สมัครสมาชิก   
| |
ค้นหาข้อมูล
ค้นหาแบบละเอียด
  •   ความเป็นมาและหลักเหตุผล

    เพื่อรวบรวมงานวิจัยทางชาติพันธุ์ที่มีคุณภาพมาสกัดสาระสำคัญในเชิงมานุษยวิทยาและเผยแผ่สาระงานวิจัยแก่นักวิชาการ นักศึกษานักเรียนและผู้สนใจให้เข้าถึงงานวิจัยทางชาติพันธุ์ได้สะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น
  •   ฐานข้อมูลจำแนกกลุ่มชาติพันธุ์ตามชื่อเรียกที่คนในใช้เรียกตนเอง ด้วยเหตุผลดังต่อไปนี้ คือ

    1. ชื่อเรียกที่ “คนอื่น” ใช้มักเป็นชื่อที่มีนัยในทางเหยียดหยาม ทำให้สมาชิกกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ รู้สึกไม่ดี อยากจะใช้ชื่อที่เรียกตนเองมากกว่า ซึ่งคณะทำงานมองว่าน่าจะเป็น “สิทธิพื้นฐาน” ของการเป็นมนุษย์

    2. ชื่อเรียกชาติพันธุ์ของตนเองมีความชัดเจนว่าหมายถึงใคร มีเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมอย่างไร และตั้งถิ่นฐานอยู่แห่งใดมากกว่าชื่อที่คนอื่นเรียก ซึ่งมักจะมีความหมายเลื่อนลอย ไม่แน่ชัดว่าหมายถึงใคร 

     

    ภาพ-เยาวชนปกาเกอะญอ บ้านมอวาคี จ.เชียงใหม่
  •  

    จากการรวบรวมงานวิจัยในฐานข้อมูลและหลักการจำแนกชื่อเรียกชาติพันธุ์ที่คนในใช้เรียกตนเอง พบว่า ประเทศไทยมีกลุ่มชาติพันธุ์มากกว่า 62 กลุ่ม


    ภาพ-สุภาษิตปกาเกอะญอ
  •   การจำแนกกลุ่มชนมีลักษณะพิเศษกว่าการจำแนกสรรพสิ่งอื่นๆ

     เพราะกลุ่มชนต่างๆ มีความรู้สึกนึกคิดและภาษาที่จะแสดงออกมาได้ว่า “คิดหรือรู้สึกว่าตัวเองเป็นใคร” ซึ่งการจำแนกตนเองนี้ อาจแตกต่างไปจากที่คนนอกจำแนกให้ ในการศึกษาเรื่องนี้นักมานุษยวิทยาจึงต้องเพิ่มมุมมองเรื่องจิตสำนึกและชื่อเรียกตัวเองของคนในกลุ่มชาติพันธุ์ 

    ภาพ-สลากย้อม งานบุญของยอง จ.ลำพูน
  •   มโนทัศน์ความหมายกลุ่มชาติพันธุ์มีการเปลี่ยนแปลงในช่วงเวลาต่างๆ กัน

     ในช่วงทศวรรษของ 2490-2510 ในสาขาวิชามานุษยวิทยา “กลุ่มชาติพันธุ์” คือ กลุ่มชนที่มีวัฒนธรรมเฉพาะแตกต่างจากกลุ่มชนอื่นๆ ซึ่งมักจะเป็นการกำหนดในเชิงวัตถุวิสัย โดยนักมานุษยวิทยาซึ่งสนใจในเรื่องมนุษย์และวัฒนธรรม

    แต่ความหมายของ “กลุ่มชาติพันธุ์” ในช่วงหลังทศวรรษ     2510 ได้เน้นไปที่จิตสำนึกในการจำแนกชาติพันธุ์บนพื้นฐานของความแตกต่างทางวัฒนธรรมโดยตัวสมาชิกชาติพันธุ์แต่ละกลุ่มเป็นสำคัญ... (อ่านเพิ่มใน เกี่ยวกับโครงการ/คู่มือการใช้)

    ภาพ-หาดราไวย์ จ.ภูเก็ต บ้านของอูรักลาโว้ย
  •   สนุก

     วิชาคอมพิวเตอร์ของนักเรียน
    ปกาเกอะญอ  อ. แม่ลาน้อย
    จ. แม่ฮ่องสอน

    ภาพโดย อาทิตย์    ทองดุศรี
  •   ข้าวไร่

    ผลิตผลจากไร่หมุนเวียน
    ของชาวโผล่ว (กะเหรี่ยงโปว์)   
    ต. ไล่โว่    อ.สังขละบุรี  
    จ. กาญจนบุรี
  •   ด้าย

     แม่บ้านปกาเกอะญอ
    เตรียมด้ายทอผ้า
    หินลาดใน  จ. เชียงราย

    ภาพโดย เพ็ญรุ่ง สุริยกานต์
  •   ถั่วเน่า

     อาหารและเครื่องปรุงหลัก
    ของคนไต(ไทใหญ่)
    จ.แม่ฮ่องสอน

     ภาพโดย เพ็ญรุ่ง สุริยกานต์
  •   ผู้หญิง

     โผล่ว(กะเหรี่ยงโปว์)
    บ้านไล่โว่ 
    อ.สังขละบุรี
    จ. กาญจนบุรี

    ภาพโดย ศรยุทธ เอี่ยมเอื้อยุทธ
  •   บุญ

    ประเพณีบุญข้าวใหม่
    ชาวโผล่ว    ต. ไล่โว่
    อ.สังขละบุรี  จ.กาญจนบุรี

    ภาพโดยศรยุทธ  เอี่ยมเอื้อยุทธ
  •   ปอยส่างลอง แม่ฮ่องสอน

     บรรพชาสามเณร
    งานบุญยิ่งใหญ่ของคนไต
    จ.แม่ฮ่องสอน

    ภาพโดยเบญจพล วรรณถนอม
  •   ปอยส่างลอง

     บรรพชาสามเณร
    งานบุญยิ่งใหญ่ของคนไต
    จ.แม่ฮ่องสอน

    ภาพโดย เบญจพล  วรรณถนอม
  •   อลอง

    จากพุทธประวัติ เจ้าชายสิทธัตถะ
    ทรงละทิ้งทรัพย์ศฤงคารเข้าสู่
    ร่มกาสาวพัสตร์เพื่อแสวงหา
    มรรคผลนิพพาน

    ภาพโดย  ดอกรัก  พยัคศรี
  •   สามเณร

     จากส่างลองสู่สามเณร
    บวชเรียนพระธรรมภาคฤดูร้อน

    ภาพโดยเบญจพล วรรณถนอม
  •   พระพาราละแข่ง วัดหัวเวียง จ. แม่ฮ่องสอน

    หล่อจำลองจาก “พระมหามุนี” 
    ณ เมืองมัณฑะเลย์ ประเทศพม่า
    ชาวแม่ฮ่องสอนถือว่าเป็นพระพุทธรูป
    คู่บ้านคู่เมืององค์หนึ่ง

    ภาพโดยเบญจพล วรรณถนอม
  •   เมตตา

     จิตรกรรมพุทธประวัติศิลปะไต
    วัดจองคำ-จองกลาง
    จ. แม่ฮ่องสอน
  •   วัดจองคำ-จองกลาง จ. แม่ฮ่องสอน
    เสมือนสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม
    เมืองไตแม่ฮ่องสอน

    ภาพโดยเบญจพล วรรณถนอม
  •   ใส
    ม้งวัยเยาว์ ณ บ้านกิ่วกาญจน์
    ต. ริมโขง อ. เชียงของ
    จ. เชียงราย
  •   ยิ้ม

     แม้ชาวเลจะประสบปัญหาเรื่องที่อยู่อาศัย
    พื้นที่ทำประมง  แต่ด้วยความหวัง....
    ทำให้วันนี้ยังยิ้มได้

    ภาพโดยเบญจพล วรรณถนอม
  •   ผสมผสาน

     อาภรณ์ผสานผสมระหว่างผ้าทอปกาเกอญอกับเสื้อยืดจากสังคมเมือง
    บ้านแม่ลาน้อย จ. แม่ฮ่องสอน
    ภาพโดย อาทิตย์ ทองดุศรี
  •   เกาะหลีเป๊ะ จ. สตูล

     แผนที่ในเกาะหลีเป๊ะ 
    ถิ่นเดิมของชาวเลที่ ณ วันนี้
    ถูกโอบล้อมด้วยรีสอร์ทการท่องเที่ยว
  •   ตะวันรุ่งที่ไล่โว่ จ. กาญจนบุรี

     ไล่โว่ หรือที่แปลเป็นภาษาไทยว่า ผาหินแดง เป็นชุมชนคนโผล่งที่แวดล้อมด้วยขุนเขาและผืนป่า 
    อาณาเขตของตำบลไล่โว่เป็นส่วนหนึ่งของป่าทุ่งใหญ่นเรศวรแถบอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี 

    ภาพโดย ศรยุทธ เอี่ยมเอื้อยุทธ
  •   การแข่งขันยิงหน้าไม้ของอาข่า

     การแข่งขันยิงหน้าไม้ในเทศกาลโล้ชิงช้าของอาข่า ในวันที่ 13 กันยายน 2554 ที่บ้านสามแยกอีก้อ อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย
 
  ข่าวชาติพันธุ์

"พะตี่"นิทานบันดาลใจ ปลุก!นักสู้ปกากะญอ
โพสเมื่อวันที่ 15 มี.ค 2557 13:12 น. 



ประเทศไทยประกอบด้วยคนหลาก หลายเชื้อสายทั้งยังมีกลุ่มชนชาติพันธุ์ต่างๆ มาอยู่ร่วมกันมากมาย แต่ละเผ่าพันธุ์ต่างมีวิถีชีวิต วิธีคิดที่จะทำให้สังคมของตนดำรงอยู่ได้อย่างแข็งแรง มีคุณภาพชีวิตที่ดีแตกต่างกันไป

“ปกากะญอ” เป็นเผ่าพันธุ์ที่อยู่กระจัดกระจายตามแนวชายแดนภาคเหนือสุดลงมาตามแนวเขตป่าตะเข็บชายแดนตะวันตก พวกเขาไม่ได้มีโรงเรียนเป็นแบบแผนเหมือนกับที่ภาครัฐจัดไว้ให้

แต่...ใช้การส่งความรู้ผ่านขนบประเพณีจากผู้เฒ่าผู้แก่ จากรุ่นสู่รุ่นสืบต่อกันไป เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สร้างความสมดุล สอดแทรกแนวคิดการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เป็นบรรทัดฐานที่ทำให้สังคมปกากะญอมั่นคงสงบสุขเรื่อยมา
นับเป็นเรื่องที่น่าสนใจว่า ผลวิจัยในปัจจุบันมากมายหลายสำนักรวมถึงงานวิจัยของมูลนิธิเพื่อ “คนไทย” ในโครงการ “คนไทย” มอนิเตอร์ฯ ที่ชี้ชัดว่า

“การศึกษา”...เป็นหนึ่งในเหตุปัจจัยที่ทำให้สังคมเกิดการพัฒนาโดยมีความต้องการเรียนรู้เป็นตัวขับเคลื่อน ทั้งนี้ควรเป็นสิ่งที่สอดคล้องกับบริบทและเงื่อนไขของพื้นที่

ด้วยความที่สังคมปกากะญอแนบแน่นกับสถาบันครอบครัวและผู้อาวุโส ดังนั้นการส่งผ่านความรู้นั้น “พะตี่”...ซึ่งหมายถึงผู้เฒ่าที่นับถือ เป็นครู เป็นปราชญ์ชาวบ้านที่ได้รับการยกย่องจะเป็นผู้ส่งความรู้ ปรัชญาในการใช้ชีวิตและความคิดผ่านทาง “ทา”หรือ“นิทาน”...

ในรูปของบทกลอน ลำนำ บทเพลงพื้นบ้าน สุภาษิต

วิธีการส่งผ่านความรู้ดังกล่าวนี้สืบต่อกันมาเป็น 100 ปีแล้ว ดังนั้นว่ากันว่า “ทา” มีมากกว่าใบไม้บนผืนดินในโลกมารวมกันถึง 3 เท่า โดยคนเล่าเก่งๆ จะสามารถร้องเล่าทาได้เหมือนน้ำไหล โดยไม่ซ้ำเรื่องเลยทีเดียว

หนึ่งในนั้นคือเรื่องของ “นกยักษ์ผัวเมีย” ที่คร่าชีวิตผู้คน จนเจ้าเมืองต้องส่งคนไปบรรณาการให้นกยักษ์กินวันละคน ไม่มีใครคิดต่อกร กระทั่งถึงคิวของลูกสาวเจ้าเมืองที่โชคดี ที่ปกากะญอ หนุ่มกำพร้าผู้มีหัวใจแข็งแกร่งผ่านมาพบ และช่วยเหลือจนฆ่านกยักษ์ตายไปในที่สุด

ทำให้บ้านเมืองเข้าสู่ความสงบสุขอีกครั้ง ด้วยความกล้าหาญของชายหนุ่มผู้นี้... “นกยักษ์ผัวเมีย”...นิทานที่กลายเป็นแรงบันดาลใจอย่างมหาศาลให้กับชายผู้นี้ “พะตี่ส่าแด”

หรือ “พนา พัฒนาไพรวัลย์” ปราชญ์ชาวบ้านคนดังผู้เป็นทั้งครูประชาบาล เป็นนักพัฒนา เป็นผู้นำชุมชน และเป็นพ่อของ “ชิสุวิชาน” นักพัฒนาปกากะญอรุ่นใหม่ผู้ใช้ดนตรีนำทาง

พะตี่พนา เล่าว่า “พระเอกในทาของปกากะญอ มักจะไม่ได้เป็นคนสูงศักดิ์ เป็นเศรษฐี หรือผู้ดีมีอำนาจ แต่จะเป็นคนธรรมดาสามัญที่มีหัวใจแกร่งกล้า มีความมุมานะพยายาม”

หัวใจแกร่งกล้าและความมุมานะจากพระเอกในนิทาน กลายมาเป็นเรื่องจริงที่ผลักดันให้เด็กชายชาวปกากะญอใน
ป่าสนวัดจันทร์ แห่งบ้านใหม่พัฒนา ต.แจ่มหลวง อ.กัลยาณิวัฒนา จ.เชียงใหม่ ก้าวไปถึงสิ่งที่ฝัน

เขาฝัน...ที่อยากจะมีการศึกษา ได้เรียนสูงๆ เพื่อกลับมาเป็นครูให้คนในหมู่บ้าน

เขารู้ว่า เรื่องนี้เป็นเรื่องยากและยิ่งใหญ่นักสำหรับเขา เพราะคนในหมู่บ้านก็มีน้อยคนนักที่จะได้เรียนหนังสือ เพราะทั้งเรื่องฐานะ และความยากลำบากในการเดินทาง

จากป่าสนวัดจันทร์ไปสู่ตัวเมืองเชียงใหม่นั้นแสนไกลและไม่มีทางรถยนต์เข้าถึง ต้องข้ามเขาลูกแล้วลูกเล่าเป็นอุปสรรคที่สำคัญยิ่ง โดยเฉพาะกับหนุ่มน้อยขาเล็กลีบจากโรคโปลิโอ

แต่เขาก็ไม่ยอมแพ้ ขวนขวายจนได้ มุ่งมั่นขยันเรียนใช้เวลาทุกนาทีอย่างคุ้มค่า ยามปิดเทอมที่มีเวลาเพียงแค่ 10วัน นับเป็นโอกาสเดียวที่ได้กลับไปเยี่ยมบ้าน

“ผมใช้เวลา 4 วัน 4 คืน เดินเท้าจากเมืองเชียงใหม่กลับบ้าน แวะนอนตามป่าไปรายทาง ผมมีเวลาอยู่บ้าน 2 วัน 2 คืน และก็ต้องรีบกลับ เพราะต้องเดินป่าอีก 4 วัน 4 คืน ให้ถึงเมืองเชียงใหม่”

หนุ่มน้อยปกากะญอทำอย่างนี้มาตลอดจนกระทั่งเขาได้คำว่า “ครู” มาประดับหน้าชื่อ...ไม่ว่าเขาจะต้องระเหเร่ร่อนตาม
ผู้เป็นพ่อไปอยู่ในที่ต่างๆ จนกลับมาสู่ถิ่นกำเนิดอีกครั้ง

หลายคนมองว่า พะตี่พนาโชคดีที่มีโอกาสได้ร่ำเรียนจนจบ ได้เป็นครูผู้เผยแพร่ความรู้ให้หมู่เยาวชนจนถึงวันเกษียณอายุ แต่แม้จะสิ้นสุดอาชีพการเป็นครูในโรงเรียน แต่จิตวิญญาณไม่เคยจางหายไปจากหัวใจของปกากะญอเฒ่าผู้นี้

ถึงวันนี้ “พะตี่ส่าแด” ยังคงเป็นผู้ถ่ายทอดวิชาความรู้ต่างๆ รวมทั้งภาษาอังกฤษให้กับเด็กๆ และผู้คนในชุมชน

ผู้เฒ่าจึงได้รับยกย่องให้เป็นปราชญ์ชาวบ้าน และผู้มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาและสืบสานความเป็นชาติพันธุ์ปกากะญอ

ด้วย “ทา” หรือ “นิทาน”

นิทานปกากะญอนั้นไม่ได้บอกกล่าวอย่างตรงไปตรง
มา ผู้ฟังต้องขบคิดและเข้าใจปรัชญา แนวคิดที่แฝงไว้ในทาแต่ละเรื่อง วิธีนี้จะนำไปสู่การปฏิบัติดีได้ด้วยตนเอง

“ปกากะญอจะไม่สอนกันตรงๆ จะสอนผ่านทาและให้คนฟังได้นำไปคิดเอง ทา หรือ นิทานนี้มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง เพราะจะสะท้อนถึงวิถีแห่งการยอมรับ เคารพในสิทธิและปัจเจกบุคคลของชาวปกากะญอที่มีต่อบุคคลอื่น และเป็นแรงผลักดันได้ในเวลาเดียวกัน”

พะตี่พนากล่าวต่อไปว่า “...น่าเสียดายที่โลกเปลี่ยนแปลง
ไป ทำให้เด็กๆปกากะญอสมัยนี้ไม่ค่อยชอบฟังนิทาน การสืบสานนิทานปกากะญอแบบรุ่น ต่อรุ่น มีแต่จะรอวันสูญหาย”

แต่ไม่ว่าอย่างไร พะตี่พนา ยังคงยืนยันที่จะมอบควา มรู้ และสานต่อทาต่อไป...จนสุดความสามารถ

จะว่าไปแล้ว “ทา” อาจเปรียบได้กับเครื่องมือพัฒนาประสิทธิภาพการจัดการความรู้แบบที่เรียกว่า “เรื่องเล่าเร้าพลัง” (storytelling) โดยใช้เรื่องเล่าจากความสำเร็จของคนอื่นมาเป็นแรงกระตุ้นคนในทีม

เหมือนเช่น “พะตี่พนา”...ในวัยเยาว์ที่เรื่องของชายหนุ่มผู้ฆ่านกยักษ์ คือ แรงผลักอันยิ่งใหญ่ ที่ทำให้ปกากะญอผู้นี้ สามารถฆ่ายักษ์ในใจ เดินเขา ข้ามห้วย เข้าเมือง มาหาความรู้ เพื่อนำกลับไปพัฒนาหมู่บ้านอย่างตั้งใจ

เป็นความยิ่งใหญ่ที่เขาสร้างขึ้นบนขา “โปลิโอ” เล็กลีบ ด้วยหัวใจที่มี “ทา” เป็นพลังผลักดัน เขาจึงกลายเป็นนักสู้แห่งขุนเขา ที่ก้าวข้ามอุปสรรคเพื่อสร้างสรรค์สังคมที่ยั่งยืน.

http://www.thairath.co.th/column/pol/page1scoop/394255



  ย้อนกลับ   

 

ฐานข้อมูลอื่นๆของศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร
  ฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย
จารึกในประเทศไทย
จดหมายเหตุทางมานุษยวิทยา
แหล่งโบราณคดีที่สำคัญในประเทศไทย
หนังสือเก่าชาวสยาม
ข่าวมานุษยวิทยา
ICH Learning Resources
ฐานข้อมูลเอกสารโบราณภูมิภาคตะวันตกในประเทศไทย
ฐานข้อมูลประเพณีท้องถิ่นในประเทศไทย
ฐานข้อมูลสังคม - วัฒนธรรมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
เมนูหลักภายในเว็บไซต์
  หน้าหลัก
งานวิจัยชาติพันธุ์ในประเทศไทย
บทความชาติพันธุ์
ข่าวชาติพันธุ์
เครือข่ายชาติพันธุ์
เกี่ยวกับเรา
เมนูหลักภายในเว็บไซต์
  ข้อมูลโครงการ
ทีมงาน
ติดต่อเรา
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร
ช่วยเหลือ
  กฏกติกาและมารยาท
แบบสอบถาม
คำถามที่พบบ่อย


ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) เลขที่ 20 ถนนบรมราชชนนี เขตตลิ่งชัน กรุงเทพฯ 10170 
Tel. +66 2 8809429 | Fax. +66 2 8809332 | E-mail. webmaster@sac.or.th  		สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2549    |   เงื่อนไขและข้อตกลง