ดพันธุ์ท้องถิ่น รวมถึงจัดตั้งศูนย์เมล็ดพันธุ์พืชชุมชน ส่งเสริมพัฒนาศักยภาพขององค์กรในชุมชน จากการประชุม เปิดโอกาสให้แลกเปลี่ยนพูดคุยกัน โดยให้คนชุมชนมาร่วมวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยได้รับความร่วมมือจากชุมชนทุกระดับ กระทั่งชุมชนสามารถวิเคราะห์ปัญหาและจัดเก็บองค์ความรู้ มาประยุกต์ใช้แก้ปัญหาเองได้ โดยผลการดำเนินของโครงการส่งผลทำให้เมล็ดพันธุ์พืชท้องถิ่นฟื้นฟูกลับมาสร้างความหลากหลายทางชีวภาพในสภาพแวดล้อมอีกครั้ง ส่งผลให้ชุมชนกลับมามีความมั่นคงทางอาหารอีกครั้งหนึ่ง แม้ว่าปัญหาการเกษตรเชิงพาณิชย์หรือการใช้สารเคมีจะยังมีอยู่  (น.4-5)

การศึกษาวิจัยครั้งนี้เพื่อศึกษารวบรวมองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับพืช ผัก และผลไม้ท้องถิ่น พัฒนาการด้านการเกษตรของชุมชนชาวไทยภูเขาเผ่าอาข่า บ้านอาแย ตำบลป่าไหน่ อำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ ในภาวะการณ์เปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ และการเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจ และเพื่อพัฒนาศักยภาพองค์กรชาวบ้าน ในการคิดวิเคราะห์ปัญหา กำหนดทางเลือกในการแก้ไข ในรูปแบบของการวิจัยเชิงปฏิบัติการโดยองค์กรชาวบ้าน 

ชุมชนอาข่าบ้านอาแย ในเดิมทีแล้ววิถีชีวิตของชาวอาข่ามีวิถีชีวิตพอเพียง ทำไร่หมุนเวียนเป็นระบบเพาะปลูกที่มีการพักฟื้นที่ดินเป็นวงจร รวมทั้งมีการปลูกพืชผักแบบผสม ที่ประกอบไปด้วยพืชผักหลายชนิดรวมทั้งเลี้ยงสัตว์และบริโภคสัตว์ขาย (น.7)  แต่ด้วยในภายหลังชุมชนเกิดการเปลี่ยนแปลง เนื่องจากมาตรการควบคุมใช้พื้นที่ของภาครัฐที่เข้ามา ได้เปลี่ยนแปลงพื้นที่ของชุมชน ให้กลายเป็นพื้นที่การทำงานของสถานีเกษตรดอยม่อนล้าน เมื่อการใช้พื้นที่ไร่หมุนเวียนถูกจำกัด ส่งผลต่อวิถีชีวิตการดำรงชีพแบบเกษตรที่เรียบง่ายถูกให้ความสำคัญน้อยลง การทำเกษตรที่ให้เม็ดเงินถูกให้ความสำคัญส่งผลให้ผู้คนเริ่มปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตจากภาคการเกษตรเพื่อดำรงชีพอาศัยกันและกันในชุมชนสู่การทำการเกษตรเพื่อขาย การพี่งพากันและกันน้อยลง เพราะใช้ชีวิตแบบต่างคนต่างอยู่ในการปลูกพืชเพื่อขาย การปลูกผักครัวเรือนแบบในอดีตค่อยๆถูกแทนที่สูญหายไปตามรุ่นสู่รุ่น และผลกระทบของเศรษฐกิจ และภัยพิบัติธรรมชาติ โรคระบาด ที่ส่งผลกระทบต่อผลผลิตโดยตรง ทำให้ชุมชนตกอยู่สภาวะขาดความมั่นคงทางด้านอาหาร วิถีชีวิตแบบในอดีตค่อยๆเลือนหายไป (น.8) ดังนั้นเพื่อรื้อฟื้น ภูมิปัญญาวิถีชีวิตชุมชนในอดีตที่สั่งสมกันมายาวนานให้กลับมา จึงต้องมีการประชุมกันหาทางออกของชุมชนเพื่อหาทางสร้างความมั่นคงทางด้านอาหารให้กลับสู่ชุมชนอีกครั้ง โดยการทำงานร่วมกันยังได้สร้างความเข้มแข็งสานสัมพันธ์ให้กับคนในชุมชน โดยวิเคราะห์ถึงปัญหาและผลกระทบที่เกิดขึ้น จากสภาวะการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ และรวบรวมข้อมูลการประกอบอาชีพของคนในชุมชน ศึกษารวบรวมองค์ความรู้เมล็ดพันธุ์ในท้องถิ่น เพื่อนำมาสู่แนวทางในการใช้ประโยชน์ เช่น การฟื้นฟู การเพาะปลูก การขยายผลการปลูกพืช นำไปสู่การดำเนินโครงการ ที่สามารถรวบรวมองค์ความรู้การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์พืชของชาติพันธุ์อาข่าเก็บไว้ในศูนย์เมล็ดพืชพันธุ์ของชุมชน รวมทั้งกระตุ้นให้สมาชิกในชุมชนทุกระดับ ได้ตระหนักถึงความสำคัญของพืชและผลไม้ท้องถิ่นและเข้าใจถึงผลกระทบที่เกิดขึ้น รวมทั้งได้ทักษะการแก้ปัญหา นำความรู้จากการเข้าร่วมโครงการไปใช้ประโยชน์ ได้คิดหาทางออกร่วมกันเกิดการสันทนาการที่สานสัมพันธ์ คนรุ่นใหม่กับคนรุ่นเก่า เยาวชน ผู้ปกครอง ผู้รู้ ทำงานร่วมกันสู่การอนุรักษ์ภูมิปัญญาพืชท้องถิ่น (น.9)  

ชุมชาวอาข่า บ้านอาแย ตำบลป่าไหน อ.พร้าว จ.เชียงใหม่ เป็นชุมชนที่อยู่พื้นที่สูง ลาดชันและชาวอาข่าได้มาตั้งชุมชนอยู่บริเวณนี้มานานกว่า 30 ปี โดยเป็นพื้นที่ชุมชนเดิมของชาติพันธุ์ลีซูที่อพยพออกไป (น.7)

ชาติพันธุ์อาข่า คือชาติพันธุ์กลุ่มหนึ่งที่ใช้ชีวิตอยู่บนภูเขาสูงทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และตะวันตกเฉียงใต้ของมณฑลยูนนานในประเทศจีน นอกจากนี้ยังอาศัยอยู่ตามประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่ ลาว พม่า ไทย ชาวอาข่าย้ายเข้ามาในประเทศไทยเมื่อประมาณ 120 กว่าปีที่แล้ว กระจายอยู่ตามภาคเหนือของประเทศไทย โดยเฉพาะจังหวัด อาศัยอยู่มากที่สุดในจังหวัดเชียงรายและเชียงใหม่ และจังหวัดอื่นๆ พระเยา ลำปาง แพร่ ตาก และเพชรบูรณ์ ชาวอาข่าประกอบไปด้วย 8 กลุ่ม คือ อู่โล้ (Uq Lor) ลอมี้ (Law mir) อู่ บยา (Uq byaq) หน่าคะ (Naq Kavr) อาเคอะ (A ker) อาจ้อ (A Jawr) อู่พี (Uq Piq) และเปียะ (Pyavq)  (น.7)

ชาวอาข่าชอบตั้งหมู่บ้านบนพื้นที่สูงเป็นสังคมใหญ่ ภายในหมู่บ้านอาข่าจะมีองค์ประกอบ หลายอย่างตามศาสนาดั้งเดิม และสิ่งที่เป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนชาติพันธุ์อื่นเลยก็คือ ล่อข่อง(ประตูศักดิ์สิทธิ์) และหล่ะเฉ่อ (เสาชิงช้า) ซึ่งถ้าเห็นสองอย่างนี้ก็สามารถเดาได้เลยว่าเป็นหมู่บ้านของอาข่า (น.7)

ชาวอาข่าแบ่งออกเป็น 8 กลุ่ม มีประชากรอยู่ประมาณ 70,000 คน (น.7) 

ชาวอาข่านับถือและให้เกียรติผู้อาวุโสมาก แม้ว่าจะมีแนวคิดการปกครองจากทางราชการเข้ามา การปกครองแบบดั้งเดิมยังคงมีอยู่และใช้ควบคู่กันกับโครงสร้างแบบเดิม (น.7)

ชาวอาข่าส่วนใหญ่ทำอาชีพ การเกษตร แบบไร่หมุนเวียน การเกษตรของอาข่าจะเป็นแบบผสมผสาน โดยปลูกทุกอย่างเข้าไปด้วยกัน โดยในไร่จะปลูกข้าว ข้าวโพด และมีการเพาะปลูกไว้ใช้ในพิธีกรรม มีการเลี้ยงสัตว์ไว้บริโภคถ้าเหลือก็ส่งขาย บริโภคกันในครอบครัว ถ้าเหลือก็จะแบ่งปันแก่ญาติ เพื่อนบ้าน หลังบ้านของอาข่าก็จะมีการปลูกพืชผักสวนครัวไว้รับประทานเอง แสดงให้เห็นถึงความมั่นคงทางอาหารของชาวอาข่า (น.7)