บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาโครงสร้างของอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม และการรักษาพรมแดนทางชาติพันธุ์ของไตเหนือ (Tai Nuea) ในพื้นที่บริเวณยูนนาน-พม่า โดยศึกษาในเขตปกครองตนเองเต้อหง มณฑลยูนนานในจีน ไตเหนือในเต้อหงจำแนกตนเองว่าเป็น "ไตเหนือ" และแสดงออกอย่างชัดเจนว่าคนไตในพม่าเป็น "Tai Tau" การแสดงออกนี้ก็เพื่อเป็นการรักษาอัตลักษณ์ความเป็นไตเหนือไว้ โดยมีมิติเชิงภูมิศาสตร์มาอธิบาย นอกจากนี้ ยังมีกลไกการจำแนกด้วยการเปรียบเทียบความแตกต่างทางการเมืองและวัฒนธรรมระหว่างจีนกับพม่า การที่ไตเหนือผ่านการซึมซับและใกล้ชิดวัฒนธรรมจีน เป็นกลไกที่ช่วยธำรงรักษาจิตสำนึกของไตเหนือว่า ตนเองแตกต่างจาก Tai Tau ซึ่งได้รับอิทธิพลทางการเมืองและวัฒนธรรมจากพม่า การจำแนกคนไตในพม่าว่าเป็น Tai Tau เป็นระบบการจำแนกชาติพันธุ์ที่ไตเหนือสร้างขึ้นมาซึ่งมีขอบเขตทางการเมืองและวัฒนธรรมในหมู่กลุ่มคนไตที่อยู่บริเวณพรมแดนยูนนานและพม่า (หน้า 105-106)

การค้นหาโครงสร้างลักษณะทางวัฒนธรรมและการรักษาพรมแดนด้านชาติพันธุ์ ในกลุ่มไตเหนือพื้นที่บริเวณ ยูนนาน - พม่า

ไม่มี

ไตเหนือ บริเวณยูนนาน - พม่า เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ไตที่เรียกตัวเองว่า "ไตเหนือ" (Tai Nuea) เพื่อจำแนกตนเองระหว่างกลุ่มไตในภูมิภาคเดียวกัน เช่น Tai Wan, Tai La, Tai Xuan, Tai Ti, Tai Mao เป็นต้น คนพม่าเรียกว่า "ฉาน" (Shan) จีนฮั่นเรียกว่า Baiyi (Pai – I) ในสมัยราชวงศ์ชิงของจีน มีการจำแนกกลุ่มไตออกเป็น 3 กลุ่ม คือ Han Baiyi, Shui Baiyi และ Hua Baiyi ซึ่งเป็นการจำแนกตามสภาพที่อยู่อาศัย การเพาะปลูก เสื้อผ้า เครื่องแต่งกาย และอื่น เช่น กลุ่มที่อยู่ตามเชิงเขาเรียกว่า "Han Baiyi" กลุ่มที่อยู่บริเวณริมแม่น้ำเรียกว่า "Shui Baiyi" เป็นต้น แต่ในทางตรงข้าม กลุ่มไตด้วยกันเองไม่มีระบบการจำแนกกลุ่มไต โดยทั่วไป คนไตในเต้อหงนับเนื่องตัวเองว่าเป็น "ไตเหนือ" (Tai Nuea, tai lae) คำว่า "tai lae" มีความหมายว่า "ไตที่อยู่ข้างบนหรือตอนเหนือ" ซึ่งเป็นการจำแนกโดยคนไตเอง และในแง่ภูมิศาสตร์ คำว่า "Nuea" (lae, ข้างบน, ตอนเหนือ) จะตรงข้ามกับคำว่า "Tau" (tai, ข้างล่าง, ตอนใต้) และยังมีคำเรียกตามชื่อเมือง เพื่อให้เห็นความแตกต่าง เช่น Tai Wan, Tai La, Tai Xuan, Tai Ti และ Tai Mao เป็นต้น (หน้า 96-97)

ภาษาของชนชาติไตแบ่งเป็น ภาษาถิ่นไตเต้อหง และ ภาษาถิ่นไตสิบสองปันนา (Xishuanbanna) ภาษาไตเต้อหงมี 6 เสียง มี 9 สระยาว 16 พยัญชนะต้น และมี 3 หน่วยเสียง ซึ่งยืมมาจากภาษาจีน และ 6 พยัญชนะท้าย ภาษาถิ่นไตเหนือเหมือนกับไตเต้อหง ไตเหนือประดิษฐ์ตัวอักษรขึ้นโดยยืมตัวอักษรพม่า แต่เปลี่ยนรูปแบบจากอักษรรูปลักษณ์กลมเป็นรูปแบบสี่เหลี่ยม ซึ่งเรียกว่า "lik tai lae" หรือ "lik to ngoek" ปัจจุบันงานด้านบริหาร งานสิ่งพิมพ์ และการศึกษา ที่เป็นทางการของไตเหนือ จะใช้ตัวอักษร lik tai lae (หน้า 97-98)

ไม่ได้ระบุ

เขตปกครองตนเองเต้อหง (Dehong Dai Jingpo Autonomous Perfecture) ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ.1956 ตามนโยบายชนกลุ่มน้อยของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ความหมายของคำว่า "เต้อหง" คือ ตอนล่างของแม่น้ำนู่เจียง (Nujiang) (อยู่ตอนบนของแม่น้ำสาละวิน) พื้นที่นี้เดิมมีคนไตเป็นชนกลุ่มใหญ่ ภายหลังประชากรตอนในของจีนอพยพมาอยู่อาศัยจนกลายเป็นชนส่วนใหญ่ของพื้นที่ พื้นที่ส่วนใหญ่ของเต้อหงอังกฤษซึ่งเป็นเจ้าอาณานิคมของพม่าเรียกว่า "รัฐฉานจีน" (Chinese Shan States) มีภูมิศาสตร์ ระบบนิเวศ และโครงสร้างชาติพันธุ์ติดต่อกับรัฐฉานของพม่า กลุ่มไตเรียกหมู่บ้านว่า "เมือง" (Muang) เมืองใหญ่ ๆ ในเต้อหงคือ Muang Wan, Muang La, Muang Xuan, Muang Ti และ Muang Mao หัวหน้าที่ปกครองบรรดาหมู่บ้านในพื้นที่บริเวณนี้ เรียกว่า "เจ้าฟ้า" ได้รับการแต่งตั้งโดยจักรพรรดิจีน ให้เป็นหัวหน้าท้องถิ่น (tusi) ภายหลังพม่าตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษในปี ค.ศ.1885 พื้นที่บริเวณพรมแดนระหว่างพม่ากับจีนถูกบริหารจัดการในระบบที่แตกต่างกันไป อังกฤษแบ่งรัฐฉานออกเป็นภาคใต้กับภาคเหนือ โดยบริเวณเต้อหงซึ่งมีพื้นที่ต่อเนื่องกับรัฐฉานตกอยู่ภายใต้การปกครองของอังกฤษ อังกฤษเรียกเต้อหง ว่า "รัฐฉานจีน" (หน้า 95-96, 101, 111)

ไม่มีข้อมูล

จากการสำรวจสำมะโนประชากรในปี ค.ศ.1990 ของจีน คนไตมีจำนวนประชากร 1,025,402 คน ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในเต้อหง สิบสองปันนา และเขตปกครองตนเองอื่น ๆ เช่น Gengma, Menglian, Xinping ส่วนที่เหลือก็กระจายออกไปกว่า 30 อำเภอ (counties) และเมือง (cities) สำหรับประชากรในเต้อหง สำรวจเมื่อปี ค.ศ.1994 มีจีนฮั่น 458,900 คน (48.2 %) คนไต 304,700 คน (32.0 %), the Jingpo 118,100 คน (12.4 %), the Achang 24,700 (2.6 %), ลีซอ 27,800 คน (2.4 %), the De’ang 12,100 คน (1.3 %), และ ว้า (Wa) 735 คน (0.1 %) (หน้า 95-96)

ไม่มีข้อมูล

สังคมไตรับเอานามสกุลของจีนมาใช้ ชาวบ้านส่วนใหญ่จดจำว่าพวกตนอพยพหรือเป็นผู้สืบเชื้อสายมาจากตอนในของยูนนาน บ้างก็เชื่อว่าบรรพบุรุษของตนเป็นจีนฮั่นและกลายมาเป็นคนไต การใช้นามสกุลของไตเหนือเกี่ยวโยงกับการเริ่มต้นใช้ระบบหัวหน้า ซึ่งเป็นผู้ปกครองท้องถิ่นที่ได้รับการแต่งตั้งจากจักรพรรดิจีนสมัยราชวงศ์หมิง จึงรับเอานามสกุลจีนมาใช้ ยิ่งไปกว่านั้นยังเขียนบันทึกประวัติของตระกูลและตำนานการอพยพของบรรพบุรุษด้วยตัวอักษรจีน ในสังคมไตเหนือไม่ใช่แต่ชนชั้นนำเท่านั้นที่ใช้นามสกุลจีน แต่ชาวบ้านทั่วไปก็ใช้นามสกุลจีนเช่นกัน (หน้า 99)

ไม่มีข้อมูล

ไตเหนือนับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาท ซึ่งเป็นนิกายเดียวกับพุทธศาสนาแบบฉานในพม่า พุทธศาสนานิกายเถรวาทเผยแผ่เข้ามาในเต้อหงหลังคริสต์ศตวรรษที่ 14 และแตกต่างจากพุทธศาสนาแบบไตลื้อซึ่งได้รับอิทธิพลจากโยนกทางเหนือของไทย มีนิกายย่อย (sect) อยู่ 4 นิกายในเต้อหง คือ poitsaung (poitsom), tole, yon และ tsoti นิกายย่อย poitsaung เข้ามาในเต้อหงก่อนนิกายอื่น ๆ และมีอิทธิพลต่อคนไตเหนือจำนวนมาก ไตเหนือมีพิธีกรรมและการปฏิบัติทางพุทธศาสนาที่เรียกว่า "ปอย" งานปอยมีความหมายเป็นการพบปะและการปฏิบัติธรรม เป็นกิจกรรมทางศาสนา ซึ่งมีความสำคัญต่อชีวิตทางศาสนาของคนไตเหนือ การทำพิธีในเทศกาลปอยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นหลักประกันว่า จะมีชีวิตที่ดีกว่านี้ในชาติหน้า ด้วยการสั่งสมบุญบารมีในชาตินี้ และได้รับการยอมรับจากสังคมในโลกปัจจุบัน นอกจากการปฏิบัติธรรมและประกอบพิธีทางศาสนาเป็นประจำทุกปีแล้ว ไตเหนือยังฉลองและประกอบพิธีในเทศกาลตรุษจีนด้วย ซึ่งถือเป็นงานปอยเหมือนกัน เรียกว่า "poi lun si" เพราะจัดขึ้นในเดือน 4 ของปีปฏิทินทางจันทรคติของไตเหนือ (lunar calendar's April) เทศกาลนี้ไม่ใช่เป็นเพียงการรับเอาวัฒนธรรมของจีนมาเท่านั้น แต่มีความสำคัญทางสังคมต่อคนไตเหนือด้วย การเตรียมการเพื่อต้อนรับปีใหม่ เริ่มต้นจากภายหลังวันที่ 20 เดือน 12 ของปีปฏิทินทางจันทรคติของจีน จะมีการทำความสะอาดบ้านเรือน เตรียมเสื้อผ้า อาหาร เป็นต้น ตอนเย็นของวันที่ 30 ทุกครอบครัวจะกราบไหว้บรรพบุรุษ ไหว้เจ้าที่ และเทพเทวดาบนสวรรค์และบนโลก เช้าวันที่ 1 ซึ่งเป็นวันตรุษจีน แต่ละครอบครัวจะไปทำบุญไหว้พระที่วัด ตลอดเทศกาลตรุษจีนคนไตเหนือจะมีกิจกรรมและการละเล่นต่าง ๆ เช่น อุปรากรไตเหนือ การเต้นรำ ร้องเพลง เป็นต้น กิจกรรมและพิธีกรรมจะดำเนินสืบเนื่องกันไปตั้งแต่คืนวันที่ 30 เป็นเวลา 15 วัน (หน้า 99-100)

รัฐบาลท้องถิ่นในเต้อหงสนับสนุนการศึกษาแบบสองภาษา (Bilingual) ในโรงเรียนระดับประถมสำหรับชนกลุ่มน้อย ในกรณีของไตเหนือ สามารถพูดภาษาท้องถิ่นไตเหนือได้ตั้งแต่เด็ก ได้เรียนภาษาพื้นฐานไตเหนือและระบบการเขียนในโรงเรียนประถม มีการแปลตำราเรียนภาษาจีนระดับประถมมาเป็นภาษาท้องถิ่นไตเหนือฉบับมาตรฐาน และจัดพิมพ์ออกมา เด็กที่เก่งในระบบการเขียนด้วยภาษาถิ่นของตนจะง่ายต่อการเข้าใจภาษาจีนในระบบพินอิน (pinyin system) ฉะนั้น วิธีการเรียนสองภาษาแบบนี้สามารถช่วยเด็ก ๆ ในการเรียนภาษาจีน (หน้า 98)

ไม่มีข้อมูล

เครื่องแต่งกาย : ในอดีต (ปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปแล้ว) หญิงไตเหนือจะนุ่งซิ่นสีดำ เสื้อสีดำ ขาว หรือน้ำเงิน เครื่องแต่งกายจะแตกต่างจากไตเมา (Tai Mao) และ ฉาน (Shan) ในพม่า ความแตกต่างที่สำคัญในวิถีชีวิตของไตเหนือสะท้อนออกในรูปแบบของที่อยู่อาศัย คือ เป็นบ้านชั้นเดียว ซึ่งได้รับอิทธิพลจากจีนฮั่น โดยทั่วไปจะมี 3 ห้อง และแท่นบูชาบรรพบุรุษจะอยู่ในห้องกลาง (หน้า 98-99) อุปรากรไตเหนือ : ไตเหนือมีอุปรากร (opera) ของตัวเอง ซึ่งได้รับอิทธิพลจากอุปรากรตามประเพณีของจีน (traditional Chinese opera) เป็นอิทธิพลจากอุปรากรยูนนาน (traditional Yunna opera) เป็นเวลาหนึ่งร้อยปีมาแล้ว ไตเหนือไม่เพียงแต่ได้ซึมซับวิธีการแสดงมาเท่านั้น แต่มีการแปลบทแสดงวรรณกรรมภาษาจีนมาเป็นภาษาไตเหนือด้วย เช่น เรื่อง สามก๊ก เป็นต้น นอกจากนี้ ยังได้เรียบเรียงวรรณกรรมดั้งเดิมของจีนและบทพูดขึ้นใหม่ มาเป็นอุปรากรของไตเหนือเอง อุปรากรนี้มักแสดงกันในเทศกาลตรุษจีน ตั้งแต่วันที่ 1-9 หรือถึงวันที่ 15 ของปีใหม่จีน จัดแสดงบริเวณตลาด (หน้า 101)

ไม่มีข้อมูล

นักวิชาการจีนชี้ว่า มีกลุ่มไตสองกลุ่มในเต้อหง ได้แก่ "ไตเหนือ" (Tai Nuea) และ "Tai Tau" แต่ผู้วิจัยไม่พบกลุ่มคนที่นับเนื่องตนเองว่าเป็น Tai Tau ในทางตรงข้ามมีการปฏิเสธเรื่องที่ว่า มี "Tai Tau" อาศัยอยู่ในเต้อหง ไตเหนือมีการจำแนกชาติพันธุ์ที่มีขอบเขตทางการเมืองและวัฒนธรรมอยู่ในระหว่างจีนกับพม่า การจำแนกตัวเองนี้มีความสำคัญต่อการสร้างอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ของตน และเป็นเรื่องสำคัญสำหรับไตเหนือในการสร้างอัตลักษณ์ของตนขึ้นมา โดยการจำแนกให้ "ฉาน" (Shan) หรือคนไตในพม่าว่าเป็น "Tai Tau" ไตเหนือ เรียกเต้อหงว่า "เมืองเหนือ" (Muang Nuea) และเรียกรัฐฉานในพม่าว่า "Muang Tau" ไตเหนือจำแนกตนเองอย่างชัดเจน โดยอธิบายว่า คนที่อาศัยในเต้อหงอยู่ก่อนแล้วเป็นไตเหนือ ส่วนคนที่มาทีหลังเป็น Tai Tau แต่ก็มีปัญหาสำคัญอื่นอีกที่เกี่ยวข้องกับการรักษาพรมแดนชาติพันธุ์ของไตเหนือ คือ เรื่องราวเกี่ยวกับความทรงจำทางประวัติศาสตร์ และประวัติการอพยพของไตเหนือ คนไตเหนือส่วนใหญ่เชื่อว่า ตนเองไม่ใช่คนท้องถิ่นดั้งเดิมของเต้อหง แต่อพยพข้ามแม่น้ำ "นู่เจียง" (Nujiang) มาจากแผ่นดินตอนในของยูนนาน การนับเนื่องตัวเองเป็นไตเหนือนั้นขึ้นกับการมีอยู่ของจิตสำนึกของตัวเอง (self-consciousness) แม่น้ำนู่เจียงและแม่น้ำสาละวินเป็นองค์ประกอบทางภูมิศาสตร์ที่ถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ในการจำแนกอัตลักษณ์ โดยคำว่า "Nuea" ซึ่งมีความหมายว่า "ข้างบน หรือ ตอนเหนือ" คือ ตอนบนของแม่น้ำนู่เจียง ส่วนคำว่า "Tau" หมายถึง "ข้างล่าง หรือ ตอนใต้" คือ ตอนล่างที่ต่ำลงมาเลียบแม่น้ำสาละวิน การดำเนินสืบเนื่องต่อมาของประวัติศาสตร์การอพยพจากตอนเหนือลงมาตอนใต้ เชื่อมโยงกับการสร้างอัตลักษณ์ของตัวเองว่าเป็นไตเหนือ อีกทั้ง ผู้สืบเชื้อสายจากผู้นำท้องถิ่นซึ่งแสดงตนว่าเป็นไตเหนือ มีจารีตการอธิบายเกี่ยวกับการอพยพของบรรพบุรุษว่า บรรพบุรุษของตนเป็นผู้สืบเชื้อสายของจีนฮั่นที่อพยพมาจากแผ่นดินตอนในของจีน เช่น เจียงซี (Jiangxi), นานจิง (Nanjing), ฉงชิ่ง (Chongqing) เป็นต้น ยิ่งไปกว่านั้นบรรพบุรุษของพวกเขาได้เข้าร่วมในกองทัพของราชวงศ์หมิง รบชนะเมืองเมาอย่างกล้าหาญมาแล้ว การเปรียบเทียบความแตกต่างทางการเมืองและวัฒนธรรมระหว่างจีนกับพม่า เป็นกลไกที่ช่วยธำรงรักษาจิตสำนึกของไตเหนือว่า ตนเองแตกต่างจาก Tai Tau ซึ่งได้รับอิทธิพลทางการเมืองและวัฒนธรรมจากพม่า อย่างไรก็ตาม แม้ด้วยภาษาถิ่น การนับถือพุทธศาสนานิกายเถรวาท และการปลูกข้าว ทำให้ไตเหนือยอมรับว่ามีความคล้ายคลึงกับฉานในพม่า แต่ในขณะเดียวกัน ไตเหนือก็ยืนยันว่า ตนมีความแตกต่างจาก Tai Tau ในด้านเทคนิคการเกษตร การปรุงอาหาร เพลง การใช้นามสกุลจีน เครื่องแต่งกาย วิถีชีวิต ภาษาถิ่น และวิธีเขียนอักษร อีกทั้งเมื่อเปรียบเทียบลักษณะทางวัฒนธรรมกับ Tai Tau แล้ว ไตเหนือเน้นถึงการที่ตนได้ซึมซับวัฒนธรรมจีนมา ซึ่งเป็นการก่อรูปของพรมแดนทางชาติพันธุ์ระหว่างชาติพันธุ์ทั้งสอง (หน้า 101, 102, 105) การอพยพและความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์ : ในกรณีนี้ผู้วิจัยศึกษากลุ่มผู้อพยพไตเหนือในเมือง Mao คนไตที่อาศัยอยู่ในเมือง Mao ตั้งแต่ดั้งเดิมเรียกตัวเองว่า "Tai Mao" แต่ปัจจุบันมีผู้อพยพจากภูมิภาคอื่น ๆ เข้ามาอยู่จำนวนมาก ซึ่งส่วนใหญ่นับเนื่องตนเองว่าเป็น "Tai Nuea" เมื่อถามว่าอะไรเป็นข้อแตกต่างระหว่างไตเหนือและ Tai Mao คำตอบสรุปโดยรวมไตเหนือเชื่อว่าตัวเองต่างจาก Tai Mao ดังนี้ 1.ไตเหนือใช้นามสกุลจีน แต่ Tai Mao ไม่ใช้ 2.ความแตกต่างของเทศกาลประจำปี ไตเหนือฉลองและทำพิธีในเทศกาลตรุษจีน ส่วน Tai Mao ฉลองเฉพาะเทศกาลสาดน้ำ (water splash) 3. มีคำศัพท์และการออกเสียงในภาษาถิ่นต่างกัน (หน้า 103-104) ข้อมูลจากปราชญ์ท้องถิ่นไตเหนือผู้มีความรู้ทางประวัติศาสตร์ : ไตเหนือที่อาศัยอยู่ในพม่ามีมากกว่าในเต้อหง คนไตส่วนใหญ่ใน Hsenwi ในรัฐฉานเป็นไตเหนือ แต่ใช้ตัวอักษรแบบกลม เสื้อผ้าเหมือนกับคนไตใน Ruili แต่แตกต่างจากคนไตใน Mangshi และไม่มีการละเล่นเหมือนไตเหนือในเต้อ หง ไตเหนือเรียกคนไตที่อาศัยอยู่ทางใต้ของ Hsipaw ในพม่าว่า "Tai Tau" ในทางตรงข้าม Tai Tau เรียกไตเหนือว่า "tai xie" คำว่า "xie" หมายถึง "จีนฮั่น" คนไตที่อาศัยอยู่ทางตอนใต้ของ Hsipaw เป็นคนที่มีถิ่นฐานดั้งเดิมอยู่ที่นั่น ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมและภาษาพม่า ไม่ใช่ผู้อพยพเหมือนไตเหนือ (หน้า 104-105)

ไม่มีข้อมูล

ไม่มีข้อมูล

1. แผนที่การกระจายตัวของประชากรชนชาติไต หน้า 109 2. แผนที่การกระจายตัวของประชากรชาติพันธุ์หลัก ๆ ในเต้อหง หน้า 110